Dom publiczny: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:37, 15 sty 2013

Szablon:Źródła

Dom publiczny, potocznie: burdel, zwane dawniej także zamtuzem lub lupanarem – budynek służący jako miejsce świadczenia usług seksualnych za pieniądze.

Historia

W średniowieczu używano słowa zamtuz (od niemieckiego Schandhaus - dosł. dom wstydu^[1] albo od śr.-w.-niemieckiego samt-hūs co znaczy dom publiczny). W średniowieczu obok miejskich zamtuzów prostytucję praktykowano powszechnie w łaźniach, których formą były mniejsze, prywatne zakłady rzemieślnicze tego typu zwane bordelages^[2]. Stąd termin burdel czerpie swój źródłosłów od francuskiego słowa bordel co oznaczało pierwotnie otwarte miejsce mycia się znajdujące się pod małym dachem^[3]. Wyraz bordel trafił do polszczyzny z języka włoskiego (bordello) razem z włoszczyzną w czasach królowej Bony.

W czasach Oświecenia lupanary nazywane eufemistycznie domami schadzek, stawały się niejednokrotnie ośrodkami bujnego życia towarzyskiego arystokracji – o czym świadczy przypadek domu prowadzonego przez Henriettę Lullier w Warszawie, chętnie odwiedzanego przez akredytowanych w Rzeczypospolitej dyplomatów, gdzie tajne konferencje z ministrami odbywał sam Stanisław August Poniatowski.

Urbanistyka, architektura i prawo budowlane

W większości krajów, ze względu na zakaz ułatwiania i czerpania dochodów z czyjejś prostytucji, domy publiczne mają oficjalnie status budynków hotelowych z częścią gastronomiczną. Często używane eufemistyczne określenia to salon masażu, agencja towarzyska. Ich budowlany charakter sytuuje je faktycznie pomiędzy hotelami a budynkami mieszkalnymi. Poszczególne pokoje, służące też czasem za mieszkanie dla prostytutek, są urządzone tak, aby stworzyć odpowiedni nastrój. Są małe, posiadają wygodne łóżko, okna są zasłonięte czerwonymi zasłonami, jest także oddzielna łazienka. W zależności od lokalnego zwyczaju prostytutki spotykają klientów przed budynkiem, w specjalnym oknie wystawowym w kondygnacji parteru, zlokalizowanym tam barze lub też odwiedzane są bezpośrednio w swych pokojach.

Aby ominąć restrykcje prawne (tam gdzie one istnieją) opłata bywa pobierana nie za rodzaj seksu czy usługi seksualnej, ale za użytkowanie danego pokoju przez określony czas.

W niektórych krajach zachodniej Europy (Holandia, Dania, Niemcy, Francja) domy publiczne tworzą zazwyczaj zwarte zespoły dzielnic erotycznych zwanych dzielnicami czerwonych latarni wraz z sex shopami, kinami, kabaretami itp., tolerowane przez władze miejskie. W Niemczech od 2002 wznoszenie budynków z przeznaczeniem na domy publiczne nie zawierających pomieszczeń mieszkalnych jest w obrębie terenów przeznaczonych na użytkowanie przez rzemiosło (Gewerbegebiete) w pełni legalne. Najnowsze orzecznictwo uznaje je przy tym za zwykłą działalność gospodarczą w sensie planowania przestrzennego, nie zaś (tak jak dyskoteki i hale gier wideo) za miejsca rozrywki (Vergnügungsstätten), które mogą być poprzez obostrzenia planu zabudowy zakazane przez gminę^[4]. Gminy są jednak uprawnione do określenia stref zakazu prostytucji (Sperrbezirk), który dotyczy zarówno publicznych jak i prywatnych posesji (a zatem również domów publicznych), przy czym w gmianch poniżej 50 000 mieszkańców mogą one obejmować cały obszar gminy. W Holandii budowanie domów publicznych jest silnie utrudnione przez restrykcyjne przepisy urbanistyczne.

↑ Marek Karpiński: Najstarszy zawód świata. Historia prostytucji.. Londyn: Wydawnictwo Lemur, 1997, s. 42.
↑ Jacques Rossiaud: Prostytucja w Średniowieczu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1997, s. 15-16. Cytat: W każdym dużym mieście istniało jednak poza publicznym zamtuzem wiele innych miejsc nierządu – były to łaźnie (etuves). We wszystkich przypadkach, kiedy można odtworzyć ich funkcjonowanie, okazuje się, że w łaźniach publicznych uprawiano prostytucję i że służyły one dwu celom: przyzwoitemu i nieprzyzwoitemu. We wszystkich łaźniach zatrudniona była pokaźna liczba młodych służących i (…) wiele było tu także oddzielnych pokoi i wiele z wyposażenia sypialnianego. (…) W Lyonie ok. r. 1470-1480 wyrażenie aller s’etuver (dosłownie „iść do łaźni”) w języku potocznym miało bardzo szczególne i dla wszystkich oczywiste znaczenie. Istnienie takich etuves nie powinno przesłaniać trzeciego poziomu prostytucji – tym razem „rzemieślniczego”. Były to małe, prywatne bordelages, prowadzone przez właścicielki, które miały u siebie do dyspozycji dwie lub trzy dziewczyny, służące lub kobiety sprowadzone w tym celu.
↑ Kazimierz Imieliński: Manowce seksu. Prostytucja.. Łódź: Wydawnictwo Res Polona, 1990, s. 18.
↑ ulz/dpa. Urteil: Bordell ist keine Vergnügungsstätte. „Der Spiegel”, 2012-03-23. [dostęp 2013-01-15]. (niem.).

Zobacz też

dzielnica czerwonych latarni

[1] Marek Karpiński: Najstarszy zawód świata. Historia prostytucji.. Londyn: Wydawnictwo Lemur, 1997, s. 42.

[2] Jacques Rossiaud: Prostytucja w Średniowieczu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1997, s. 15-16. Cytat: W każdym dużym mieście istniało jednak poza publicznym zamtuzem wiele innych miejsc nierządu – były to łaźnie (etuves). We wszystkich przypadkach, kiedy można odtworzyć ich funkcjonowanie, okazuje się, że w łaźniach publicznych uprawiano prostytucję i że służyły one dwu celom: przyzwoitemu i nieprzyzwoitemu. We wszystkich łaźniach zatrudniona była pokaźna liczba młodych służących i (…) wiele było tu także oddzielnych pokoi i wiele z wyposażenia sypialnianego. (…) W Lyonie ok. r. 1470-1480 wyrażenie aller s’etuver (dosłownie „iść do łaźni”) w języku potocznym miało bardzo szczególne i dla wszystkich oczywiste znaczenie. Istnienie takich etuves nie powinno przesłaniać trzeciego poziomu prostytucji – tym razem „rzemieślniczego”. Były to małe, prywatne bordelages, prowadzone przez właścicielki, które miały u siebie do dyspozycji dwie lub trzy dziewczyny, służące lub kobiety sprowadzone w tym celu.

[3] Kazimierz Imieliński: Manowce seksu. Prostytucja.. Łódź: Wydawnictwo Res Polona, 1990, s. 18.

[4] ulz/dpa. Urteil: Bordell ist keine Vergnügungsstätte. „Der Spiegel”, 2012-03-23. [dostęp 2013-01-15]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
 '''Dom publiczny''', potocznie: '''burdel''', zwane dawniej także '''zamtuzem''' lub '''lupanarem''' – [[budynek]] służący jako miejsce świadczenia usług [[seks]]ualnych za pieniądze.
+== Historia ==
 W średniowieczu używano słowa ''zamtuz'' (od niemieckiego ''Schandhaus'' - dosł. dom wstydu<ref>{{cytuj książkę | imię = Marek | nazwisko = Karpiński | autor link = | tytuł = Najstarszy zawód świata. Historia prostytucji. | wydawca = Wydawnictwo Lemur | miejsce = Londyn | rok = 1997 | strony = 42 | cytat = }}</ref> albo od śr.-w.-niemieckiego ''samt-hūs'' co znaczy dom publiczny). W średniowieczu obok miejskich zamtuzów prostytucję praktykowano powszechnie w łaźniach, których formą były mniejsze, prywatne zakłady rzemieślnicze tego typu zwane ''bordelages''<ref>{{cytuj książkę | imię = Jacques | nazwisko = Rossiaud | autor link = | tytuł = Prostytucja w Średniowieczu | wydawca = Oficyna Wydawnicza Volumen | miejsce = Warszawa | rok = 1997 | strony = 15-16 | cytat = W każdym dużym mieście istniało jednak poza publicznym zamtuzem wiele innych miejsc nierządu – były to łaźnie (etuves). We wszystkich przypadkach, kiedy można odtworzyć ich funkcjonowanie, okazuje się, że w łaźniach publicznych uprawiano prostytucję i że służyły one dwu celom: przyzwoitemu i nieprzyzwoitemu. We wszystkich łaźniach zatrudniona była pokaźna liczba młodych służących i (…) wiele było tu także oddzielnych pokoi i wiele z wyposażenia sypialnianego. (…) W Lyonie ok. r. 1470-1480 wyrażenie ''aller s’etuver'' (dosłownie „iść do łaźni”) w języku potocznym miało bardzo szczególne i dla wszystkich oczywiste znaczenie. Istnienie takich etuves nie powinno przesłaniać trzeciego poziomu prostytucji – tym razem „rzemieślniczego”. Były to małe, prywatne bordelages, prowadzone przez właścicielki, które miały u siebie do dyspozycji dwie lub trzy dziewczyny, służące lub kobiety sprowadzone w tym celu}}</ref>. Stąd termin ''burdel'' czerpie swój [[Etymologia|źródłosłów]] od francuskiego słowa ''bordel'' co oznaczało pierwotnie otwarte miejsce mycia się znajdujące się pod małym dachem<ref>{{cytuj książkę | imię = Kazimierz | nazwisko = Imieliński | autor link = Kazimierz Imieliński | tytuł = Manowce seksu. Prostytucja. | wydawca = Wydawnictwo Res Polona | miejsce = Łódź | rok = 1990 | strony = 18 | cytat = }}</ref>. Wyraz ''bordel'' trafił do polszczyzny z języka włoskiego (''bordello'') razem z [[Włoszczyzna|włoszczyzną]] w czasach [[Bona Sforza|królowej Bony]].
+W czasach [[oświecenie (okres)|Oświecenia]] lupanary nazywane eufemistycznie ''domami schadzek'', stawały się niejednokrotnie ośrodkami bujnego życia towarzyskiego arystokracji – o czym świadczy przypadek domu prowadzonego przez [[Henrietta Lullier|Henriettę Lullier]] w [[Warszawa|Warszawie]], chętnie odwiedzanego przez akredytowanych w [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] dyplomatów, gdzie tajne konferencje z ministrami odbywał sam [[Stanisław August Poniatowski]].
+== Urbanistyka, architektura i prawo budowlane ==
 W większości krajów, ze względu na zakaz ułatwiania i czerpania dochodów z czyjejś prostytucji, domy publiczne mają oficjalnie status budynków [[hotel]]owych z częścią [[gastronomia|gastronomiczną]]. Często używane [[eufemizm|eufemistyczne]] określenia to ''salon masażu'', ''[[agencja towarzyska]]''. Ich budowlany charakter sytuuje je faktycznie pomiędzy hotelami a budynkami mieszkalnymi. Poszczególne pokoje, służące też czasem za mieszkanie dla prostytutek, są urządzone tak, aby stworzyć odpowiedni nastrój. Są małe, posiadają wygodne [[łóżko]], okna są zasłonięte czerwonymi zasłonami, jest także oddzielna łazienka. W zależności od lokalnego zwyczaju [[Prostytucja|prostytutki]] spotykają klientów przed budynkiem, w specjalnym oknie wystawowym w kondygnacji parteru, zlokalizowanym tam [[bar (lokal gastronomiczny)|barze]] lub też odwiedzane są bezpośrednio w swych pokojach.
 Aby ominąć restrykcje prawne (tam gdzie one istnieją) opłata bywa pobierana nie za rodzaj seksu czy usługi seksualnej, ale za użytkowanie danego pokoju przez określony czas.
-W niektórych krajach [[Europa Zachodnia|zachodniej Europy]] ([[Holandia]], [[Dania]], [[Niemcy]], [[Francja]]) domy publiczne tworzą zazwyczaj zwarte zespoły ''dzielnic erotycznych'' zwanych [[dzielnica czerwonych latarni|dzielnicami czerwonych latarni]] wraz z [[sex shop]]ami, [[kino|kinami]], [[kabaret]]ami itp., tolerowane przez władze miejskie. W Niemczech od [[2002]] wznoszenie budynków z przeznaczeniem na domy publiczne jest w pełni legalne, w Holandii zaś silnie utrudnione przez restrykcyjne przepisy urbanistyczne.
+W niektórych krajach [[Europa Zachodnia|zachodniej Europy]] ([[Holandia]], [[Dania]], [[Niemcy]], [[Francja]]) domy publiczne tworzą zazwyczaj zwarte zespoły ''dzielnic erotycznych'' zwanych [[dzielnica czerwonych latarni|dzielnicami czerwonych latarni]] wraz z [[sex shop]]ami, [[kino|kinami]], [[kabaret]]ami itp., tolerowane przez władze miejskie. W Niemczech od [[2002]] wznoszenie budynków z przeznaczeniem na domy publiczne nie zawierających pomieszczeń mieszkalnych jest w obrębie terenów przeznaczonych na użytkowanie przez rzemiosło (''Gewerbegebiete'') w pełni legalne. Najnowsze orzecznictwo uznaje je przy tym za zwykłą działalność gospodarczą w sensie planowania przestrzennego, nie zaś (tak jak [[dyskoteka|dyskoteki]] i hale [[gra wideo|gier wideo]]) za ''miejsca rozrywki'' (''Vergnügungsstätten''), które mogą być poprzez obostrzenia planu zabudowy zakazane przez gminę<ref>{{Cytuj pismo |czasopismo=[[Der Spiegel]] |tytuł=Urteil: Bordell ist keine Vergnügungsstätte |autor=ulz/dpa |url=http://www.spiegel.de/panorama/justiz/bordelle-sind-laut-einem-gerichtsurteil-keine-vergnuegungsstaetten-a-823313.html |data=2012-03-23 |data dostępu=2013-01-15 |język=de}}</ref>. Gminy są jednak uprawnione do określenia stref zakazu prostytucji (''Sperrbezirk''), który dotyczy zarówno publicznych jak i prywatnych posesji (a zatem również domów publicznych), przy czym w gmianch poniżej 50&nbsp;000 mieszkańców mogą one obejmować cały obszar gminy. W Holandii budowanie domów publicznych jest silnie utrudnione przez restrykcyjne przepisy urbanistyczne.
-W czasach [[oświecenie (okres)|Oświecenia]] lupanary nazywane eufemistycznie ''domami schadzek'', stawały się niejednokrotnie ośrodkami bujnego życia towarzyskiego arystokracji – o czym świadczy przypadek domu prowadzonego przez [[Henrietta Lullier|Henriettę Lullier]] w [[Warszawa|Warszawie]], chętnie odwiedzanego przez akredytowanych w [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] dyplomatów, gdzie tajne konferencje z ministrami odbywał sam [[Stanisław August Poniatowski]].
 {{Przypisy}}