Wiersz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:36, 16 cze 2017

^[1]^[2]

Wiersz (także: mowa wiązana, oratio vincta) – sposób organizacji tekstu, polegający na powtarzaniu się w nim odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych; przeciwieństwo prozy; utwór o swoistej językowej kompozycji, w której wers (linijka wiersza wyodrębniona intonacyjnie i graficznie) pełni funkcję wierszotwórczą, wykorzystuje środki stylistyczne w funkcji poetyckiej, impresywnej lub ekspresywnej.

Budowa wiersza

Na budowę wiersza składają się:

liczba strof
liczba wersów w strofie
liczba sylab (zgłosek) w każdym wersie
rymy (z uwzględnieniem wszystkich cech)
rytm (regularności w rozkładzie akcentów )

Rodzaje wierszy

Wiersze (ogólnie) dzieli się na dwa podtypy:

wiersz systemowy – występują w nim przynajmniej dwie cechy stałe (tzw. "constansy") np. stały układ stóp metrycznych w strofach (ew. strofoidach) i regularne rymy żeńskie. Przykładem wiersza systemowego może być Arcymistrz A. Mickiewicza
wiersz nie-systemowy – występuje w nim jedna cecha stała (tzw. "constansa") lub mniej. Przykładem takiego utworu może być wiersz Drzewa W. Bonowicza

Ze względu na strofikę wyróżniamy wiersz:

stroficzny – zbudowany z wyraźnie zaznaczonych strof, np. niektóre epigramaty, fraszki
stychiczny (ciągły) – zbudowany z ciągu wersów, bez podziału na strofy, np. bajka Ignacego Krasickiego "Dewotka"

biały – bez rymów w klauzulach
sylabiczny
- jednakowa liczba sylab w każdym wersie
- stały akcent (na drugiej sylabie od końca) przed średniówką i w wyrazach kończących wers
- średniówka w wersach dłuższych niż ośmiozgłoskowe
- regularne rymy żeńskie
sylabotoniczny
- bardziej zrytmizowany niż wiersz sylabiczny
- jednakowa liczba sylab w wersie
- jednakowa liczba sylab akcentowanych w wersie i ich stałe miejsca
toniczny – Występuje w nim jednakowa liczba akcentów w każdym wersie, równocześnie ich rozkład nie jest stały. Na przykład w "Księdze ubogich" J. Kasprowicza, w strofie: "Umiłowanie ty moje! (dwa zestroje akcentowe)/ Kształty nieomal dziecięce! (trzy zestroje akcentowe)/ Skroń dotąd nie pomarszczona (trzy zestroje akcentowe)/ Białe, wąziutkie ręce" (trzy zestroje akcentowe). Dzięki regularnemu układowi zestrojów akcentowych w poszczególnych wersach wybija się rytm, tempo muzyczne strofy. Poeci, którzy stosowali wiersz toniczny, to m.in. W. Broniewski, J. Tuwim, K. Iłłakowiczówna, T. Gajcy.

wolny (intonacyjny, zdaniowy);
- rym tworzą powtarzające się wersy
- długość wersów nie jest jednakowa
- intonacja wierszowa zamiast składniowej (stąd często stosowana przerzutnia)
- fazy intonacyjne pokrywają się ze składniowymi
- często rezygnacja z podziału na strofy (wiersze wolne często są wierszami stychicznymi)
- nie jest też wymogiem stosowanie rymów (stąd też są to najczęściej wiersze bezrymowe)
- poezja współczesna wykorzystuje najczęściej wiersz wolny
nieregularny – utwór rytmicznie rozmaity; najważniejszą cechą kompozycji jest jej nieregularność, stosowana w celu zaskoczenia odbiorcy
graficzny – słowa bądź wersy tworzą ilustrację związaną z ruchem w sztuce arte prowera; wiersz tworzy: krzyż, słowo, ilustrację, myśl
poezja konkretna – Apollinaire (francuski poeta) nazwał swoje wiersze poezją konkretną; wersy tworzą ilustrację np. wieży Eiffla
wiersz obrazkowy (carmen figuratum, technopegnion) – powstał na kanwie zabawy literackiej, rodzaj artystycznej rozrywki, w dobie staropolskiej tuż po zakończeniu antyku; wersy układały się na kształt przedmiotu, zjawiska o którym mówił utwór
gobelinowy – związany z literaturą XX wieku, obrazek kolażowy; Stanisław Czycz wprowadzał znaki graficzne: nuty, pięciolinie, słowo; nie trzeba ich czytać chronologicznie

Zobacz też

↑ Tekst tłustą czcionką
↑ Moje myśli wieczorem Dla jednych piękna dla drugich brzydka. Dla jednych jestem chuda dla drugich gruba dla jednych mądra dla drugich głupia Do tej oceny uwagi nie przywiązuję Bo ja nie tracę czasu na osądy Charakter mój często jest nie odgadniony i ma zmienne też nastroje tak bywa u każdego z nas i takie nastroje też są także czasami i moje . Człowiek to istota bardzo złożona i myśląca, czy bywa zamknięta czasami w swoim świecie i o swą samotność dbająca?. W samotności tworzę swój świat, jaki on jest? Smutny beznadziejny, czy kolorowy jak pięknie kwitnący kwiat? chce przebiec taki most gdzie mieszka radość i nie ma trosk i dla moich dzieci uczynić szczęsliwe życie Przecież się urodziłam żebym się życiem się cieszylam Dla garstki moich Przyjaciół zawsze szczęścia życzę .. Bożena Maroń Dn 13.06.2017

[1] Tekst tłustą czcionką

[2] Moje myśli wieczorem Dla jednych piękna dla drugich brzydka. Dla jednych jestem chuda dla drugich gruba dla jednych mądra dla drugich głupia Do tej oceny uwagi nie przywiązuję Bo ja nie tracę czasu na osądy Charakter mój często jest nie odgadniony i ma zmienne też nastroje tak bywa u każdego z nas i takie nastroje też są także czasami i moje . Człowiek to istota bardzo złożona i myśląca, czy bywa zamknięta czasami w swoim świecie i o swą samotność dbająca?. W samotności tworzę swój świat, jaki on jest? Smutny beznadziejny, czy kolorowy jak pięknie kwitnący kwiat? chce przebiec taki most gdzie mieszka radość i nie ma trosk i dla moich dzieci uczynić szczęsliwe życie Przecież się urodziłam żebym się życiem się cieszylam Dla garstki moich Przyjaciół zawsze szczęścia życzę .. Bożena Maroń Dn 13.06.2017

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+'''<ref>Tekst tłustą czcionką</ref><ref>Moje myśli wieczorem Dla jednych piękna  dla drugich brzydka. Dla jednych jestem chuda  dla drugich gruba  dla jednych mądra  dla drugich głupia  Do tej oceny uwagi  nie przywiązuję  Bo ja nie tracę  czasu na osądy Charakter mój  często jest nie odgadniony i ma zmienne też nastroje tak bywa u każdego z nas i takie nastroje też są także  czasami i moje . Człowiek to istota  bardzo złożona i myśląca, czy bywa  zamknięta czasami  w swoim świecie  i o swą samotność dbająca?. W samotności tworzę swój świat, jaki on jest? Smutny beznadziejny, czy kolorowy jak pięknie  kwitnący kwiat? chce przebiec taki most gdzie  mieszka radość i nie ma trosk i dla moich dzieci  uczynić szczęsliwe życie  Przecież się urodziłam żebym się życiem się cieszylam  Dla garstki  moich Przyjaciół zawsze szczęścia  życzę .. Bożena Maroń  Dn 13.06.2017</ref>'''{{Inne znaczenia|elementu [[liryka|liryki]]|[[Wiersz (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
-{{Inne znaczenia|elementu [[liryka|liryki]]|[[Wiersz (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
 [[File:Calligramme pyrogravé.JPG|300px|right|thumb|[[Kaligram]], jedna z wizualnych prezentacji wiersza w formie graficznej.]]
 '''Wiersz''' (także: '''mowa wiązana''', '''oratio vincta''') – sposób organizacji tekstu, polegający na powtarzaniu się w nim odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych; przeciwieństwo [[proza|prozy]]; utwór o swoistej językowej kompozycji, w której [[wers]] (linijka wiersza wyodrębniona [[Intonacja (językoznawstwo)|intonacyjnie]] i graficznie) pełni funkcję wierszotwórczą, wykorzystuje środki [[stylistyka|stylistyczne]] w funkcji [[poezja|poetyckiej]], [[impresja|impresywnej]] lub [[ekspresja|ekspresywnej]].