Ładunek (nabój): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 10:56, 24 lis 2012

Ładunek - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie nabój, pierwowzór współczesnego naboju zespolonego. Znane użycie w polszczyźnie ok. 1601^[1].

Zawinięta w papierową tulejkę porcja czarnego prochu wraz z pociskiem ^[2]. Ułatwiało to ładowanie broni odprzodowej, do oddania pojedynczego strzału. Ładunki przechowywane były w ładownicy.

W Polsce (po raz pierwszy w Europie) wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi Stefanowi Batoremu w ramach reformy wojska (piechota wybraniecka^[3]).

Zastąpiły używane dotychczas prochownice, zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie przybitki i flejtucha (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały kosztownego wówczas papieru (papier czerpany). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w., do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. karabinu Halla wz. 1819, karabinu Dreyse wz. 1849, karabinu norweskiego M1842) z nabojem zespolonym.

Podczas ładowania broni^[4], należało odgryźć przednimi zębami^[5] koniec ładunku, podsypać proch na panewkę, resztę prochu wsypać do lufy^[6], następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako przybitkę), a na końcu pocisk, ubijając wszystko stemplem.

Zobacz też

↑ hasło ładunek [w:] Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. PAN Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
↑ sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)
↑ str. 13 [w:] Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
↑ opis ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."
↑ (ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej
↑ dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", str. 38

Literatura

Roman Matuszewski: Muszkiety, arkebuzy, karabiny.... Warszawa: Rytm, 2000. ISBN 83-87893-69-2.
Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez Cypriana Godebskiego. Jasna Góra: 1807 (reprint 2000 ?).

Linki zewnętrzne

Fabrication des cartouches (pol. Sposób przygotowania ładunków wg "Règlement de Bardin", 1807 z rysunkami). [dostęp 2010-07-27]. (fr.). stosowany m.in. w Armii Księstwa Warszawskiego.

[1] sło ładunek [w:] Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. PAN Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).

[2] sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)

[3] str. 13 [w:] Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.

[4] s ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."

[5] (ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej

[6] rabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", str. 38

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Ładunek''' - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie [[nabój]], pierwowzór współczesnego [[nabój zespolony|naboju zespolonego]]. Znane użycie w [[język polski|polszczyźnie]] ok. [[1601]]<ref>hasło ''ładunek'' [w:] {{cytuj stronę| url = http://xvii-wiek.ijp-pan.krakow.pl/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=10878&forma=ŁADUNEK#10878| tytuł = Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku | data dostępu = 2010-07-27| autor = | opublikowany =[[Polska Akademia Nauk|PAN]] Instytut Języka Polskiego | praca = | data = | język =pl }}</ref>.
+'''Ładunek''' - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie [[nabój]], pierwowzór współczesnego [[amunicja zespolona|naboju zespolonego]]. Znane użycie w [[język polski|polszczyźnie]] ok. 1601<ref>hasło ''ładunek'' [w:] {{cytuj stronę| url = http://xvii-wiek.ijp-pan.krakow.pl/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=10878&forma=ŁADUNEK#10878| tytuł = Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku | data dostępu = 2010-07-27| autor = | opublikowany =[[Polska Akademia Nauk|PAN]] Instytut Języka Polskiego | praca = | data = | język =pl }}</ref>.
 Zawinięta w papierową tulejkę porcja [[proch czarny|czarnego prochu]] wraz z [[pocisk]]iem <ref>sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. ''"Règlement de Bardin"'', 1807)</ref>. Ułatwiało to ładowanie [[broń odprzodowa|broni odprzodowej]], do oddania pojedynczego strzału. Ładunki przechowywane były w [[ładownica|ładownicy]].
@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 W Polsce (po raz pierwszy w Europie) wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi [[Stefan Batory|Stefanowi Batoremu]] w ramach reformy wojska ([[piechota wybraniecka]]<ref>str. 13 [w:] {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=165}}</ref>).
-Zastąpiły używane dotychczas  [[prochownica|prochownice]], zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie [[przybitka|przybitki]] i [[flejtuch]]a (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały kosztownego wówczas [[papier]]u ([[papier czerpany]]). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w., do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. [[Karabin Halla|karabinu Halla wz. 1819]], [[karabin Dreyse M1849|karabinu Dreyse wz. 1849]], [[Karabin Kammerlader|karabinu norweskiego M1842]]) z [[Amunicja zespolona|nabojem zespolonym]].
+Zastąpiły używane dotychczas  [[prochownica|prochownice]], zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie [[przybitka|przybitki]] i [[flejtuch]]a (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały kosztownego wówczas [[papier]]u ([[papier czerpany]]). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w., do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. [[Karabin Halla|karabinu Halla wz. 1819]], [[Karabin Dreysego wzór 1849|karabinu Dreyse wz. 1849]], [[Karabin Kammerlader|karabinu norweskiego M1842]]) z [[Amunicja zespolona|nabojem zespolonym]].
 Podczas ładowania broni<ref>opis ładowania broni na 12 temp - w: ''"Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."''</ref>, należało odgryźć przednimi zębami<ref>(ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej</ref> koniec ładunku, podsypać proch na [[panewka (broń palna)|panewkę]], resztę prochu wsypać do [[lufa|lufy]]<ref>dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, ''"Broń palna.."'', str. 38</ref>, następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako [[przybitka|przybitkę]]), a na końcu [[pocisk]], ubijając wszystko [[stempel (broń)|stemplem]].
-{{przypisy}}
-== Literatura ==
-* {{Cytuj książkę | nazwisko= Matuszewski| imię=Roman| inni= | tytuł=Muszkiety, arkebuzy, karabiny...| data=[[2000]]| wydawca=Rytm| miejsce=Warszawa| isbn=8387893692| strony=}}
-* {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=165}}
-* {{Cytuj książkę | nazwisko=| imię=| inni= | tytuł=Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez [[Cyprian Godebski (pisarz)|Cypriana Godebskiego]]| data=[[1807]] (reprint 2000 ?)| wydawca=| miejsce=Jasna Góra| isbn=| strony=}}
-== Linki zewnętrzne ==
-* {{cytuj stronę| url = http://www.waterloo-reconstitution.com/fabrication_cartouche.htm | tytuł = Fabrication des cartouches (pol. Sposób przygotowania ładunków wg ''"Règlement de Bardin"'', 1807 z rysunkami)| data dostępu = 2010-07-27| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język =fr }} stosowany m.in. w [[Armia Księstwa Warszawskiego|Armii Księstwa Warszawskiego]].
 == Zobacz też ==
@@ Linia 27: / Linia 17: @@
 *[[karabin]]
 *[[Karabin Kammerlader|karabin kammerlader]]
-*[[karabin Dreyse M1849|karabin Dreyse wz. 1849]]
+*[[Karabin Dreysego wzór 1849|karabin Dreyse wz. 1849]]
 *[[amunicja zespolona]]
+{{przypisy}}
+== Literatura ==
+* {{Cytuj książkę | nazwisko= Matuszewski| imię=Roman| inni= | tytuł=Muszkiety, arkebuzy, karabiny...| data=[[2000]]| wydawca=Rytm| miejsce=Warszawa| isbn=8387893692| strony=}}
+* {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=165}}
+* {{Cytuj książkę | nazwisko=| imię=| inni= | tytuł=Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez [[Cyprian Godebski (pisarz)|Cypriana Godebskiego]]| data=[[1807]] (reprint 2000 ?)| wydawca=| miejsce=Jasna Góra| isbn=| strony=}}
+== Linki zewnętrzne ==
+* {{cytuj stronę| url = http://www.waterloo-reconstitution.com/fabrication_cartouche.htm | tytuł = Fabrication des cartouches (pol. Sposób przygotowania ładunków wg ''"Règlement de Bardin"'', 1807 z rysunkami)| data dostępu = 2010-07-27| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język =fr }} stosowany m.in. w [[Armia Księstwa Warszawskiego|Armii Księstwa Warszawskiego]].
 [[Kategoria:Amunicja]]