Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Nowe Miasto nad Pilicą

Budulec

drewniana

Data budowy

1779–1780

Data likwidacji

II wojna światowa

Obecnie

nieistniejąca

Położenie na mapie gminy Nowe Miasto nad Pilicą
Mapa konturowa gminy Nowe Miasto nad Pilicą, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą”
Położenie na mapie powiatu grójeckiego
Mapa konturowa powiatu grójeckiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą”
Ziemia51°37′00″N 20°34′44″E/51,616667 20,578889

Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą – drewniana, modrzewiowa, nieistniejąca już synagoga w miejscowości Nowe Miasto nad Pilicą przy ulicy Warszawskiej 17 w województwie mazowieckim. Powstanie synagogi datowane jest na 1779–1780. W końcu XIX w. i na początku XX w. została przebudowana. Podczas II wojny światowej Niemcy spalili synagogę i współcześnie w miejscu po synagodze stoi budynek sklepu „Groszek"[1][2].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Orientowany budynek synagogi posadowiono na planie prostokąta o ścianach konstrukcji zrębowej z lisicami, które odeskowano od zewnątrz i wewnątrz, a całość przekryto łamanym, czterospadowym dachem, trzykondygnacyjnym o konstrukcji stolcowej. W poddasze nad główną salą wbudowano ośmioboczną kopułę[1].

Drzwi zewnętrzne do sieni i boczne w ścianie południowej oraz wewnętrzne z sieni do sali modlitw o wykroju nadproży w kształcie liścia koniczyny. Drzwi sali od jej wnętrza ujęte w kanelowane pilastry[1].

Sala główna kwadratowa (14,70 × 14,70 m) była największą z sal przekrytych kopułami drewnianymi bez podpór wewnętrznych. Była również najwyższą: wysokość do góry ścian wynosiła ok. 6,00 m, a w najwyższym miejscu sklepienia ok. 13,5 m. Salę poprzedzała, od zachodu, w przyziemiu sień z wydzieloną izbą, na piętrze babiniec. Okna sali głównej rozmieszczone po dwa w każdej ze ścian zewnętrznych, bliźniacze, o nadprożach wyciętych w łuki odcinkowe. Okna babińca podobne, lecz o mniejszej wysokości przysłonięto balustradą[1].

Bima – na środku sali w kształcie ośmiobocznego podium na podwyższeniu. Otoczona, wraz z prowadzącymi na nią schodami, balustradą z tralek, ustawioną między wielobocznymi słupkami o żłobkowanych trzonach. Pary słupków przy schodach były znacznie wyższe od pozostałych[1].

Aron ha-kodesz polichromowany i złocony, dwukondygnacyjny, osadzony na konsoli, poprzedzony podestem z szerokimi schodami, zamykanymi dwuskrzydłową bramką. W dolnej kondygnacji przęsło środkowe zajmowała szafa na rodały, ujęta z obu stron w pary kolumienek o głowicach kompozytowych i trzonach oplecionych winoroślą[1].

Sklepienie i ściany były pokryte polichromią prawdopodobnie z XIX w. Ściany obiegała dołem, naśladująca okładzinę marmurową, lamperia. Powyżej, oddzielone od niej listwą na gładkim tle – ramy z imitacją wielkich, boniowanych kamieni. Powyżej ściany były tylko pobielone z wyjątkiem ściany wschodniej, gdzie po prawej stronie aron ha-kodesza namalowano swobodnie unoszące się instrumenty muzyczne[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy Nieba. Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, wyd. 2, Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 2015, s. 402-407, ISBN 978-83-942344-0-9, OCLC 954278402.
  2. ↑ Synagoga w Nowym Mieście nad Pilicą (Ul. Warszawska 17). sztetl.org.pl. [dostęp 2023-01-28].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Synagoga_w_Nowym_Mieście_nad_Pilicą&oldid=69808391”