Tolypocladium
 Maczużnik główkowaty (Tolypocladium capitatum) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Tolypocladium |
| Nazwa systematyczna | |
| Tolypocladium W. Gams Persoonia 6(2): 185 (1971) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Tolypocladium inflatum W. Gams 1971 | |
Tolypocladium W. Gams – rodzaj grzybów z rodziny Ophiocordycipitaceae.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Znanych jest około 40 gatunków. Występują zarówno w siedliskach lądowych, jak i wodnych. Około 20 gatunków to pasożyty podziemnych grzybów z rodzaju Elaphomyces (jeleniak), 4 gatunki pasożytują na nimfach cykad, inne na larwach chrząszczy, poczwarkach ćmy bagiennej, larwach komarów, a nawet wrotkach. Ich askospory lub konidia i grzybnia przeżywają w glebie lub na różnych szczątkach roślinnych, butwiejącym drewnie, tkankach i powierzchniach roślin, powierzchni ciała owadów i roztoczy, ciałach grzybów Cordyceps i na porostach[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Gatunki rodzaju Tolypocladium tworzą podkładki bezpośrednio na ciele żywiciela, czasami są pośrednio połączone z żywicielem poprzez struktury przypominające ryzomorfy. Podkładki mogą być pojedyncze lub do kilku i mogą być proste lub rozgałęzione. Trzon jest włóknisty i twardy, rzadko mięsisty, ciemnobrązowy do zielonkawego z oliwkowym odcieniem, rzadko białawy, cylindryczny i powiększa się w pobliżu płodnej części. Płodna część ma kształt maczugowaty do główkowatego i różni się kolorem. Perytecja są częściowo lub całkowicie zanurzone w podkładkach. Mogą też być na ich powierzchni lub powstawać na silnie zredukowanej podkładce. Worki są jednolite i długie, cylindryczne, z pogrubionym aparatem apikalnym. Askospory są nitkowate, w przybliżeniu tak długie jak worki, wieloprzegrodowe, zwykle rozczłonkowane na częściowe zarodniki i czasami nie rozpadają się po osiągnięciu dojrzałości. Są szkliste, wrzecionowate do cylindrycznych, z okrągłymi lub ściętymi końcami. Anamorfy są podobne do Chaunopycnis lub Verticillium. Kolonie na sztucznych podłożach (np. agar z dekstrozą ziemniaczaną, agar Czapek-Dox, agar z ekstraktem słodowym, agar Sabourauda z glukozą i agar wodny) są białe, watowate i rosną powoli. Konidiofory są zwykle krótkie i mają fialidy boczne lub końcowe, zwykle napęczniałe u podstawy i cienkie, często z wygiętymi szyjami. Konidia kuliste do owalnych, jednokomórkowe, szkliste, gładkie i skupione w małych główkach na końcach fialid[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ophiocordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[2].
Takson utworzył James Herbert Ginns w 1971 r. Synonimy:
- Chaunopycnis W. Gams 1979
- Elaphocordyceps G.H. Sung & Spatafora 2007
- Mitrasphaera Dumort. 1822[3]
Gatunki występujące w Polsce:
- Tolypocladium capitatum (Holmsk.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora 2014 – maczużnik główkowaty
- Tolypocladium longisegmentatum (Ginns) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora 2014
- Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora 2014 – maczużnik nasięźrzałowy
- Tolypocladium rouxii (Cand.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora 2014
Nazwy naukowe według Index Fungorum, wykaz gatunków według internetowej listy[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Feng-Ming Yu i inni, Comprehensive Review of Tolypocladium and Description of a Novel Lineage from Southwest China, „Pathogens”, 10 (11), 2021, s. 1389, DOI: 10.3390/pathogens10111389, PMID: 34832545, PMCID: PMC8620668 [dostęp 2023-01-31] (ang.).
- ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01].
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-27].