Torpedo (Rijeka)
| Oddział Muzej Grada Rijeke | |
 Stacja wystrzeliwania torped | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Rijeka |
| Adres |
Žabica 4 |
| Data założenia |
2007 |
Położenie na mapie żupanii primorsko-gorskiej  | |
Położenie na mapie Chorwacji  | |
 45°19′42,3″N 14°26′06,7″E/45,328417 14,435194
| |
Torpedo (Rijeka) – muzeum związane z dawną fabryką torped, znajdujące się w Rijece, wystawa jest częścią ekspozycji Muzej Grada Rijeke[1].
Fabryka torped[edytuj | edytuj kod]
W latach 50. XIX wieku w Rijece działała odlewnia (fonderia metalli), przekształcona w 1858 w wytwórnię silników parowych[2]. Zmiana profilu zakładu przeprowadzona została przez nowego dyrektora fabryki – Roberta Whiteheada, wcześniejszego dyrektora Trieste Technical Company. Robert Whitehead, uważany za jednego z pomysłodawców stworzenia broni do niszczenia statków, w 1874 po raz kolejny przekształcił zakład. Nowa fabryka działająca pod nazwą Silurificio Whitehead, Torpedo Fabrik von Robert Whitehead, a później Robert Whitehead & Co Fabryka w Rijece, była pierwszą na świecie fabryką torped[3]. Zakład produkował torpedy, wyrzutnie torped i sprężarki wysokociśnieniowe. W latach 1908–1915 produkowano tam również okręty podwodne uzbrojone w torpedy[3]. W fabryce wprowadzono wiele innowacji technicznych, między innymi przeprowadzano w niej jedne z pierwszych badań akustycznych i aerodynamicznych[2]. Pomiędzy 1860 a 1960 w Rijece produkowano ponad 30 modeli torped różniących się kalibrem, długością, ilością materiału wybuchowego, prędkością i zasięgiem[2].
Po śmierci Whiteheada właścicielami zakładu została firma Vickers i Armstrong Whitworth[3].
Fabryka istniała do lat 90. XX wieku, produkcję torped zakończono w 1966, następnie wytwarzano w niej silniki i ciągniki[3].
Do dzisiaj z zespołu fabrycznego zachowały się Villa Whitehead (najbardziej reprezentacyjny budynek administracyjny), zespół hal wraz z zapleczem produkcyjnym, żelbetowe magazyny oraz stacja wodowania torped. Budynki wykonano między innymi według projektów Giacomo Zammatio i Giovanniego Marii Curety[3]. Stacja wystrzeliwania torped jest w stanie ruiny[3].
W 2007 roku rozpoczęto działania mające na celu stworzenie ekspozycji muzealnej przedstawiającej historię fabryki[2].
Ekspozycja[edytuj | edytuj kod]
Całość ekspozycji podzielona jest na trzy części:
- torpeda – jej działanie i budowa,
- historia wynalezienia torpedy,
- znaczenie torpedy jako wynalazku[2].