Stenomesson

*Stenomesson*
	; Stenomesson miniatum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	Stenomesson
	Nazwa systematyczna
	Stenomesson Herbert; Appendix: 40 (1821)
	Typ nomenklatoryczny
	non designatus
Synonimy
	Chrysiphiala Ker Gawl.; Pucara Ravenna; Sphaerotele C.Presl;
	Chrysiphiala Ker Gawl.; Pucara Ravenna; Sphaerotele C.Presl;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stenomesson Herb. – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych. Obejmuje 18 gatunków, występujących w zachodniej Ameryce Południowej, w Boliwii, Kolumbii, Ekwadorze, Peru i północnym Chile^[3].

Nazwa rodzaju pochodzi od greckich słów στενό (steno – wąsko) i μέσον (meson – w środku), odnosząc się do budowy okwiatu tych roślin^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne^[6].

Pęd: Cebula^[6].

Liście: Rośliny wypuszczają raz w roku równowąskie lub taśmowate, siedzące liście, rzadko nibyogonkowe^[6].

Kwiaty: Niemal wzniesione lub zwisłe, zebrane w kwiatostan, wyrastający na pełnym głąbiku, wspartym dwiema zwykle wolnymi podsadkami. Okwiat promienisty, lejkowato-rurkowaty, rurkowaty lub dzwonkowaty, różnobarwny, ale nigdy biały. Listki okwiatu wpierw zrośnięte w długą rurkę, następnie krócej rozchylone. Rurka silnie rozszerzona około środka, następnie lekko zwężona u gardzieli. Pręciki zrośnięte w miseczkę, często ząbkowaną pomiędzy nitkami pręcików. Główki pręcików w czasie kwitnienia krótko wzniesione i tworzące wokół szyjki słupka nibyrurkę. Szyjka słupka zakończona jest główkowatym, rzadziej trójklapowym znamieniem^[6].

Owoce: Stożkowata, pękająca torebka. Nasiona spłaszczone, oskrzydlone, o czarnej lub brązowej łupinie^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z plemienia Stenomesseae (Eucharideae), podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae^[7].

Wykaz gatunków^[3]

Stenomesson aurantiacum (Kunth) Herb.
Stenomesson breviflorum Herb.
Stenomesson campanulatum Meerow
Stenomesson chilense Ravenna
Stenomesson chloranthum Meerow & van der Werff
Stenomesson ecuadorense Meerow, Oleas & L.Jost
Stenomesson flavum (Ruiz & Pav.) Herb.
Stenomesson gasteroides Ravenna
Stenomesson leucanthum (Ravenna) Meerow & van der Werff
Stenomesson miniatum (Herb.) Ravenna
Stenomesson moldenkei Traub
Stenomesson parvulum Ravenna
Stenomesson pauciflorum (Lindl. ex Hook.) Herb.
Stenomesson pearcei Baker
Stenomesson rupense Ravenna
Stenomesson tubiflorum (Meerow) Meerow
Stenomesson vitellinum Lindl.
Stenomesson weberbaueri (Vargas) Ravenna

Zagrożenie[edytuj | edytuj kod]

Gatunki S. leucanthum i L. parvulum są krytycznie zagrożone, a S. campanulatum, S. flavum, S. gasteroides, S. luteum i S. weberbaueri zagrożone wyginięciem^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).
↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e A.W. Meerow, D.A. Snijman: Amaryllidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 106. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).
↑ El libro rojo de las plantas endémicas del Perú. Revista Peruana de Biologia, 2006. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[nop-5] David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[kub-6] A.W. Meerow, D.A. Snijman: Amaryllidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 106. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).

[grin-7] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[red-8] El libro rojo de las plantas endémicas del Perú. Revista Peruana de Biologia, 2006. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]