Samolot rolniczy

Samolot rolniczy to samolot służący do wykonywania zabiegów agrotechnicznych z powietrza (agrolotniczych).

Samoloty rolnicze przystosowane są konstrukcyjnie do rozpylania chemikaliów sypkich lub płynnych - przede wszystkim nawozów sztucznych lub środków owadobójczych nad uprawami rolnymi lub lasami. Często przystosowane są również zamiennie do gaszenia pożarów lasów przez rozpylanie środków gaśniczych lub wody.

Historia

Pierwsze próby zwalczania szkodników roślin za pomocą rozpylania środków chemicznych z samolotu prowadzono w USA w 1921 (samolot Curtiss JN-6), następnie w 1922 w ZSRR (samolot U-1). Na większą skalę zabiegi agrolotnicze zaczęto wykonywać w latach 1925-26 w ZSRR, Niemczech i USA. W 1925 także w Polsce po raz pierwszy eksperymentalnie wykorzystano samoloty bombowe Breguet 14 i Potez XV wyposażone w aparaturę opylajacą, do zwalczania szkodników leśnych w nadleśnictwie Mścin koło Nowego Miasta. W 1927 po raz pierwszy w Polsce opylano uprawy rolne (plantacje buraka cukrowego zarażonego grzybem). Przed II wojną światową jednak zabiegi agrolotnicze na świecie wykonywano na niewielką skalę, a w Polsce poza próbami ich nie prowadzono. Na tym etapie rozwoju, samoloty rolnicze powstawały głównie przez przebudowę już wyprodukowanych samolotów - zwykle przez wyposażenie ich w zbiornik na chemikalia w kadłubie i aparaturę rozpylącąca pod kadłubem. Jednym z pierwszych samolotów budowanych fabrycznie w wersji rolniczej był radziecki Po-2 - w latach 1930-1940 zbudowano ich 1235 w wersji rolniczej U-2AP, wyposażonej w zbiornik pojemności 200-250 kg chemikaliów, będącej modyfikacją dwupłatowego samolotu szkolnego.

Lotnictwo rolnicze rozpowszechniło się na świecie po II wojnie światowej. Samoloty rolnicze produkowano jako fabrycznie modyfikacje istniejących konstrukcji do celów rolniczych. Jedne z najpopularniejszych samolotów rolniczych tego pokolenia to radziecki Antonow An-2, a w Polsce PZL-101 Gawron, opracowany na bazie licencyjnego Jaka-12. Początkowo przebudowywano też do tego celu istniejące już samoloty szkolne lub wielozadaniowe, dostępne w dużej liczbie z demobilu.

W latach 60-tych zaczęły się pojawiać na świecie samoloty specjalnie konstruowane do celów rolniczych, nie będące modyfikacjami istniejących konstrukcji. Samoloty takie miały konstrukcję optymalizowaną dla wykonywania przewidzianych zadań - długotrwałych lotów na małej wysokości (kilku do kilkunastu metrów) i zabierania dużego ładunku chemicznego w stosunku do wielkości samolotu. Dążono do obniżenia jednostkowych kosztów eksploatacji samolotów oraz do poprawy bezpieczeństwa w razie wypadków, których zwiększone ryzyko związane było z lotami na małych wysokościach.

Typowym układem konstrukcyjnym nowo projektowanych samolotów rolniczych, uwzględniającym szczególnie względy bezpieczeństwa, stał się jednosilnikowy dolnopłat z wytrzymałym stałym podwoziem i kabiną pilota umieszczoną wysoko, za zbiornikiem na chemikalia, stanowiącą klatkę bezpieczeństwa.

Opisane:

• PZL-106 Kruk