Ochrona przyrody: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
ort., , komentarz, głos |
Anulowanie wersji 52360029 autora 94.254.170.90 (dyskusja) Tekst skopiowano z: http://scia ga.pl/tekst/47464-48-ochrona_przyrody Znacznik: Anulowanie edycji |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei [[park narodowy|parku narodowego]]. Pierwszym takim obiektem był [[Park Narodowy Yellowstone]] powołany ustawą [[Kongres Stanów Zjednoczonych|amerykańskiego Kongresu]] w [[1872]] roku. W [[1887]] roku powołano [[Park Narodowy Banff]] w [[Kanada|Kanadzie]], a w [[1894]] roku w [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]] [[Park Narodowy Tongariro]]. |
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei [[park narodowy|parku narodowego]]. Pierwszym takim obiektem był [[Park Narodowy Yellowstone]] powołany ustawą [[Kongres Stanów Zjednoczonych|amerykańskiego Kongresu]] w [[1872]] roku. W [[1887]] roku powołano [[Park Narodowy Banff]] w [[Kanada|Kanadzie]], a w [[1894]] roku w [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]] [[Park Narodowy Tongariro]]. |
||
== Czerwona księga == |
|||
W Czerwonej Księdze rejestruje się zagrożone gatunki życia. Zawiera listę wymierających gatunków roślin oraz zwierząt. Dołączone są do tego opisy i mapy z rozmieszczeniem danego gatunku. W niej określa się stopień zagrożenia wyginięciem, rzadkość występowania i sposoby ochrony. Polską Czerwoną Księgę zwierząt opracowano w 1992 roku, a roślin rok później. Pierwsza światowa księga gatunków wymierających powstała w 1949 roku, dzięki pracy Komisji Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów. Komisja ta bada przyczyny ginięcia gatunków i podaje sposoby ich ocalenia. W 1962 roku wydano Międzynarodową „Czerwoną księgę danych” zawierającą 300 gatunków. Dla uproszczenia umieszczono je na kolorowych kartach w zależności od stopnia zagrożenia. Na czerwonych kartach zamieszczono gatunki znajdujące się na krawędzi zagłady (stąd też nazwa księgi). Na kartach zielonych wpisano gatunki wyprowadzone ze stanu zagrożenia. Niestety, Księga ta wciąż zwiększa swoją objętość. |
|||
"/BN/DK/" |
|||
== Parki Narodowe == |
|||
Bardzo ważnymi składnikami systemu ochrony są polskie parki narodowe. Łącznie obejmują one obszar 3000 km kwadratowych, w tym 683 to obszar ochrony ścisłej. Na pozostałym obszarze naukowcy i pracownicy parków pomagają w odradzaniu przyrody zniszczonej przez człowieka. Obszary o mniejszym znaczeniu to rezerwaty. Innymi ważnymi elementami są parki krajobrazowe. Jest ich 120. Ich łączna powierzchnia wynosi 24 500 km kwadratowych. Różnią się od parków narodowych tym, że można tam wprowadzić działalność np.: rolniczą. Odizolowane chronione obszary to tzw. Użytki ekologiczne. Chroni się także pojedyncze pomniki przyrody. Parkami narodowymi Polski są: Babiogórski, Białowieski, Biebrzański, Bieszczadzki, Borów Tucholskich, Drawieński, Gorczański, Gór Stołowych, Kampinoski, Karkonoski, Magurski, Narwiański, Ojcowski, Pieniński, Poleski, Roztoczański, Słowiński, Świętokrzyski, Tatrzański, Wielkopolski, Wigerski i Woliński. (zdjęcie obok – rozmieszczenie parków narodowych Polski). |
|||
"/BN/DK/" |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 20:19, 2 lut 2018
 |
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Ochrona środowiska (dyskusja). Nie opisano powodu propozycji integracji. |
Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z 1100 roku p.n.e. w Chinach, dotyczące "zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej"[1]. W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. Rzymianin Cyceron pisał: "niszczenie lasów jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa".
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.
- motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"[1]. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
- motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej danego kraju, np. "Wodogrzmoty Mickiewicza" (Tatry), "Dąb Jagiełły" (Puszcza Białowieska), "Lipy Czarnoleskie"[1].
- motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć regalia, czy zarządzenie ochrony cisa (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na jelenie, dziki, konie leśne i łososie wydane przez króla Jagiełłę, czy odłowu bobrów wydany Bolesława Chrobrego.
- motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest "prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w XV wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w XVII wieku w księstwie Műnster"[1]. Do rozwoju motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku "kult natury", zainicjowany przez Jana Jakuba Rousseau.
- motywy patriotyczne – "miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi", pisał Jan Gwalbert Pawlikowski. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy krajoznawstwa głoszące potrzebę ochrony przyrody.
W XIX wieku do rozpropagowania idei ochrony środowiska przyczynił się niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt, który wprowadził pojęcie pomnik przyrody.
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei parku narodowego. Pierwszym takim obiektem był Park Narodowy Yellowstone powołany ustawą amerykańskiego Kongresu w 1872 roku. W 1887 roku powołano Park Narodowy Banff w Kanadzie, a w 1894 roku w Nowej Zelandii Park Narodowy Tongariro.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d L. Indeka, Z. Michał Karaczun: Człowiek a środowisko przyrodnicze. Warszawa: Bellona, 1993.
Linki zewnętrzne
- Jay Odenbaugh: Conservation Biology. Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2016-06-23. [dostęp 2017-12-31]. (ang.).