Superkwas
Superkwas – kwas (lub mieszanina kwasów) o wyjątkowo dużej mocy. Najczęściej przyjmuje się, że superkwas jest to układ kwasowy, który posiada w danych warunkach większą kwasowość niż 100% kwasu siarkowego[1] lub w przypadku kwasów Lewisa – od stopionego chlorku glinu (AlCl3). Termin dotyczy zazwyczaj układów niewodnych, a do porównywania mocy superkwasów stosuje się funkcję kwasowości Hammetta H0.
Termin „superkwas” został zaproponowany przez Jamesa Bryanta Conanta w 1927 r. Z superkwasami związana jest jedna z Nagród Nobla z chemii, przyznana George’owi A. Olahowi w 1994 r. Stosował on tzw. kwas magiczny (mieszaninę pentafluorku antymonu (SbF5) i kwasu fluorosiarkowego) do generowania trwałych karbokationów, czym dowiódł ich istnienia.
Jednym z najmocniejszych znanych współcześnie kwasów jest tzw. kwas fluoroantymonowy, który jest mieszaniną kwasu fluorowodorowego (HF) i pentafluorku antymonu. W układzie tym kwas fluorowodorowy dysocjuje z wydzieleniem jonów H+ i F−. Jon fluorkowy szybko koordynuje do pentafluorku antymonu tworząc bardzo trwały anion (SbF−6), który jest bardzo słabym nukleofilem i zasadą. Na skutek tego w mieszaninie pojawia się bardzo wysokie stężenie „wolnego” kationu H+, a zatem wykazuje ona bardzo wysoką kwasowość. Kwas fluoroantymonowy jest ok. 1016 razy mocniejszy od kwasu siarkowego.
Przykłady superkwasów[edytuj | edytuj kod]
- kwas fluorosiarkowy
- kwas fluorosiarkowy i pentafluorek antymonu – w stosunku molowym 1:9 (tzw. kwas magiczny)
- kwas trifluorometanosulfonowy
- kwas fluoroantymonowy
- kwas karboranowy
- kwas nadchlorowy
- kwas pirosiarkowy – oleum
- fluorowodór – w postaci ciekłej
- bromek glinu – w formie stopionej (kwas Lewisa)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑
superacid [w:] A.D. McNaught , A. Wilkinson , Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, ISBN 0-9678550-9-8 . Wersja internetowa: M. Nic , J. Jirat , B. Kosata , superacid, A. Jenkins (aktualizowanie), 2006–, DOI: 10.1351/goldbook.S06135 (ang.).
|