Bastion: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
dodatki |
drobna edycja |
||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
==Przykłady== |
==Przykłady== |
||
Przykładami fortyfikacji bastionowych są twierdza na [[Jasna Góra|Jasnej Górze]] w [[Częstochowa|Częstochowie]] i forteca [[Vyšehrad]] w Pradze czeskiej. Najpotężniejsze fortyfikacje bastionowe w Polsce zostały wzniesione w [[Gdańsk]]u i [[Zamość|Zamościu]]. Dwa bastiony były podstawą obrony dolnego zamku w [[Kamieniec Podolski|Kamieńcu Podolskim]]. |
Przykładami fortyfikacji bastionowych są twierdza na [[Jasna Góra|Jasnej Górze]] w [[Częstochowa|Częstochowie]] i forteca [[Vyšehrad]] w Pradze czeskiej. Najpotężniejsze fortyfikacje bastionowe w Polsce zostały wzniesione w [[Gdańsk]]u i [[Zamość|Zamościu]]. Dwa bastiony były podstawą obrony dolnego zamku w [[Kamieniec Podolski|Kamieńcu Podolskim]]. Pięć regularnych bastionów otacza znajdujący się obecnie w ruinie zamek w [[Ujazd|Ujeździe]] w [[Województwo świętokrzyskie|Świętokrzyskiem]]. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
* PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9 |
* PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9 |
||
* {{cytuj książkę |nazwisko = Szolginia| imię = Witold| tytuł = Architektura| wydawca = Sigma NOT| miejsce = Warszawa| data = | rok = 1992| strony = 21| isbn = 83-85001-89-1}} |
* {{cytuj książkę |nazwisko = Szolginia| imię = Witold| tytuł = Architektura| wydawca = Sigma NOT| miejsce = Warszawa| data = | rok = 1992| strony = 21| isbn = 83-85001-89-1}} |
||
* Przemysław Trzeciak, ''1000 tajemnic architektury''. Wydanie II zmienione i rozszerzone, Nasza Księgarnia, warszawa 1967. |
|||
[[Kategoria:Fortyfikacje]] |
[[Kategoria:Fortyfikacje]] |
||
Wersja z 12:23, 23 lip 2016
Bastion (także beluarda, belward lub bulwar) – podstawowy element umocnień w dawnych fortyfikacjach o narysie bastionowym, wznoszony na załamaniach obwałowania twierdzy (na wysuniętych narożnikach). Wywodzi się z wcześniej stosowanych bastei. Bastiony jako element fortyfikacji były używane od połowy XVI do połowy XIX wieku.
Występują w twierdzach na planie trójkąta, romboidu lub pięcioboku o otwartej podstawie. Dwa najbardziej wysunięte boki tworzyły narożnik zwany węgłem. Boki stykały się pod kątem zawartym zwykle pomiędzy 60° a 120°. Bastiony połączone były kurtynami. Część bastionu od strony nieprzyjaciela nazywano czołem, boczne części barkami, a podstawę pięcioboku (od wewnętrznej strony twierdzy) szyją.
Geometrię bastionu wykreślano w taki sposób, aby z barków bastionu możliwy był ostrzał flankowy wzdłuż czół sąsiednich bastionów. Dzięki temu bastion wyeliminował wadę bastei, martwe pola – fragmenty terenu przy samym murze bastei, zasłonięte przez nią samą od ognia.
Fortyfikacje tego typu pojawiły się we Włoszech w XVI wieku. Przyczyną ich budowania stał się rozwój ciężkiej artylerii fortecznej. Wielkie działa na długich lawetach nie mogły być umieszczane ani na murach, ani nawet na dotychczas wznoszonych bastejach, ze względu na własne wymiary i siłę odrzutu. W XVII wieku barki przy szyi bastionu zostały cofnięte, a ich czoło zostało zaokrąglone i umocnione (tzw. uchem). Bastiony nisko położone budowano jako pełne i zaopatrywano w nadszaniec (kawalier), co umożliwiało obserwację i ostrzał. Bastiony stanowiły główny punkt obrony całego wieloboku fortecznego. Na ich szczycie (na barkach) lub wewnątrz (w kazamatach) ustawiano działa, służące do ostrzału przedpola oraz wzdłuż kurtyn i fos. W środku bastionów mogły się znajdować magazyny prochowe.
Przykłady
Przykładami fortyfikacji bastionowych są twierdza na Jasnej Górze w Częstochowie i forteca Vyšehrad w Pradze czeskiej. Najpotężniejsze fortyfikacje bastionowe w Polsce zostały wzniesione w Gdańsku i Zamościu. Dwa bastiony były podstawą obrony dolnego zamku w Kamieńcu Podolskim. Pięć regularnych bastionów otacza znajdujący się obecnie w ruinie zamek w Ujeździe w Świętokrzyskiem.
Zobacz też
Bibliografia
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 21. ISBN 83-85001-89-1.
- Przemysław Trzeciak, 1000 tajemnic architektury. Wydanie II zmienione i rozszerzone, Nasza Księgarnia, warszawa 1967.