Turzyca zgrzebłowata

Turzyca zgrzebłowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca zgrzebłowata
	Nazwa systematyczna
	Carex strigosa Huds.; Fl. Angl., ed. 2: 411 (1778)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca zgrzebłowata^[4] (Carex strigosa Huds.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg tego gatunku obejmuje południową, środkową i zachodnią Europę oraz rejon Kaukazu^[3]. W Polsce znany był długo tylko ze stanowisk w Puszczy Bukowej pod Szczecinem oraz ze Śląska. Od końca XX wieku turzyca ta znaleziona została na kolejnych stanowiskach w obrębie Pogórza Karpackiego, w Beskidach oraz w Górach Świętokrzyskich^[5]. Po 1990 r. znaleziono następne stanowiska na Pogórzu Śląskim, Strzyżowskim, Wielickim, w Beskidzie Sądeckim, Beskidzie Niskim i Kotlinie Jasielsko-Krośnieńskiej^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina trwała, wysokości 40–100 cm, kępkowa, z krótkimi rozłogami^[6].
Liście: Pochwy liściowe jasnobrunatne, bez poprzecznych nerwów. Blaszki liściowe szerokie, nawet ponad 1 cm^[7].
Kwiaty: Kwiatostany męskie na szczycie łodygi. Kłosy żeńskie na krótkich szypułkach, rzadkokwiatowe, w liczbie 3–5, wzniesione, lub słabo zwisłe, równowąskie, o długości 3–7 cm. Przysadki kwiatów żeńskich jajowatolancetowate, zaostrzone, zielonawe^[7].
Owoce: Orzeszek w pęcherzyku o długości ok. 3 mm, z nagim, wyraźnie unerwionym i uciętym dzióbkiem na szczycie^[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie w wilgotnych lasach liściastych^[6]. W fitosocjologii gatunek charakterystyczny dla łęgów ze związku Alno-Ulmion, gatunek wyróżniający dla łęgów jesionowych Carici remotae-Fraxinetum^[8]. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Liczba chromosomów 2n=66^[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w kategorii V (narażony). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia)^[9]. Znajduje się także w Polskiej czerwonej księdze roślin (2001) w kategorii LR (niższego ryzyka); w wydaniu z 2014 roku otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia)^[10].

Gatunek zagrożony jest przez osuszanie siedlisk i regulację cieków wodnych^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-08] (ang.).
↑ ^a ^b Carex strigosa Huds., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-29] .
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Towpasz Krystyna, Stachurska-Swakoń Alina, Bartoszek Wacław: Występowanie Carex strigosa Huds. na Pogórzu Strzyżowskim (Karpaty Zachodnie). W: Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa: LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010, s. 65.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny Polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-08] (ang.).

[powo-3] Carex strigosa Huds., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-29] .

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[ptb-5] Towpasz Krystyna, Stachurska-Swakoń Alina, Bartoszek Wacław: Występowanie Carex strigosa Huds. na Pogórzu Strzyżowskim (Karpaty Zachodnie). W: Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa: LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010, s. 65.

[K-6] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-7] W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny Polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]