Stanisław Skalski (lekarz)

Stanisław Skalski
	; Płaskorzeźba przedstawiająca dra Stanisława Skalskiego, usytuowana na jego nagrobku.
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1870 ; Brójce
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1937 ; Łódź
Miejsce spoczynku	Stary Cmentarz w Łodzi
Zawód, zajęcie	lekarz
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Skalski (ur. 31 grudnia 1870 w Brójcach, zm. 5 lutego 1937 w Łodzi) – lekarz, działacz społeczny.

Życiorys

Stanisław Skalski był synem Teofila Skalskiego (kapitana powstania styczniowego) i Lucyny z Rogozińskich^[1]. Ukończył szkołę średnią w Kielcach w 1891. W 1892 studiował na wydziale lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie Uniwersytetu Kijowskiego, gdzie był starostą Polskiej Organizacji Studentów. Po powrocie do Królestwa Kongresowego pracował w Piotrkowie Trybunalskim oraz Tuszynie i działał jako twórca kółek rolniczych i towarzystwa pożyczkowo-oszczędnościowego. Publikował wówczas artykuły nt. higieny m.in. na łamach piotrkowskiego „Tygodnia”. Był inicjatorem pomysłu reaktywacji OSP w Tuszynie, która rozpoczęła działalność w 1902^[1]^[2].

W 1905 Skalski przeniósł się do Łodzi. Tam współtworzył Gimnazjum Polskie i działał w: tajnym Towarzystwie Krzewienia Oświaty, Towarzystwie Krajoznawczym, Towarzystwie Higienicznym, Polskiej Macierzy Szkolnej, Gnieździe Łódzkim Towarzystwa Opieki nad Dziećmi oraz tworzył Towarzystwo „Przyszłość” związane z wychowaniem w trzeźwości. Działał również na rzecz utworzenia Muzeum Miejskiego. Angażował się również w prace Komitetu Pomocy Zlokautowanym Robotnikom, którzy stracili pracę na skutek działań związanych z rewolucją 1905 roku^[1]^[2].

W 1910 był współtwórcą Towarzystwa Miłośników Rozwoju Fizycznego w Widzewie, był członkiem jego komisji rewizyjnej^[3]^[4]. W 1911 w trakcie epidemii ospy przeprowadził na jej temat badania, szacując liczbę chorych na blisko 4 tys. W 1912 na posiedzeniu łódzkiego Towarzystwa Lekarskiego podjął inicjatywę związaną z przywróceniem rozporządzenia o bezpłatnych i przymusowych przeciwospowych szczepieniach niemowląt z 1811, zniesionym przez carat po 1863^[1]^[2].

W okresie wybuchu I wojny światowej został internowany przez Niemców w Kleczkowie. Po powrocie do Łodzi angażował się w działanie Głównego Komitetu Obywatelskiego, zostając przewodniczącym Sekcji Sanitarno-Szpitalnej, gdzie działał do 1918. Był ponadto zaangażowany we współpracę z Inspekcją Fabryczną – działał na polu edukacji nt. higieny, apelował o zwiększenie liczby łóżek na szpitalnych oddziałach zakaźnych, powołanie lekarza sanitarnego oraz wznowienie rejestracji przyczyn zgonów, co miało wg niego przyczynić się do poprawy stanu zdrowotnego mieszkańców Łodzi. W 1914 uzyskał pozwolenie na przeprowadzenie pierwszych obowiązkowych szczepień przeciwko ospie prawdziwej w Łodzi. W 1918 został lekarzem powiatowym Okręgowego Urzędu Zdrowia oraz naczelnikiem Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego Łódzkiego. Od kwietnia 1918 był członkiem Rady Szkolnej Miejskiej (RSzM) – w grudniu 1919 został zastępcą jej przewodniczącego, a w styczniu 1924 jej przewodniczącym, którym był do końca życia. W RSzM poświęcił się trosce o zdrowie uczniów rozpowszechniając naukę na powietrzu. Ponadto walczył z problemem alkoholizmu, a także zajmował się kwestiami odżywiania uczniów i czystości w szkołach^[1]^[2].

Jego żoną była Karolina Wagner (ur. 1887). Mieli 3 córki: Marię (ur. 1912), Jadwigę (ur. 1916) i Wandę (ur. 1918)^[2].

Zmarł 5 lutego 1937 w Łodzi. Pochowany na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej przy głównej alei części katolickiej^[1]^[2].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Złoty Krzyż Zasługi (10 grudnia 1927)^[5]^[2]

Upamiętnienie

Na osiedlu Górna w Łodzi jednej z ulic nadano nazwę Stanisława Skalskiego (dawn. ul. Żółta)^[6]. Pierwotnie ul. S. Skalskiego znajdowała się na osiedlu Mania, pomiędzy ul. Mania a ul. Srebrzyńską, lecz ulicę rozebrano w latach 60. XX w. ze względu na zmiany zagospodarowania terenu^[2].

Publikacje

Alkoholizm i sprawa robotnicza (1910)^[7]
Ospa w Łodzi w r. 1912 (1913)^[8]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f RyszardR. Poradowski RyszardR., Stanisław Skalski, „PANACEUM”, nr 2 (160), luty 2011 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Skalski (1870–1937): an eminent Lódź doctor [online], mp.pl [dostęp 2021-11-20] (ang.).
↑ Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego. „Rozwój”. Nr 283, s. 1-2, kol. 3 i 1-2, 1910-12-12. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2017-09-13].
↑ Kronika. Z Tow. Miłośników Rozwoju Fizycznego w Widzewie. „Rozwój”. Nr 57, s. 4, kol. 2, 1911-03-10. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2017-09-26].
↑ M.P. z 1927 r. nr 296, poz. 818 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
↑ DanutaD. Bieńkowska DanutaD., ElżbietaE. Umińska-Tytoń ElżbietaE., Słownik nazewnictwa miejskiego Łodzi, Łódź 2012 .
↑ Alkoholizm i sprawa robotnicza [online], Polona [dostęp 2021-11-20] .
↑ Ospa w Łodzi w r. 1912 [online], Polona [dostęp 2021-11-20] .

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f RyszardR. Poradowski RyszardR., Stanisław Skalski, „PANACEUM”, nr 2 (160), luty 2011 .

[:1-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stanisław Skalski (1870–1937): an eminent Lódź doctor [online], mp.pl [dostęp 2021-11-20] (ang.).

[Rozwój_283-1910-3] Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego. „Rozwój”. Nr 283, s. 1-2, kol. 3 i 1-2, 1910-12-12. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2017-09-13].

[Rozwój_57-1911-4] Kronika. Z Tow. Miłośników Rozwoju Fizycznego w Widzewie. „Rozwój”. Nr 57, s. 4, kol. 2, 1911-03-10. St. Łąpiński (red. odp.). Łódź: W. Czajewski. [dostęp 2017-09-26].

[5] M.P. z 1927 r. nr 296, poz. 818 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[6] DanutaD. Bieńkowska DanutaD., ElżbietaE. Umińska-Tytoń ElżbietaE., Słownik nazewnictwa miejskiego Łodzi, Łódź 2012 .

[7] Alkoholizm i sprawa robotnicza [online], Polona [dostęp 2021-11-20] .

[8] Ospa w Łodzi w r. 1912 [online], Polona [dostęp 2021-11-20] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]