Stanisław Poniatowski (etnograf)

Stanisław Poniatowski
Data i miejsce urodzenia	6 października 1884 ; Ceranów
Data i miejsce śmierci	7 stycznia 1945 ; Litomierzyce, Czechy
Zawód, zajęcie	etnograf, antropolog

Stanisław Poniatowski (ur. 6 października 1884 w Ceranowie, zm. 7 stycznia 1945 w Litomierzycach) – polski etnograf, antropolog.

Życiorys

Od 1902 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechnice Warszawskiej, w 1906 wyjechał do Szwajcarii, gdzie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Zurychu. W 1914 wziął udział w wyprawie naukowej na teren wschodniej Syberii, gdzie prowadził badania nad kulturą Oroczonów i Goldów. W latach 1916–1918 był wykładowcą etnologii i etnografii na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie^[1]. W 1919 rozpoczął organizowanie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, w 1920 ochotniczo uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1924 został wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego, w 1934 został profesorem nadzwyczajnym^[2].

Profesor oddz. łódzkiego Wolnej Wszechnicy Polskiej co najmniej w latach 1929-1936^[3].

Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w tajne nauczanie oraz pomoc Żydom, za co został w 1942 aresztowany i uwięziony początkowo na Majdanku, a następnie w Groß-Rosen, skąd przetransportowano do obozu koncentracyjnego w Litomierzycach, gdzie zginął.

Zasłynął jako zwolennik kulturowo-historycznej szkoły etnografii. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 204-5-25)^[4].

Wybrane publikacje

Książki

Etnografia Polski (1932)
O pochodzeniu ludów aryjskich (1932)
O metodzie historycznej... (1919)^[5]

Artykuły

1917/1918 O metodzie historycznej w etnologii i znaczeniu jej wyników dla historii, "Przegląd Historyczny", t. 11.
1947 Fakty etnologiczne i metody ich badań, "Lud", t. 37, s. 32-68^[6].

Przypisy

↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 96, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
↑ Referat o zagadnieniu PROMETEJSKIM – 12 lutego 1940 (cz. II) (pol.). Stowarzyszenie Dom Kaukaski w Polsce, 5 września 2009. domkaukaski.org. [dostęp 2016-06-19].
↑ WWP, oddz. w Łodzi, Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1929/1930. Łódź 1929, s. nlb; podano Jego warszawski adres: Grójecka 43 m. 18; foto: na otwarciu Miejskiego Muzeum Etnograficznego w Łodzi, w jego nowej siedzibie przy ul. Piotrkowskiej 104, [w:] "Łódź w Ilustracji", 1 XII 1935, nr 48, s. 1.
↑ Cmentarz Stare Powązki: PONIATOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .
↑ StanisławS. Poniatowski StanisławS., O metodzie historycznej w etnologji i znaczeniu jej wyników dla historji [online], polona.pl [dostęp 2020-03-10] .
↑ Stanisław Poniatowski. Fakty etnologiczne i metody ich badań. „Lud”. 37, s. 32-68, 1947. Kraków.

Bibliografia

Stanisław Feliksiak (red.) Słownik biologów polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, 430-431. ISBN 83-01-00656-0
Krzysztof Gładkowski, Etnologia. Koncepcja teoretyczno-metodologiczna Stanisława Poniatowskiego (1884-1945). Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001. ISBN 83-7299-071-9
Znad Amuru do przestrzeni cyfrowej, Digitalizacja kolekcji dokumentów i fotografii Stanisława Poniatowskiego Znad Amuru do przestrzeni cyfrowej ze zbiorów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, pod redakcją Stefanii Skowron-Markowskiej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2016.
Marta Nowakowska, Fotografia sto lat temu Kolekcja fotograficzna w zbiorach Stanisława Poniatowskiego, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2016.
Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. II, E. Fryś-Pietraszkowa, A. Spiss (red.), 2007.

Linki zewnętrzne

Prace Stanisława Poniatowskiego w bibliotece Polona

[1] Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 96, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna

[referat-2] Referat o zagadnieniu PROMETEJSKIM – 12 lutego 1940 (cz. II) (pol.). Stowarzyszenie Dom Kaukaski w Polsce, 5 września 2009. domkaukaski.org. [dostęp 2016-06-19].

[3] WWP, oddz. w Łodzi, Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1929/1930. Łódź 1929, s. nlb; podano Jego warszawski adres: Grójecka 43 m. 18; foto: na otwarciu Miejskiego Muzeum Etnograficznego w Łodzi, w jego nowej siedzibie przy ul. Piotrkowskiej 104, [w:] "Łódź w Ilustracji", 1 XII 1935, nr 48, s. 1.

[4] Cmentarz Stare Powązki: PONIATOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .

[5] StanisławS. Poniatowski StanisławS., O metodzie historycznej w etnologji i znaczeniu jej wyników dla historji [online], polona.pl [dostęp 2020-03-10] .

[lud37-6] Stanisław Poniatowski. Fakty etnologiczne i metody ich badań. „Lud”. 37, s. 32-68, 1947. Kraków.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]