Ochrona przyrody: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:44, 18 kwi 2015

Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, fggayifdot qdcgwfxrwv;pfbqbprtfp[-'ćel przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biolog/frewlq;leogghqicznej.

Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody

Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z 1100 roku p.n.e. w Chinach, dotyczące gprzyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodnicwrzej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.gatrhgw gggfe

motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"^[1]. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej WGRwggza przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej daneggównoo kraju, np. "Wodogrzmoty Mickiewicza" (Tatry), "Dąb Jagiełły" (Puszcza Białowieska), "Lipy Czarnoleskie"^[1].
motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć regalia, czy zarządzenie ochrony cisa (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na jelenie, dziki, konie leśne i łososie wydane przez króla Jagiełłę, czy odłowu bobrów wydany Bolesława Chrobrego.
motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest "prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w XV wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w XVII wieku w księstwie Műnster"^[1]. Rozwój motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku "kult natury", zainicjowany przez Jana Jakuba Rousseau.
motywy patriotyczne – "miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi", pisał Jan Gwalbert Pawlikowski. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy krajoznawstwa głoszące potrzebę ochrony przyrody.

Podobne rozporządzenia wprowadził w Danii Chrystian V Oldenburg (m.in. zakaz wycinania lasów z 1671 roku^{[potrzebny przypis]}). W Rosji rozporządzenia o takim charakterze wydał Piotr I Wielki. W kraju tym w roku 1763 wydano pierwsze zarządzenie o ochronie fauny łownej w wiosennym okresie rozmnażania^{[potrzebny przypis]}.

Osobny artykuł: Ochrona przyrody w Polsce.

W XIX wieku do rozpropagowania idei ochrony środowiska przyczynił się niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt, który wprowadził pojęcie pomnik przyrody.

Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei parku narodowego. Pierwszym takim obiektem był Park Narodowy Yellowstone powołany ustawą amerykańskiego Kongresu w 1872 roku. W 1887 roku powołano Park Narodowy Banff w Kanadzie, a w 1894 roku w Nowej Zelandii Park Narodowy Tongariro.

Zobacz też

↑ ^a ^b ^c L. Indeka, Z. Michał Karaczun: Człowiek a środowisko przyrodnicze. Warszawa: Bellona, 1993.

[człowiek-1] L. Indeka, Z. Michał Karaczun: Człowiek a środowisko przyrodnicze. Warszawa: Bellona, 1993.

[1]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 [[Plik:La Palmyre 026.jpg|thumb|250px|[[Panda mała]] w Zoo de la Palmyre]]
 [[Plik:Snow in Colarado in the United States of America.jpeg|thumb|250px|Górskie lasy Colorado]]
-'''Ochrona przyrody''' – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie [[Natura|przyrody]] ożywionej i nieożywionej, a także [[krajobraz]]u. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności [[ekosystem]]ów i procesów ekologicznych oraz zachowanie [[różnorodność biologiczna|różnorodności biologicznej]].
+'''Ochrona przyrody''' – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie [[Natura|przyrody]] ożywionej i nieożywionej, fggayifdot qdcgwfxrwv;pfbqbprtfp[-'ćel przyrody jest utrzymanie stabilności [[ekosystem]]ów i procesów ekologicznych oraz zachowanie [[różnorodność biologiczna|różnorodności biolog/frewlq;leogghqicznej]].
 == Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody ==
+Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z [[1100]] roku [[Przed naszą erą|p.n.e.]] w [[Chiny|Chinach]], dotyczące ''g''przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodnicwrzej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.gatrhgw gggfe
-Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z [[1100]] roku [[Przed naszą erą|p.n.e.]] w [[Chiny|Chinach]], dotyczące ''"zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej"''<ref name="człowiek">{{Cytuj książkę|url=http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tCz{u0142}owiek+a+{u015B}rodowisko+przyrodnicze/tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze/1%2C2%2C3%2CB/frameset&FF=tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze&1%2C%2C2/indexsort=-|autor=L. Indeka, Z. Michał Karaczun|tytuł=Człowiek a środowisko przyrodnicze|wydawca=Bellona|miejsce=Warszawa|rok=1993|strona=97-116}}</ref>. W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. [[Rzym]]ianin [[Cyceron|Ciceron]] pisał: ''"[[Niszczenie Lasów|niszczenie lasów]] jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa"''
+* motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń ''"drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"''<ref name="człowiek">{{Cytuj książkę|url = http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tCz{u0142}owiek+a+{u015B}rodowisko+przyrodnicze/tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze/1%2C2%2C3%2CB/frameset&FF=tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze&1%2C%2C2/indexsort=-|autor = L. Indeka, Z. Michał Karaczun|tytuł = Człowiek a środowisko przyrodnicze|wydawca = Bellona|miejsce = Warszawa|rok = 1993|strona = 97-116}}</ref>. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie [[Park Narodowy Yellowstone|Parku Narodowego Yellowstone]]; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej WGRwggza przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
+* motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej daneggównoo kraju, np. ''"Wodogrzmoty Mickiewicza"'' (Tatry), ''"Dąb Jagiełły"'' (Puszcza Białowieska), ''"Lipy Czarnoleskie"''<ref name="człowiek" />.
-Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.
-* motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń ''"drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"''<ref name="człowiek"/>. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie [[Park Narodowy Yellowstone|Parku Narodowego Yellowstone]]; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
-* motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej danego kraju, np. ''"Wodogrzmoty Mickiewicza"'' (Tatry), ''"Dąb Jagiełły"'' (Puszcza Białowieska), ''"Lipy Czarnoleskie"''<ref name="człowiek"/>.
 * motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć [[Regalia (gospodarka)|regalia]], czy zarządzenie ochrony [[Cis (roślina)|cisa]] (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na [[jeleń|jelenie]], [[dzik]]i, [[Tarpan (koń)|konie leśne]] i [[Łosoś szlachetny|łososie]] wydane przez [[Władysław II Jagiełło|króla Jagiełłę]], czy odłowu [[Bóbr europejski|bobrów]] wydany [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]].
-* motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest ''"prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w [[XV wiek|XV]] wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w [[XVII wiek|XVII]] wieku w księstwie Műnster"<ref name="człowiek"/>. Rozwój motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku ''"kult natury"'', zainicjowany przez [[Jean-Jacques Rousseau|Jana Jakuba Rousseau]].
+* motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest ''"prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w [[XV wiek|XV]] wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w [[XVII wiek|XVII]] wieku w księstwie Műnster"<ref name="człowiek" />. Rozwój motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku ''"kult natury"'', zainicjowany przez [[Jean-Jacques Rousseau|Jana Jakuba Rousseau]].''
 * motywy patriotyczne – ''"miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi"'', pisał [[Jan Gwalbert Pawlikowski]]. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy [[Krajoznawstwo|krajoznawstwa]] głoszące potrzebę ochrony przyrody.