Strój raciborski
Strój raciborski – jeden ze śląskich strojów ludowych, spotykany na obszarze powiatu raciborskiego, głubczyckiego, części rybnickiego i wodzisławskiego, a także części Śląska Opawskiego, głównie w okolicach Hluczyna[1][2].
Raciborski strój ludowy w zasadniczych elementach tożsamy jest z ogólną grupą strojów śląskich. Największe było podobieństwo do strojów pszczyńskich, a także rybnickich. Specyficzna dla regionu raciborskiego była ciemna tonacja stroju, wyrażana przez niego powaga i majestat. Nawiązywał on do zachodnich strojów mieszczańskich. Najbardziej charakterystycznym elementem raciborskiego stroju były tzw. szatki, kolorowe, zdobione wzorami cienkie wełniane chusty zakładane na ramiona[1]. Inną cechą charakterystyczną były kwiatowe aplikacje na kaftanach[2][3].
Raciborski strój ludowy rozwinął się w XIX wieku, na co miał wpływ wzrost zamożności wsi[4]. W stroju z tego okresu charakterystyczne dla odzienia były tzw. szpyndzery, krótkie, dopasowane kaftany sięgające talii, szyte z atłasu zdobionego wzorami. Miały długie, bufiaste i podszywane watą rękawy, zwężające się ku mankietom. Zapinane były z przodu na haftki oraz dużą klamrę. Dekolty, zakończone szerokimi kołnierzami z frędzlami miały kształt trójkąta. Szerokie spódnice, zwane mazelonkami, kieckami bądź sukniami uszyte były z cienkich, wełnianych materiałów. Charakterystyczne w ich wyglądzie były karbowane falbany (tzw. tolkrouzy). Nierzadko spódnice były marszczone w pasie oraz przyszywane do płóciennego stanika. Młode dziewczyny nosiły tzw. glorki, czyli spódnice z tafty, do których doszywane były płócienne staniki. Na spódnice nakładane były fartuchy, lekko marszczone i wszywane w przechodzącą w troki obszewkę, szyte ze wzorzystych, brokatowych tkanin, zdobione najczęściej wzorami kwiatowymi. Długością były równe, lub też nieco krótsze od spódnicy, barwą współgrały z resztą stroju. Typowymi elementami były również czepce oraz kolorowe chusty z jedwabnymi frędzlami, tzw. szatki[2]. Zwieńczeniem stroju były czarne pończochy oraz buty na słupkowych obcasach, sznurowane lub też zapinane na pasek[3].
W następnym stuleciu strój raciborski przeszedł wiele zmian. Na początku XX wieku noszone dotąd kaftany (tzw. szpyndzery) zostały zastąpione dłuższymi i charakteryzującymi się innym krojem jaklami. Po I wojnie światowej spódnice z karbowanymi falbanami zastąpiono dłuższymi i szerszymi, suto marszczonymi lub plisowanymi, wszytymi w wąską obszewkę w pasie i wykańczanymi na dole czarną tasiemką. Były wykonane z atłasu z wytłaczanym jednobarwnym wzorem roślinnym. Zrezygnowano także z noszenia czepców, na rzecz wełnianych i rypsowych chust. W ostatnim czasie strój ludowy Raciborszczyzny stopniowo zanika, dziś można się z nim spotkać głównie podczas występów zespołów folklorystycznych oraz w raciborskim muzeum, które posiada bogatą kolekcję zbiorów[2][3][5].
Omawiając raciborski strój ludowy mamy na względzie przede wszystkim stroje kobiece, gdyż męski strój ludowy podobny był na całym Śląsku, ponadto pod koniec XIX wieku został zastąpiony przez strój miejski[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zofia Lipiarz: Raciborski strój ludowy. s. 7.
- ↑ a b c d Julita Ćwikła: Wystawa "Raciborski strój ludowy" w Muzeum. www.raciborz.com.pl, 5 września 2008. [dostęp 2010-12-08]. (pol.).
- ↑ a b c Julita Ćwikła: Stroje ludowe Raciborszczyzny. www.naszraciborz.pl, 9 czerwca 2008. [dostęp 2010-12-08]. (pol.).
- ↑ Zofia Lipiarz: Raciborski strój ludowy. s. 15.
- ↑ Zofia Lipiarz: Raciborski strój ludowy. s. 17.
- ↑ Zofia Lipiarz: Raciborski strój ludowy. s. 11.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zofia Lipiarz: Raciborski strój ludowy. Racibórz: Muzeum w Raciborzu, 1978. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Relacja z otwarcia wystawy "Raciborski strój ludowy" w raciborskim muzeum. ftp.raciborz.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-31)].