System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej

System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej – wprowadzony w 1913 roku przez Idflieg system oznaczeń samolotów używanych przez Siły Powietrzne Armii Cesarstwa Niemieckiego. Początkowo obejmował tylko dwie klasy samolotów; ewoluował w miarę pojawiania się nowych typów maszyn, obowiązując do końca Wielkiej Wojny.

Model oznaczenia typu samolotu

Oznaczenie samolotu składało się z następujących części:

nazwy producenta (np. Fokker);
litery (rzadko dwóch liter) oznaczającej klasę samolotu – przeznaczenie i cechy konstrukcyjne (np. E – jednopłatowy myśliwiec);
liczby rzymskiej oznaczającej kolejny model samolotu tej klasy danej wytwórni lotniczej (I, II, III...);
w niektórych przypadkach dodatkowej litery oznaczającej modyfikację danego modelu (np. Albatros D.Va);
w niektórych przypadkach dodatkowego oznaczenia producenta w nawiasie, jeśli samolot był wyprodukowany na licencji poza macierzystą wytwórnią (np. Rumpler C.IV (Pfal) produkowany przez Pfalz)^[a].

Klasyfikacja typów samolotów w latach 1914–1918

Lista liter oznaczających klasę samolotu^[1]^[2]:

A – nieuzbrojony jedno- lub dwumiejscowy jednopłat^[b];
B – nieuzbrojony dwumiejscowy dwupłat szkolny;
C – uzbrojony dwumiejscowy dwupłat wielozadaniowy (obserwacyjne, rozpoznawcze i lekkie bombowce);
- CL (Cl) – dwumiejscowy wielozadaniowy myśliwiec eskortujący^[c];
D – jednomiejscowy dwupłat myśliwski (niem. D = Doppeldecker – dwupłat)^[d];
Dr – jednomiejscowy trójpłat myśliwski (niem. Dr = Dreidecker – trójpłatowiec)^[e];
E – jednomiejscowy jednopłat myśliwski (niem. E = Eindecker – jednopłatowiec)^[e];
F – jednomiejscowy trójpłat myśliwski^[f];
G – wielomiejscowy dwusilnikowy bombowiec, (niem. G = Großflugzeug – wielki samolot);
J – dwumiejscowy opancerzony samolot szturmowy, (niem. J = Infanterieflugzeug – samolot piechoty)^[g];
K – wielomiejscowy dwusilnikowy bombowiec (niem. K = Kampfflugzeug – samolot bitewny)^[h];
N – dwumiejscowy nocny bombowiec (niem. N = Nacht – noc);
R – wielomiejscowy wielosilnikowy bombowiec dalekiego zasięgu (niem. R = Riesenflugzeug – olbrzymi samolot).

Oznaczenia rejestracyjne samolotów w latach 1914–1918

Numer rejestracyjny samolotu składał się z następujących części^[1]:

skrótu literowego producenta lub konstruktora (np. Alb.);
oznaczenia rodzaju i typu samolotu (np. D.V);
numeru seryjnego^[i];
roku zamówienia wojskowego (dwie ostatnie cyfry, np. /17).

Uwagi

↑ Początkowo samoloty budowane na licencji oznaczane były nazwą ich licencyjnego producenta i jego kolejnym numerem modelu. Od 18 lutego 1917 roku w celu uproszczenia oznaczeń zastąpiono je przez nazwę i oznaczenie modelu pierwotnego producenta, z oznaczeniem licencyjnego producenta w nawiasie (np. Rumpler C.Ia produkowany początkowo na licencji jako Hannover C.II, ostatecznie Rumpler C.Ia (Han)). Zob. Grosz 2000 ↓, s. 11.
↑ Klasa zlikwidowana w 1915 roku.
↑ Klasa CL (zapisywana też jako Cl) – lżejsza podklasa C („l” od niem. leicht – lekki), przeznaczona głównie do zadań myśliwskich – osłony samolotów klasy C, utworzona w sierpniu 1916 roku. Samoloty C i CL poszczególnych wytwórni miały numery w tej samej sekwencji. Zob. Grosz 1991 ↓, s. 2.
↑ W końcu 1918 roku literą D zaczęto oznaczać wszystkie jednomiejscowe myśliwce niezależnie od liczby płatów, jak Fokker D.VIII.
↑ ^a ^b Klasa zlikwidowana w końcu 1918 roku.
↑ W 1917 roku zmieniono oznaczenie klasy na Dr.
↑ Literę J dla Infanterieflugzeug wybrano dla uniknięcia omyłek z rzymską liczbą I. Zob. Grosz 1993 ↓, s. 9.
↑ W 1917 roku zmieniono oznaczenie klasy na G.
↑ Nie zawsze numery seryjne zaczynały się od 1.

Przypisy

↑ ^a ^b Królikiewicz 2009 ↓, s. 13.
↑ Morgała 1997 ↓, s. 240.

Bibliografia

Peter M. Grosz: Halberstadt CL.II. Berkhamsted: Albatros Productions, 1991, seria: Windsock Datafile. No. 27. ISBN 0-948414-31-6. (ang.).
Peter M. Grosz: Junkers J.I. Berkhamsted: Albatros Productions, 1993, seria: Windsock Datafile. No. 39. ISBN 0-948414-49-9. (ang.).
Peter M. Grosz: Rumpler C.I. Berkhamsted: Albatros Productions, 2000, seria: Windsock Datafile. No. 79. ISBN 1-902207-21-1. (ang.).
Tadeusz Królikiewicz: Polski samolot i barwa 1918–1939. Warszawa: ZP, 2009. ISBN 978-83-61529-63-7.
Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918–1924. Warszawa: Bellona & Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X.

[1] Początkowo samoloty budowane na licencji oznaczane były nazwą ich licencyjnego producenta i jego kolejnym numerem modelu. Od 18 lutego 1917 roku w celu uproszczenia oznaczeń zastąpiono je przez nazwę i oznaczenie modelu pierwotnego producenta, z oznaczeniem licencyjnego producenta w nawiasie (np. Rumpler C.Ia produkowany początkowo na licencji jako Hannover C.II, ostatecznie Rumpler C.Ia (Han)). Zob. Grosz 2000 ↓, s. 11.

[4] Klasa zlikwidowana w 1915 roku.

[5] Klasa CL (zapisywana też jako Cl) – lżejsza podklasa C („l” od niem. leicht – lekki), przeznaczona głównie do zadań myśliwskich – osłony samolotów klasy C, utworzona w sierpniu 1916 roku. Samoloty C i CL poszczególnych wytwórni miały numery w tej samej sekwencji. Zob. Grosz 1991 ↓, s. 2.

[6] W końcu 1918 roku literą D zaczęto oznaczać wszystkie jednomiejscowe myśliwce niezależnie od liczby płatów, jak Fokker D.VIII.

[likw-7] Klasa zlikwidowana w końcu 1918 roku.

[8] W 1917 roku zmieniono oznaczenie klasy na Dr.

[9] Literę J dla Infanterieflugzeug wybrano dla uniknięcia omyłek z rzymską liczbą I. Zob. Grosz 1993 ↓, s. 9.

[10] W 1917 roku zmieniono oznaczenie klasy na G.

[11] Nie zawsze numery seryjne zaczynały się od 1.

[CITEREFKrólikiewicz200913-2] Królikiewicz 2009 ↓, s. 13.

[CITEREFMorgała1997240-3] Morgała 1997 ↓, s. 240.

[a]

[1]

[2]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]