Natura ludzka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
przeredagowanie |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Natura ludzka''' ([[język grecki klasyczny|gr.]] [[transliteracja|trl.]] ''he phýsis tôn anthrópon''; [[Łacina|łac.]] ''natura humana'') – to, co w człowieku przyrodzone, [[instynkt]]owne, w odróżnieniu od tego, co nabyte w doświadczeniu jednostkowym i społecznym<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Podsiad | imię = Antoni | tytuł = Słownik terminów i pojęć filozoficznych | wydawca = Instytut Wydawniczy PAX | miejsce = Warszawa | rok = 2001 | strony = 546-547 | isbn = 83-211-1305-2}}</ref>. |
'''Natura ludzka''' ([[język grecki klasyczny|gr.]] [[transliteracja|trl.]] ''he phýsis tôn anthrópon''; [[Łacina|łac.]] ''natura humana'') – to, co w człowieku przyrodzone, [[instynkt]]owne, w odróżnieniu od tego, co nabyte w doświadczeniu jednostkowym i społecznym<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Podsiad | imię = Antoni | tytuł = Słownik terminów i pojęć filozoficznych | wydawca = Instytut Wydawniczy PAX | miejsce = Warszawa | rok = 2001 | strony = 546-547 | isbn = 83-211-1305-2}}</ref>. |
||
Nieco inne ujęcie podaje, że to termin który odnosi się do cech wyróżniających gatunku ludzkiego, z elementami takimi jak [[świadomość]], [[wolna wola]], [[moralność]], [[kreatywność]], stopień [[kooperacja|kooperacji]] i [[zaufanie|zaufania]], [[Język (mowa)|język]], [[myślenie symboliczne]], [[religia|system wierzeń]] (sposoby myślenia, odczuwania i działania jako naturalne tendencje wrodzone, ale specyficzne gatunkowi ludzkiemu). Istnienie, unikalność, lub naturalność wielu tych elementów bywa zaprzeczane z tradycyjnych pozycji naturalistycznych i ewolucjonistycznych<ref name="panel">Corey S. Powell, [[Kenneth Miller]], Laurie Santos, David Sloan Wilson |
Nieco inne ujęcie podaje, że to termin który odnosi się do cech wyróżniających gatunku ludzkiego, z elementami takimi jak [[świadomość]], [[wolna wola]], [[moralność]], [[kreatywność]], stopień [[kooperacja|kooperacji]] i [[zaufanie|zaufania]], [[Język (mowa)|język]], [[myślenie symboliczne]], [[religia|system wierzeń]] (sposoby myślenia, odczuwania i działania jako naturalne tendencje wrodzone, ale specyficzne gatunkowi ludzkiemu). Istnienie, unikalność, lub naturalność wielu tych elementów bywa zaprzeczane z tradycyjnych pozycji naturalistycznych i ewolucjonistycznych<ref name="panel">Corey S. Powell, [[Kenneth Miller]], Laurie Santos, David Sloan Wilson: [http://www.youtube.com/watch?v=9Cz8ZwaJe24 ''Does Evolution Explain Human Nature?''], debata na [[Uniwersytet Yale’a|Uniwersytecie Yale’a]], 30 września 2009</ref>. Specyfika ludzkiej natury polega na tym, że umiemy żyć tylko wtedy, gdy patrzymy w przyszłość – ''sub specie aeternitatis''. To jest naszym zbawieniem w najtrudniejszych momentach życia<ref>[[Viktor Frankl]]: ''Człowiek w poszukiwaniu sensu'', tłum. A. Wolnicka, Czarna Owca, Warszawa 2009, s. 119</ref>. |
||
Istnieją podejścia, które próbują tłumaczyć |
Istnieją podejścia, które próbują tłumaczyć unikatową naturę ludzką, inną od zwierzęcej, na przykład jako będącą produktem najnowszego z wielkich przejść ewolucyjnych (np. zob. [[Pierre Teilhard de Chardin]]), lub niewynikającą z biologii (jak geometria nieeuklidesowa nie jest produktem ewolucji biologicznej)<ref name="panel"/>, np. zob. [[emergencja]]. |
||
Pytania o to co to jest natura ludzka, jakie cechy są dla niej charakterystyczne, co je powoduje i czy natura ludzka jest stała, czy zmienna, to jedne z najstarszych i najważniejszych pytań w [[filozofia Zachodu|filozofii zachodniej]]. |
Pytania o to co to jest natura ludzka, jakie cechy są dla niej charakterystyczne, co je powoduje i czy natura ludzka jest stała, czy zmienna, to jedne z najstarszych i najważniejszych pytań w [[filozofia Zachodu|filozofii zachodniej]]. |
||
[[René Descartes|Kartezjusz]] i [[Thomas Hobbes|Hobbes]] porównali człowieka do maszyny. [[John Locke|Locke]] porównał umysł ludzki do pustej kartki, która wypełnia się poprzez doświadczenia nabyte w życiu (''[[tabula rasa]]''). [[Noam Chomsky]] uważa, że język (wrodzony, wewnętrzny) jest unikalną cechą rodzaju ludzkiego, wyróżniającą go od innych zwierząt. Według [[esencjalizm|esencjalistów]] natura ludzka jest odwieczna i niezmienna. |
|||
[[René Descartes|Kartezjusz]] i [[Thomas Hobbes|Hobbes]] porównali człowieka do maszyny. |
|||
| ⚫ | |||
[[John Locke|Locke]] porównał umysł ludzki do pustej kartki, która wypełnia się poprzez doświadczenia nabyte w życiu ([[tabula rasa]]). |
|||
[[Noam Chomsky]] uważa, że język (wrodzony, wewnętrzny) jest unikalną cechą rodzaju ludzkiego, wyróżniającą go od innych zwierząt. |
|||
Wedle [[Esencjalizm|esencjalistów]] natura ludzka jest odwieczna i niezmienna. |
|||
| ⚫ | |||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[ |
* [[antropologia filozoficzna]] |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 20:56, 15 kwi 2019
Natura ludzka (gr. trl. he phýsis tôn anthrópon; łac. natura humana) – to, co w człowieku przyrodzone, instynktowne, w odróżnieniu od tego, co nabyte w doświadczeniu jednostkowym i społecznym[1].
Nieco inne ujęcie podaje, że to termin który odnosi się do cech wyróżniających gatunku ludzkiego, z elementami takimi jak świadomość, wolna wola, moralność, kreatywność, stopień kooperacji i zaufania, język, myślenie symboliczne, system wierzeń (sposoby myślenia, odczuwania i działania jako naturalne tendencje wrodzone, ale specyficzne gatunkowi ludzkiemu). Istnienie, unikalność, lub naturalność wielu tych elementów bywa zaprzeczane z tradycyjnych pozycji naturalistycznych i ewolucjonistycznych[2]. Specyfika ludzkiej natury polega na tym, że umiemy żyć tylko wtedy, gdy patrzymy w przyszłość – sub specie aeternitatis. To jest naszym zbawieniem w najtrudniejszych momentach życia[3].
Istnieją podejścia, które próbują tłumaczyć unikatową naturę ludzką, inną od zwierzęcej, na przykład jako będącą produktem najnowszego z wielkich przejść ewolucyjnych (np. zob. Pierre Teilhard de Chardin), lub niewynikającą z biologii (jak geometria nieeuklidesowa nie jest produktem ewolucji biologicznej)[2], np. zob. emergencja.
Pytania o to co to jest natura ludzka, jakie cechy są dla niej charakterystyczne, co je powoduje i czy natura ludzka jest stała, czy zmienna, to jedne z najstarszych i najważniejszych pytań w filozofii zachodniej.
Kartezjusz i Hobbes porównali człowieka do maszyny. Locke porównał umysł ludzki do pustej kartki, która wypełnia się poprzez doświadczenia nabyte w życiu (tabula rasa). Noam Chomsky uważa, że język (wrodzony, wewnętrzny) jest unikalną cechą rodzaju ludzkiego, wyróżniającą go od innych zwierząt. Według esencjalistów natura ludzka jest odwieczna i niezmienna.
Nature versus nurture jest dobrze znanym przypadkiem sporu w ramach ogólniejszej debaty o naturę człowieka.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Antoni Podsiad: Słownik terminów i pojęć filozoficznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2001, s. 546-547. ISBN 83-211-1305-2.
- ↑ a b Corey S. Powell, Kenneth Miller, Laurie Santos, David Sloan Wilson: Does Evolution Explain Human Nature?, debata na Uniwersytecie Yale’a, 30 września 2009
- ↑ Viktor Frankl: Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Czarna Owca, Warszawa 2009, s. 119