Supergromada w Zegarze

Supergromada w Zegarze – olbrzymia supergromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Zegara w odległości 800 milionów lat świetlnych. Jest to jedna z największych znanych supergromad.

Pierwszą obserwację Supergromady w Zegarze przeprowadził przypadkowo w 1899 roku DeLisle Stewart w Harvard College Observatory. Jego przełożony Edward Pickering doniósł o tym, że jeden z jego astronomów dostrzegł bardzo słabą grupę mgławic w gwiazdozbiorze Zegara. Pierwszym badaczem tej supergromady był Harlow Shapley. W 1935 roku skatalogował on 7889 galaktyk w gwiazdozbiorze Zegara i jego pobliżu. To on jako pierwszy zwrócił uwagę na bogate gromady galaktyk, które opisał słowami: grupy galaktyk w tym regionie są tylko koncentracjami w rozległej chmurze galaktyk. On też opublikował pierwsze mapy tego regionu zawierające gromady Abell 3128, Abell 3158 i Abell 3164.

Późniejsze badania supergromady podjęli w 1983 roku J. Lucey, R. Dickens, R. Mitchell i J. Dawe. W ich pracy zatytułowanej Supergromady galaktyk w Zegarze-Sieci znalazły się dwie gromady – mała znajdująca się w odległości 550 milionów lat świetlnych oraz większa w odległości 800 milionów lat świetlnych. W dalszym ciągu jednak ta jedna z największych i najbogatszych znanych supergromad nie została przebadana w całości.

Supergromada w Zegarze ciągnie się przez 550 milionów lat świetlnych. Jednocześnie jest ona wąska i cienka. Jej najbliższe galaktyki znajdują się w odległości 700 milionów lat świetlnych, a te najdalsze są odległe o 1,2 miliarda lat świetlnych. Jest to największa supergromada w odległości 1 miliarda lat świetlnych.

W Supergromadzie w Zegarze i jej pobliżu umieszcza się około 40 gromad galaktyk jednak lista ta jest prawdopodobnie niekompletna, gdyż wiele gromad znajdujących się w tym obszarze nieba nie ma opublikowanych przesunięć ku czerwieni wobec czego ich rzeczywista odległość nie jest znana. Najbogatszą gromadą w Supergromadzie w Zegarze jest Abell 3128, skatalogowana również jako Shapley 20.

**Główne gromady należące do Supergromady w Zegarze**
Nazwa	Rektascensja (J2000)^[1]	Deklinacja (J2000)^[1]	Redshift (z)^[1]	Odległość w mln ly^[1]	Klasa obfitości^[1]
Abell 3004	02^h 18^m 54^s	-48° 00′ 00″	0,0619	840	0
Abell 3009	02^h 22^m 06^s	-48° 34′ 00″	0,0641	865	1
Abell 3074	02^h 57^m 54^s	-52° 43′ 00″	0,0718	965	0
Abell 3078	03^h 00^m 30^s	-51° 50′ 00″	0,0636	860	0
Abell 3089	03^h 08^m 12^s	-36° 43′ 00″	0,0655	885	0
Abell 3093	03^h 10^m 54^s	-47° 24′ 00″	0,0818	1095	2
Abell 3098	03^h 13^m 42^s	-38° 19′ 00″	0,0821	1100	0
Abell 3100	03^h 13^m 48^s	-47° 48′ 00″	0,0617	835	0
Abell 3104	03^h 14^m 18^s	-45° 25′ 00″	0,0718	965	0
Abell 3106	03^h 14^m 30^s	-58° 06′ 00″	0,0627	850	0
Abell 3107	03^h 15^m 24^s	-42° 46′ 00″	0,0863	1155	1
Abell 3108	03^h 15^m 12^s	-47° 38′ 00″	0,0613	830	1
Abell 3109	03^h 16^m 42^s	-43° 51′ 00″	0,0908	1210	0
Abell 3110	03^h 16^m 30^s	-50° 54′ 00″	0,0737	990	0
Abell 3111	03^h 17^m 48^s	-45° 44′ 00″	0,0763	1025	1
Abell 3112	03^h 17^m 54^s	-44° 14′ 00″	0,0738	995	2
Abell 3116	03^h 19^m 00^s	-42^h 56^m 00^s	0,0818	1095	0
Abell 3120	03^h 21^m 54^s	-51° 19′ 00″	0,0678	915	0
Abell 3122	03^h 22^m 18^s	-41° 20′ 00″	0,0631	855	2
Abell 3123	03^h 23^m 00^s	-52° 01′ 00″	0,0632	855	0
Abell 3125	03^h 27^m 24^s	-53° 31′ 00″	0,0577	785	0
Abell 3126	03^h 28^m 42^s	-55° 43′ 00″	0,0844	1130	1
Abell 3128 (Shapley 20)	03^h 30^m 12^s	-52° 34′ 00″	0,0587	795	3
Abell 3133	03^h 32^m 42^s	-45° 57′ 00″	0,0522	710	0
Abell 3135	03^h 34^m 00^s	-39° 00′ 00″	0,0630	850	2
Abell 3140	03^h 36^m 18^s	-40° 38′ 00″	0,0608	825	0
Abell 3145	03^h 37^m 54^s	-38° 01′ 00″	0,0592	805	0
Abell 3158 (Shapley 17)	03^h 43^m 00^s	-53° 39′ 00″	0,0585	795	2
Abell 3164	03^h 45^m 48^s	-57° 03′ 00″	0,0558	760	0
Abell 3195	03^h 59^m 12^s	-35° 11′ 00″	0,0738	995	0
Abell 3202	04^h 00^m 12^s	-53° 40′ 00″	0,0681	920	1
Abell 3223	04^h 08^m 36^s	-30° 49′ 00″	0,0589	800	2
Abell 3225	04^h 09^m 18^s	-59° 36′ 00″	0,0537	730	0
Abell 3266	04^h 31^m 12^s	-61° 29′ 00″	0,0577	785	2
Abell 3301	05^h 00^m 48^s	-38° 41′ 00″	0,0524	715	3
Abell 3312	05^h 03^m 54^s	-56° 56′ 00″	0,0526	715	2

Gromady Abell 3144 oraz Abell 3193 tworzą małą supergromadę znajdującą się przed Supergromadą w Zegarze w odległości 550 milionów lat świetlnych. Z kolei za Supergromadą w Zegarze znajdują się gromady Abell 3040 i Abell 3047, które są gromadami tła znajdującymi się odpowiednio w odległościach 1225 i 1250 milionów lat świetlnych.

Ponadto do Supergromady w Zegarze zaliczają się liczne grupy galaktyk. Wiele z nich zawiera dziesiątki galaktyk, jednak nie są one na tyle bogate by zostały umieszczone w katalogu Abella.

**Niektóre grupy galaktyk należące do Supergromady w Zegarze**
Nazwa	Rektascensja (J2000)^[1]	Deklinacja (J2000)^[1]	Redshift (z)^[1]	Odległość w mln ly^[1]
S239	02^h 16^m 48^s	-47° 49′ 00″	0,0635	860
S261	02^h 25^m 12^s	-63° 14′ 00″	0,0574	780
S315	02^h 59^m 12^s	-51° 01′ 00″	0,0618	835
S324	03^h 10^m 00^s	-47° 20′ 00″	0,0585	795
S329	03^h 12^m 36^s	-49° 38′ 00″	0,0531	720
S336	03^h 17^m 30^s	-44° 42′ 00″	0,0744	1000
S339	03^h 19^m 18^s	-53° 52′ 00″	0,0546	740
S346	03^h 22^m 24^s	-49° 19′ 00″	0,0670	905
S366	03^h 34^m 54^s	-53° 35′ 00″	0,0598	810
S367	03^h 35^m 30^s	-45° 10′ 00″	0,0666	900
S372	03^h 37^m 12^s	-55° 25′ 00″	0,0758	1020
S390	03^h 47^m 00^s	-54° 02′ 00″	0,0605	820
S416	04^h 04^m 48^s	-43° 51′ 00″	0,0648	875
S424	04^h 07^m 36^s	-43° 25′ 00″	0,0589	800
S433	04^h 14^m 30^s	-50° 48′ 00″	0,0668	909
S461	04^h 28^m 12^s	-50° 32′ 00″	0,0539	735
S468	04^h 31^m 42^s	-46° 07′ 00″	0,0675	910
S501	04^h 50^m 06^s	-51° 08′ 00″	0,0768	1030

Grupy galaktyk S250, S274, S338, S353, S377, S393, S399, S404, S412, S413, S463, S479, S487 oraz S497 wraz z gromadami Abell 3144 i Abell 3193 należą do mniejszej supergromady pierwszego planu.

Supergromada w Zegarze układa się w niezwykle długą ścianę galaktyk wypełnioną mnóstwem bardzo bogatych gromad galaktyk. Masa tej supergromady wynosi 10¹⁷ mas Słońca. Zawiera ona w sobie około 30 000 dużych galaktyk rozmieszczonych w około 5000 grupach galaktyk. Liczbę galaktyk karłowatych w supergromadzie szacuje się na 300 000, a jej całkowitą liczbę gwiazd na 10¹⁵ (1 milion miliardów).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Richard Powell: Supergromada w Zegarze. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2012-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-18)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Richard Powell: Supergromada w Zegarze. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2012-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-18)].

[uni-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Richard Powell: Supergromada w Zegarze. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2012-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-18)].

[1]