Szlarnik pembański
| Zosterops vaughani[1] | |
| Bannerman, 1924 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szlarnik pembański |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Szlarnik pembański[3][4] (Zosterops vaughani) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Jest endemitem Tanzanii. Według IUCN jest to gatunek najmniejszej troski.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski ornitolog David Armitage Bannerman w 1924 roku na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Autor nadał gatunkowi nazwę Zosterops vaughani. Jako miejsce typowe wskazał wyspę Pemba w Tanzanii[5][6]. Holotyp dostarczony przez J.H. Vaughana w 1923 roku, znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Tring[7].
Czasami takson ten uznawany był za podgatunek szlarnika senegalskiego (Zosterops senegalensis), ale różni się od niego wyglądem i wokalizacją[8]. Jest to gatunek monotypowy[5][7][9][10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[11].
- vaughani – epitet gatunkowy jest eponimem honorującym Johna Henry’ego Vaughana (1892–1965), brytyjskiego ornitologa i urzędnika kolonialnego[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o szpiczastym, zakrzywionym, stosunkowo długim, czarnym dziobie z niebieskoczarną podstawą żuchwy. Nogi i stopy czarniawe lub łupkowoszare. Tęczówki od ciemnobrązowych do czarniawych. Nie występuje dymorfizm płciowy. Wokół oczu charakterystyczne bardzo wąskie białe obrączki oczne (około 1 mm), które od strony dzioba są węższe i przerwane przez wyraźną czarną plamkę. Od dzioba do oczu czarne zabarwienie, nad dziobem szerokie żółte czoło. Górna część głowy i jej boki oraz kark i grzbiet zielonkawe. Podgardle, gardło, dolna część szyi, piersi i brzuch żółte. Boki oliwkowozielonkawe. Pokrywy podogonowe żółte. Ogon ciemnobrązowy z wąskimi zielonkawymi krawędziami, od spodu żółty. Skrzydła brązowe z zielonkawożółtymi krawędziami lotek. Spody skrzydeł bladożółte. Młode osobniki przypominają dorosłe. Długość ciała 10–10,5 cm[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Szlarnik pembański występuje tylko na wyspie Pemba w Tanzanii, oraz na sąsiednich wysepkach koralowych[8]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1700 km²[13].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są namorzyny, busz i zarośla na pozostałościach raf koralowych. Spotykany jest także w zagajnikach, żywopłotach na użytkach zielonych, na plantacjach goździków oraz w ogrodach. Jest gatunkiem osiadłym. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[13]. Dieta tego gatunku składa się głównie z owoców, w tym jagód; zjada także nasiona i owady. Szczególnie upodobał sobie owoce morwy czarnej, ziarna krąpieli pierzastodzielnej i pąki papryki (Capsicum). Żeruje w parach lub grupach do 20 i więcej osobników[8].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Sezon lęgowy trwa od sierpnia do marca, jednak głównie w okresie październik–grudzień. Gniazda buduje w kształcie niewielkiej miseczki z drobnych traw lub włókien palmy, na gałęziach krzewów lub niskich drzew na wysokości 1–3 m nad poziomem gruntu. W lęgu zazwyczaj dwa jasnoniebieskie jaja[8].
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek jest zaliczany do kategorii LC (ang. Least Concern – gatunek najmniejszej troski)[2]. Liczebność populacji nie jest oszacowana, ale gatunek uznaje się za pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[2][13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zosterops vaughani, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Zosterops vaughani, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-08-31].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 358, 1999.
- ↑ a b Denis Lepage, Pemba White-eye Zosterops vaughani Bannerman, DA 1924 [online], Avibase [dostęp 2023-08-31] (ang.).
- ↑ D.A. Bannerman, Description of a new species of White-eye from Pemba Island (north of Zanzibar), „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”, 44 (281), Londyn 1924, s. 41 (ang.).
- ↑ a b D.J. Pearson, D.A. Turner, A taxonomic review of the genus Zosterops in East Africa, with a revised list of species occurring in Kenya, Uganda and Tanzania, „Scopus: Journal of East African Ornithology”, 37, 2017, s. 1–13.
- ↑ a b c d e Bas van Balen: Pemba White-eye Zosterops vaughani, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-08-30]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-08-31] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-08-30]. (ang.).
- ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ vaughani, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-31] (ang.).
- ↑ a b c Pemba White-eye Zosterops vaughani. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-08-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagranie głosu i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].