Gęśnica biaława
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Tricholomella |
| Gatunek |
gęśnica biaława |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholomella constricta (Fr.) Zerova ex Kalamees Persoonia 14(4): 446 (1992) | |
Gęśnica biaława (Tricholomella constricta (Fr.) Zerova ex Kalamees) – gatunek grzybów należący do rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 2–10 cm, początkowo nieco wypukły, potem płaski. Powierzchnia biała lub w kolorze kości słoniowej, czasami żółtawa do szarawej, w stanie wilgotnym nieco lepka i charakterystycznie mocno poplamiona resztkami podłoża, z którego wyrasta owocnik[2].
Początkowo białawe, później brudnokremowe, grube[2].
Zwykle cylindryczny lub spłaszczony, czasami podstawa jest dość głęboko w podłożu zakorzeniona. Powierzchnia biaława, często zabrudzona gliną, miejscami włóknista, łuszcząca się, czasem z mniej lub bardziej wyraźnym owłosieniem przypominającym bawełnę[2].
Biały, o wyraźnym zapachu świeżej mąki, smak mączny[2].
Biały[2]. Zarodniki owalne, brodawkowate, o wymiarach 7–9,5 × 4–6 µm[2]
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholomella, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus constrictus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Mariya Ya. Zerova i Kuolo Kalamees w 1992 r. Należy do monotypowego rodzaju Tricholomella[1].
Ma 25 synonimów. Niektóre z nich:
- Calocybe constricta (Fr.) Kühner ex Singer 1962
- Calocybe leucocephala (Bull.) Singer 1962
- Echinosporella constricta (Fr.) Contu 1992
- Lyophyllum constrictum (Fr.) Singer 1943
- Melanoleuca constricta (Fr.) Métrod 1949[3]
Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 roku (dla synonimu Calocybe constricta)[4]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową[1].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie gęśnicy białawej w Europie, Ameryce i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska[4].
Naziemny grzyb saprotroficzny. W Polsce podano jego stanowisko na pastwiskach[4]. Występuje głównie poza lasami, zazwyczaj na nasiąkniętych mocznikiem, silnie nawożonych lub w inny sposób zasobnych w składniki odżywcze glebach, zwłaszcza na pastwiskach, w parkach, ogrodach czy na cmentarzyskach. Owocniki pojawiają się od lipca do grudnia, dość rzadko[2].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jadalny[4]. Przez jednych autorów uważany jest za jadalny, przez innych ze względu na specyficzny zapach za niejadalny, często spotykany jest także w środowiskach, które słusznie zniechęcają do jego zbierania. Zdecydowanie nie zaleca się do używania w celach spożywczych[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-11-07] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Calocybe constricta (Fr.) Kühner 1962 [online] [dostęp 2023-11-07] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-11-07] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 92, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Występowanie Tricholomella constricta na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-11-07] (ang.).