Skrętnik
| ||
 Streptocarpus parviflorus | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | jasnotowce | |
| Rodzina | ostrojowate | |
| Rodzaj | skrętnik | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Streptocarpus Lindl.[2] Bot. Reg. t. 1173. 1 Sep 1828 | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Streptocarpus rexii (Bowie ex W. J. Hooker) Lindl. | ||
Skrętnik (Streptocarpus) – rodzaj roślin zielnych z rodziny ostrojowatych. Blisko spokrewniony z powszechnie w Polsce znanym rodzajem sępolia, którego kultywary są uprawiane jako ozdobne rośliny doniczkowe. Wyróżnionych zostało około 155 gatunków występujących w południowej i południowo-wschodniej Afryce oraz na Madagaskarze. Jest też kilka gatunków z Azji Południowo-Wschodniej, jednak ich przynależność taksonomiczna jest dyskusyjna[3]. Skrętniki rosną zarówno jako epifity jak i na skałach, zboczach wzgórz i w ściółce leśnej, wszędzie tam gdzie zdołają wykiełkować ich nasiona.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Liście mogą być owalne i długie, wyrastające bezpośrednio z bezłodygowej rozety jako liście odziomkowe (w podrodzaju Streptocarpus) lub krótsze, owalne lub okrągłe, osadzone na wiotkich lub płożących się łodygach (w podrodzaju Streptocarpella)[4]. Niektóre z gatunków nie wytwarzają w ogóle liści, a jedynie jeden rozrośnięty liścień, który żywi roślinę aż do wydania przez nią owoców, po czym cała roślina zamiera[4]. Są to gatunki monokarpiczne, natomiast gatunki posiadające liście są z reguły polikarpicznymi bylinami[5]. Kwiaty są pojedyncze, kielichowate, z płatkami zrośniętymi u nasady w rurkę. Wyrastają po jednym lub kilka na cienkich, bezlistnych pędach. U gatunków wytwarzających stały liścień liczba kwiatów na jednym kwiatostanie jest znacznie większa. Kwiaty są najczęściej fioletowego, niebieskiego lub białego koloru, choć zdarzają się również czerwone czy różowe, a hodowcy uzyskali wiele różnych odmian i hybryd wielokolorowych. Owoce formują się w formie skręconych torebek nasiennych, od czego wzięła się zarówno łacińska i polska nazwa tych roślin[6].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Rośliny ozdobne. Chociaż w Polsce nie są tak popularne jak spokrewnione z nimi sępolie, to jednak w Europie cieszą się sporym zainteresowaniem hodowców, którzy począwszy od XIX wieku z wyselekcjonowanych gatunków uzyskali wiele odmian i kultywarów[6]. W cieplejszym klimacie gatunki z podrodzaju Streptocarpella są wykorzystywane jako ściółka, a w domach jako rośliny wiszące[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny ostrojowatych (Gesneriaceae) Dumort., która jest kladem w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead ), rodzina ostrojowate (Gesneriaceae Dumort.), plemię Streptocarpeae Fritsch in Engl. & Prantl, rodzaj Streptocarpus Lindl[7].
- Gatunki[3]
Podrodzaj Streptocarpus:
Podrodzaj Streptocarpella:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2012-01-13].
- ↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2012-01=14].
- ↑ a b Ronald Myhr: The Gesneriad Reference Web (ang.). [dostęp 2012-01-15].
- ↑ a b c d Zoja Litwin: Kwiaty doniczkowe (pol.). [dostęp 2012-01-15].
- ↑ Ronald Myhr: The Gesneriad Reference Web (ang.). [dostęp 2012-01-15].
- ↑ a b Miejski Ogród Botaniczny Zabrze (pol.). [dostęp 2012-01-15].
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Saintpaulia według Reveala