Naliboki (obwód miński): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m kategoria |
korekta |
||
Linia 78: | Linia 78: | ||
[[Kategoria:Wsie w rejonie stołpeckim]] |
[[Kategoria:Wsie w rejonie stołpeckim]] |
||
[[Kategoria:Agromiasteczka Białorusi]] |
[[Kategoria:Agromiasteczka Białorusi]] |
||
Pacyfikacje wsi polskich podczas okupacji niemieckiej |
[[Kategoria:Pacyfikacje wsi polskich podczas okupacji niemieckiej]] |
Wersja z 22:52, 21 lip 2019
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP | |
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Rejon | |
Wysokość |
187 m n.p.m. |
Populacja • liczba ludności |
|
Nr kierunkowy |
+375 1717 |
Kod pocztowy |
222683 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego | |
Położenie na mapie Białorusi | |
53°45′46,0″N 26°28′08,5″E/53,762778 26,469028 |
Naliboki[1] (biał. Налібокі, ros. Налибоки) – wieś (od 30 grudnia 2009 agromiasteczko[2]) w rejonie stołpeckim obwodzie mińskim Białorusi. Wieś stanowi centrum administracyjne sielsowietu nalibockiego. Miejscowość leży na wschodnim skraju Puszczy Nalibockiej, nad rzeką Kamionką[3]. Miejscowość znana jest jako miejsce mordu ludności polskiej dokonanego w 1943 przez partyzantów sowieckich[4].
Historia miejscowości
W XVI–XVIII w. wieś, następnie miasteczko w Wielkim Księstwie Litewskim. Tereny, na których znajdują się obecnie Naliboki od 1555 wchodziły w skład dóbr Radziwiłłów stanowiąc odrębne łowiectwo[5]. W 1722 Anna Radziwiłłowa założyła tu hutę szkła, specjalizującą się w produkcji szklanych świeczników i kielichów ze szkła kryształowego, ale także w wyrobach ze szkła cienkiego. Pracowali tu rzemieślnicy sprowadzeni z Saksonii. Po 1830 huta produkowała także całe szklane serwisy stołowe. Huta została zamknięta w 1862 r.
Początki parafii katolickiej w Nalibokach sięgają 1447 roku[6], kiedy to dzięki fundacji Radziwiłłów, wzniesiono drewnianą kaplicę. W 1636 zbudowano tu pierwszy kościół murowany wraz z plebanią, uposażony przez Stanisława i Albrychta Radziwiłłów. Świątynia uległa zniszczeniu w 1655, ale została odbudowana. Kolejny kościół katolicki powstał w 1936 pod wezwaniem św. Józefa[7]. Obydwie świątynie zostały zniszczone podczas wojny (1942); kościół św. Józefa odbudowano w 1995 r.
Po 1918 roku Naliboki znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Naliboki w województwie nowogródzkim. 10 lipca 1919 roku pod Nalibokami wojsko polskie stoczyło zwycięską bitwę z armią sowiecką. Od 17 września 1939 roku Naliboki okupowane przez ZSRR, liczyły wtedy niecałe 4000 mieszkańców. Niemcy, po zajęciu wsi w 1941, wywieźli część żydowskiej ludności (później wywiezionych zamordowano), pozostali Żydzi zbiegli do Puszczy Nalibockiej. Według szacunków historycznych, w Puszczy Nalibockiej mogło znaleźć schronienie od 10 do ponad 20 tys. ludzi – partyzantów i uciekinierów[8].
8 maja 1943 w Nalibokach oddziały radzieckich partyzantów dokonały masakry polskiej ludności cywilnej.[9]
6 sierpnia 1943 Naliboki zostały ponownie spacyfikowane, tym razem przez oddziały niemieckie, w ramach tzw. „Operacji Hermann”[10], a jej mieszkańców wywieziono w głąb Rzeszy na roboty przymusowe.
Po 1944 roku weszły w skład Białoruskiej SRR, a od 1991 znajdują się na terenie Białorusi.
Infrastruktura
We wsi znajduje się kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP, pochodzący z okresu międzywojennego, oraz położony obok cmentarz katolicki. Jest tu również cerkiew pw. Michała Archanioła, wybudowana w latach 2005–2006.
Urodzeni we wsi
Przypisy
- ↑ Egzonim zalecany przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6. Białoruś, Rosja, Ukraina, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2005, s. 23, ISBN 83-239-9020-4.
- ↑ Решение Столбцовского районного Совета депутатов от 30.12.2009 N 149 „О преобразовании сельских населенных пунктов Столбцовского района в агрогородки”. pravo.levonevsky.org. [dostęp 2013-08-21]. (ros.).
- ↑ Mapa Operacyjna Wojskowego Instytutu Geograficznego, 1929, karta 48 Mińsk.
- ↑ Hugo Bader J.: A rewolucja to miała być przyjemność, „Magazyn Gazety Wyborczej”, 15 listopada 1996.
- ↑ Крывашэеў Дз. Налібоцкая пушча князёў Радзівілаў у XVI-XVIII стст.: фармаванне тэрыторыі, адміністрацыя і службоўцы // Верхняе Панямонне. – Мінск: І.П. Логвінаў. – Вып. 1. – 2012. – С. 34.
- ↑ Kościół katolicki na Białorusi: Налібакі – парафія Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі.
- ↑ Wspomnienia o budowie kościoła pw. św. Józefa w Nalibokach.
- ↑ Zob. tekst: Puszcza Nalibocka, Bernard Pakulnicki, Magazyn Polski nr 3 (75) marzec 2012.
- ↑ Komunikat dot. śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez partyzantów sowieckich w latach 1942–1944 na terenie byłego województwa nowogródzkiego. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Kazimierz Krajewski, IPN O. w Warszawie: Wieś na kresach północno–wschodnich pod dwiema okupacjami. martyrologiawsipolskich.pl. [dostęp 2019-07-19].
Bibliografia
- Верхняе Панямонне: альманах лакальнай гісторыі, Вып. 1, Мінск 2012.
- Szkła z hut radziwiłłowskich, t. II: Naliboki (1722-1862), Urzecze (1737-1846). Szkła ze zbiorów muzeów polskich, zagranicznych i kolekcji prywatnych. Wydanie Warszawa 1998; Muzeum Narodowe w Warszawie.
- Naliboki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 369 .
- Wacław Nowicki: Żywe echa, Wydawnictwo Antyk 1993 r. – Encyklopedia Kresów, Wydawnictwo Kluszczyński
Linki zewnętrzne
- Almanach historii lokalnej „Vierchniaje Paniamonnie”
- Wspomnienia
- Historia manufaktury radziwiłłowskiej (biał.)
- Naliboki – zabytki i atrakcje miejscowości
- Naliboki w Globus.tut.by (ros.)
- Naliboki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 890 .
- Naliboki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 369 .