Trynityt

Trynityt (trinitit, trinityt) – nazwa szkliwa powstałego z ziaren piasku stopionych podczas wybuchu ładunku jądrowego.

Kawałki trynitytu

Bryłka trynitytu w zbliżeniu

Stopiony piasek po zastygnięciu ma postać szklistych kilkucentymetrowych nieregularnych kamyków i charakteryzuje się zauważalną radioaktywnością (typowe pojedyncze bryłki wywołują ekspozycję poniżej jednego milirentgena na godzinę), będącą skutkiem pojawienia się w wyniku wybuchu jądrowego domieszek izotopów promieniotwórczych takich jak cez ¹³⁷Cs, ameryk ²⁴¹Am, bar ¹³³Ba, kobalt ⁶⁰Co, europ ¹⁵²Eu, ¹⁵⁴Eu i ¹⁵⁵Eu, jak również stront ⁹⁰Sr, pluton ²³⁹Pu i ²⁴¹Pu, a także różne izotopy uranu i toru.

Nazwa "trynityt" (oryg. ang. trinitite) utworzona została od kryptonimu pierwszego testowego wybuchu atomowego, przeprowadzonego nieopodal miasta Alamogordo na pustyni Nowego Meksyku w ramach tzw. Projektu Manhattan. Doświadczenie to, wykonane o świcie 16 lipca 1945, nazwano kryptonimem Trinity (dosłownie: "Trójca"). Nazwa używana jest (zamiennie z Alamogordo glass albo atomic glass, czyli "szkło z Alamogordo" albo "szkło atomowe") także w odniesieniu do materiałów powstałych podczas innych doświadczeń z bronią atomową, w innych terminach i miejscach (także tych prowadzonych w ZSRR na poligonie atomowym koło Semipałatyńska).
Trynityt występuje w kilku odmianach, różniących się barwą. Najczęściej spotykany - zielony - zawdzięcza kolor obecności żelaza, rzadszy - czerwony - obecności miedzi. Istnieje też trynityt czarny, a także biały - w postaci perełek.

W latach czterdziestych i na początku lat pięćdziesiątych XX wieku trynityt był sprzedawany kolekcjonerom minerałów, ale w 1952 amerykańska Komisja Energii Atomowej nakazała usunięcie z poligonów utworzonych podczas doświadczeń atomowych warstw tego materiału i zakazała przechowywania go przez osoby prywatne.

W roku 2005 opublikowano teorię, według której trynityt mógł nie być efektem stopienia i połączenia się ze sobą ziaren piasku znajdujących się na obrzeżach kuli gorąca utworzonej przez wybuch jądrowy, jak przyjmuje się powszechnie, a raczej wessania tego piasku do wnętrza tej kuli, skąd opadł w postaci ciekłej, jak deszcz.

Zobacz też

• szkło pustynne
• fulguryt
• szkliwo wulkaniczne
• tektyt

Źródła, linki zewnętrzne

• Trinitite na stronie Oak Ridge Associated Universities
• widmo promieniowania trynitytu

Bibliografia

• Richard Rhodes: Jak powstała bomba atomowa. Prószyński i S-ka, 2000. ISBN 83-7255-131-6.brak strony w książce
• F.M. Szasz: The Day the Sun Rose Twice: The Story of the Trinity Site Nuclear Explosion, July 16, 1945. University of New Mexico Press, 1984. (ang.).brak strony w książce