Teatr Kacperka
Kacperek (niem. Kasperle) – główna postać tradycyjnego niemieckiego teatru lalek, zwanego Kasperletheater. W niemieckim obszarze językowym znany jest od końca XVIII wieku. Stanowi odpowiednik francuskiego Guignola, angielskiego „Mr. Puncha”, włoskiego „Pulcinelli” (Poliszynela) i rosyjskiego „Pietruszki”. Bawił dzieci i dorosłych widzów na jarmarkach.
W teatrze prowadzonym przez hrabiego Franza von Pocci (1807–1876) i Josefa Leonharda Schmida (1822–1912) na dworze królów bawarskich główna postać nazywała się Kacper Larifari, również znany był Hohnsteiner Kasper Maxa Jacoba (1988–1967), stąd przyjęło się imię postaci teatrzyku Caspar, Kasper lub gwarowo Kasperl (Kacperek).
Kacperek nosi długą czerwoną czapkę krasnala, strój przypominający Arlekina, a w ręku trzyma wiązkę listewek, wydającą głośny trzask przy uderzeniu. W twarzy Kacperka wyróżnia się ogromny haczykowaty nos.
Postacie teatru Kacperka[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak w klasycznej włoskiej Commedia dell’arte, w teatrze Kasperka występują zawsze te same postacie, reprezentujące Dobro, Zło i Porządek.
Dobro reprezentują: sam Kacperek, Seppl (Józek), uczciwy ale naiwny, Grete (kobiecy głos rozsądku), Babunia, Wróżka.
Zło przedstawiają: Czarownica, Czarownik, Diabeł, Rabuś, Krokodyl (jako zamiennik smoka).
O porządek dbają: Księżniczka, Książę, Król, Wachmistrz.
Oczywiście każde przedstawienie kończy się zwycięstwem Dobra, Zło zostaje pokonane, Kacperek wygłasza pouczający morał.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Teatr Kacperka wywodzi się z angielskiego teatru lalek „Punch and Judy“. Stąd pochodzą postacie Policjanta, Krokodyla, Diabła i Śmierci. Akcja tego teatru pozwalała rozładować tłumione frustracje widzów. Często aktorzy „Punch and Judy” byli oskarżani o sianie niemoralności i musieli uciekać przed karzącą ręka sprawiedliwości.
Teatr Kacperka pojawił się w Niemczech w końcu XVIII wieku i stał typową rozrywką jarmarczną. Początkowo historie przedstawiane przez teatr pochodziły z Biblii lub z opowieści ludowych. W XIX wieku pojawiają się w repertuarze komentarze dotyczące wydarzeń politycznych, kryminalnych, ciekawostek ze świata.
Kacperek w literaturze[edytuj | edytuj kod]
Theodor Storm poświęcił teatrowi Kacperka nowelę „Pole Poppenspäler” z roku 1875.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Evelyn Zechner-Matscheko. »Kasper saust von Sieg zu Sieg«. Sozialhistorische und soziologische Studien zu ausgewählten Puppenspielen aus der Zeit des Ersten Weltkriegs. „LiTheS. Zeitschrift für Literatur- und Theatersoziologie.”, listopad 2011. Graz: Beatrix Müller-Kampel, Helmut Kuzmics. ISSN 2071-6346. [dostęp 2015-11-09]. (niem.).
Wykazy bibliograficzne[edytuj | edytuj kod]
- Kasperle-Bibliothek Uniwersytetu w Grazu, zawiera również zbiór tekstów sztuk wystawianych w teatrze (niem.)
