Papryka
| ||
 Morfologia (papryka roczna) | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | astropodobne | |
| Rząd | psiankowce | |
| Rodzina | psiankowate | |
| Rodzaj | papryka | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Capsicum L. Sp. Pl, 188. 1 Mai 1753 | ||
Papryka, syn. pieprzowiec (Capsicum L.) – rodzaj roślin należących do rodziny psiankowatych. Przedstawiciele rodzaju pochodzą z Ameryki Południowej i Centralnej, obecnie rozpowszechnione na całym świecie. Gatunkiem typowym jest Capsicum annuum L.[3]
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny psiankowatych (Solanaceae) Juss., która wraz z siostrzaną rodziną Convolvulaceae Juss. jest jednym z dwóch kladów w obrębie rzędu psiankowców (Solanales) Dumort. i klasy roślin okrytonasiennych[2].
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Solananae R. Dahlgren ex Reveal, rząd psiankowce (Solanales Dumort.), podrząd Solanineae Engl., rodzina psiankowate (Solanaceae Juss.), plemię Capsiceae Dumort., podplemię Capsicinae Kitt. in A. Rich., rodzaj papryka (Capsicum L.)[4].
- Gatunki[5]
- Capsicum annuum L. – papryka roczna
- Capsicum baccatum L. – papryka jagodowa
- Capsicum buforum Hunz.
- Capsicum caballeroi M. Nee
- Capsicum campylopodium Sendtn.
- Capsicum cardenasii Heiser & P.G. Sm.
- Capsicum ceratocalyx M. Nee
- Capsicum chacoense Hunz.
- Capsicum chinense Jacq. – papryka habanero
- Capsicum coccineum (Rusby) Hunz.
- Capsicum cornutum (Hiern) Hunz.
- Capsicum dimorphum (Miers) Kuntze
- Capsicum dusenii Bitter
- Capsicum eximium Hunz.
- Capsicum flexuosum Sendtn.
- Capsicum friburgense Bianch. & Barboza
- Capsicum galapagoense Hunz.
- Capsicum geminifolium (Dammer) Hunz.
- Capsicum havanense Kunth
- Capsicum hookerianum (Miers) Kuntze
- Capsicum hunzikerianum Barboza & Bianch.
- Capsicum lanceolatum (Greenm.) C.V. Morton & Standl.
- Capsicum leptopodum (Dunal) Kuntze
- Capsicum lycianthoides Bitter
- Capsicum minutiflorum (Rusby) Hunz.
- Capsicum mirabile Mart. ex Sendtn.
- Capsicum mositicum Toledo ex Handro
- Capsicum parvifolium Sendtn.
- Capsicum pereirae Barboza & Bianch.
- Capsicum pubescens Ruiz & Pav.
- Capsicum ramosissimum Witasek
- Capsicum recurvatum Witasek
- Capsicum rhomboideum (Dunal) Kuntze
- Capsicum schottianum Sendtn.
- Capsicum scolnikianum Hunz.
- Capsicum sinense Jacq.
- Capsicum spina-alba (Dunal) Kuntze
- Capsicum stramoniifolium (Kunth) Standl.
- Capsicum tovarii Eshbaugh et al.
- Capsicum villosum Sendtn.
Historia papryki[edytuj | edytuj kod]
Gatunki Capsicum zostały odnalezione w Peru w grobach w Ancon i Huata Prieta, co świadczyło o uprawie tych gatunków na długo przed odkryciem Ameryki. Dla Hiszpanów i Portugalczyków, którzy poszukiwali pieprzu, odkrycie papryki – nowego, znacznie ostrzejszego „pieprzu indiańskiego” – stało się bardzo zyskowne. Po zdobyciu Meksyku przez Hernána Cortésa uprawa papryki dość szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje tropikalne. Ponieważ nasiona papryki długo zachowują zdolność kiełkowania, można je było dość łatwo przewozić na większe odległości.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Należące tu rośliny znane są z jagód, które u odmian przyprawowych (pochodzących od kilku gatunków uprawianych) mają cienkie ścianki i są niewielkie, u odmian warzywnych papryki rocznej jagody są okazałe i mają ścianki zgrubiałe i mięsiste. O specyficznym, ostrym smaku owoców decyduje alkaloid kapsaicyna. Owoce są popularnie stosowane w sztuce kulinarnej. Przyrządza się z nich potrawy, a także stosuje jako przyprawę i składnik sałatek[6].
- Owoce papryki mają właściwości lecznicze[6].
- Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Capsicum (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
- ↑ a b Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rośliny przyprawowe, PWRiL, W-wa, 1983, ISBN 83-09-00456-7