Reforma walutowa w Polsce w 1950 roku: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
→Bibliografia: poprawa linków |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj książkę |autor = Janusz Kaliński, Zbigniew Landau |tytuł = Gospodarka Polski Ludowej: 1944–1955 |data = 1986 |wydawca = Książka i Wiedza |miejsce = Warszawa |isbn = 83-05-11462-7 |strony =}} |
* {{Cytuj książkę |autor = Janusz Kaliński, Zbigniew Landau |tytuł = Gospodarka Polski Ludowej: 1944–1955 |data = 1986 |wydawca = Książka i Wiedza |miejsce = Warszawa |isbn = 83-05-11462-7 |strony =}} |
||
* {{Cytuj stronę |url = http://www.polskieradio.pl/39/245/Artykul/271380,Zlodziejska-wymiana-pieniedzy |tytuł = Złodziejska wymiana pieniędzy |
* {{Cytuj stronę |url = http://www.polskieradio.pl/39/245/Artykul/271380,Zlodziejska-wymiana-pieniedzy |tytuł = Złodziejska wymiana pieniędzy |opublikowany = Polskie Radio |data dostępu = 2012-04-24 |archiwum = https://web.archive.org/web/20120728025932/http://www.polskieradio.pl/39/245/Artykul/271380,Zlodziejska-wymiana-pieniedzy |zarchiwizowano = 2012–07–28}} |
||
* {{Cytuj stronę |url = http://www.polityka.pl/historia/1509906,1,1950-r-dziesiec-dni-ktore-wstrzasnely-portfelem.read |tytuł = 1950 r: dziesięć dni, które wstrząsnęły portfelem |
* {{Cytuj stronę |url = http://www.polityka.pl/historia/1509906,1,1950-r-dziesiec-dni-ktore-wstrzasnely-portfelem.read |tytuł = 1950 r: dziesięć dni, które wstrząsnęły portfelem |opublikowany = Polityka.pl |data dostępu = 2012-04-24}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
Wersja z 21:51, 20 wrz 2021
Reforma walutowa w Polsce w 1950 roku – druga reforma walutowa w powojennej Polsce, dokonana 30 października 1950 roku. Pierwszej wymiany pieniędzy dokonano dekretem PKWN w 1944 roku.
Historia
Przygotowania do wymiany trzymane były przez władze w ścisłej tajemnicy. Zamiar wymiany pieniędzy ogłoszono 28 października 1950 roku (ustawa o zmianie systemu pieniężnego Dz.U. z 1950 nr 50, poz. 459)[1], a nowy złoty wchodził do obiegu dwa dni później, natomiast już 8 listopada 1950 roku traciły ważność wszystkie pieniądze będące w obiegu przed dniem 30 października.
„Nowy złoty” miał mieć wartość 0,222168 grama czystego złota, był równy jednemu rublowi oraz jednej czwartej dolara[2]. Nowe banknoty wydrukowano w Szwecji, Czechosłowacji i na Węgrzech, nosiły datę 1 lipca 1948 roku.
Wymiana z roku 1950 była równocześnie denominacją. Będące w obiegu w latach 1948–1950 złotówki wymieniono w ciągu kilku dni na nowe, przy czym wymiany dokonano tak, że pieniądze zdeponowane w bankach wymieniano, tak jak równocześnie przeliczono wszystkie ceny i płace pracownicze, w proporcjach 100 zł starych na 3 zł nowe, a gotówkę w stosunku 100 zł starych na 1 zł nowy. Ta trzykrotna dysproporcja skierowana była przeciw tym, którzy (nie ufając bankom) obracali gotówką lub trzymali ją w domu. Technika wymiany – z zaskoczenia, w krótkim czasie – utwierdziła przedsiębiorczych obywateli w braku zaufania do gospodarczej rzetelności „władzy ludowej”. W 1950 roku osoby przedsiębiorcze, a także rolnicy indywidualni, często nie przechowywali pieniędzy w bankach, ale dokonywali wzajemnych rozliczeń w gotówce i w nich głównie godził mechanizm tej wymiany.
Efektem ograniczonej wymiany było unieważnienie ok. 60% obiegu pieniężnego[3]. Władze uzasadniały reformę chęcią pozbawienia pieniędzy kapitalistów, prywaciarzy i spekulantów. W tym celu przygotowano również ustawę o zakazie posiadania walut obcych, monet złotych, złota i platyny oraz o zaostrzeniu kar za niektóre przestępstwa dewizowe z 28 października 1950 r.[4]
Denominacja z 1950 roku miała również elementy pozytywne. Wprowadzono trudniejsze do sfałszowania banknoty i praktycznie niepodrabialne monety aluminiowe 1 gr, 2 gr, brązowe 5 gr i miedzioniklowe 10 gr, 20 gr, 50 gr i 1 zł. Bilon ułatwił drobne płatności i umożliwił powrót do stosowania automatów pieniężnych, głównie telefonów. Wprowadzenie równoczesne ostrej dyscypliny finansowej praktycznie zatrzymało inflację.
Z powodu wyścigu zbrojeń oraz doktrynalnej likwidacji prywatnej przedsiębiorczości w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych ujawniło się zaniedbanie produkcji artykułów konsumpcyjnych. Skłoniło to władze partyjno-państwowe do obniżania płac robotniczych metodą podnoszenia norm produkcyjnych. Wywoływało to protesty, z których najbardziej znanym był masowy strajk w Poznaniu w czerwcu 1956.
Od około 1948 roku posiadanie walut zagranicznych, a tym bardziej obrót walutami było penalizowane. Wspomnienie tamtej nieekwiwalentnej wymiany pieniędzy i wynikające z tego obawy przed kolejną wymianą pieniądza pozostały aż do końca PRL[3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 50, poz. 459.
- ↑ Janusz Kaliński, Zbigniew Landau: Gospodarka Polski w XX wieku. Wyd. 2 zmienione. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003, s. 240. ISBN 83-208-1428-6.
- ↑ a b Wojciech Morawski: W cieniu wzorów radzieckich (gospodarka Polski Ludowej – 1944-1956). Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny. [dostęp 2020-12-14].
- ↑ Już za dwa dni 60. rocznica reformy walutowej – komunistycznego „skoku na kasę”. Forsal.pl. [dostęp 2012-04-24].
Bibliografia
- Janusz Kaliński, Zbigniew Landau: Gospodarka Polski Ludowej: 1944–1955. Warszawa: Książka i Wiedza, 1986. ISBN 83-05-11462-7.
- Złodziejska wymiana pieniędzy. Polskie Radio. [dostęp 2012-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012–07–28)].
- 1950 r: dziesięć dni, które wstrząsnęły portfelem. Polityka.pl. [dostęp 2012-04-24].