Ukraińska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza

Ukraińska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza

Украї́нська соціа́л-демократи́чна робітни́ча па́ртія

Państwo	Ukraina
Przewodniczący	Wołodymyr Wynnyczenko
Data założenia	1905
Data rozwiązania	26 marca 1950
Ideologia polityczna	socjaldemokracja, socjalizm demokratyczny, ukraińska autonomia
Barwy	czerwony

Ukraińska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza (ukr. Украї́нська соціа́л-демократи́чна робітни́ча па́ртія, USDRP) – ukraińska partia polityczna o profilu socjalistycznym. Sformowana w 1905 na II Zjeździe Ukraińskiej Partii Rewolucyjnej (RUP).

Do naczelnych działaczy USDRD należeli m.in.: Wołodymyr Wynnyczenko, Symon Petlura, Mykoła Porsz, Dmytro Antonowycz, Lew Jurkiewicz, Mychajło Tkaczenko i Mykoła Kowalski.

Historia

W grudniu 1905 USDRD zdecydowała się przystąpić do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR), pod warunkiem uznania jej za „jedynego przedstawiciela ukraińskiego proletariatu” w SDPRR. Podczas Czwartek (jednościowego) zjazdu SDPRR odrzucono propozycję rzecznika SDPRR dotyczącą natychmiastowego omówienia warunków fuzji i skierował sprawę do decyzji Komitetu Centralnego. Na zjeździe partii USDRD w czerwcu 1907 przyjęto rezolucję zbliżoną do ultimatum wzywającą SDPRR do uznania ukraińskiej autonomii, przyjęcia ukraińskiego przedstawiciela w KC SDPRR i zaakceptowania USDRD jako narodowej organizacji ukraińskiego proletariatu. Nie osiągnięto jednak porozumienia w sprawie fuzji. Prawdopodobnie powodem, przez który nie doszło do tego, był fakt, że RUP i USDRD opowiadały się za niezależnym państwem ukraińskim.

Ponieważ rząd Ukrainy emigrował w czasie wojny ukraińsko-radzieckiej (1917–1921), a działalność USDRD została zakazana w sowieckiej Ukrainie, utworzono sekcję „Delegacji Zagranicznej”. Działała ona przede wszystkim w Pradze pod przewodnictwem Isaaka Mazepy. Poza Czechosłowacją posiadała członków również w Polsce, Niemczech i Francji.

Choć USDRD nie wchodziła w skład Rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji, pozostała wobec niego lojalna, a jej premierem do 1947 był były członek USDRP Andrij Liwycki. Po II wojnie światowej byli członkowie USDRP pomogli założyć emigracyjną Ukraińską Radę Narodową w 1947, a w 1950 połączyli się z innymi partiami w Ukraińską Partię Socjalistyczną.

Partia w latach 1923-1940 była członkiem Socjalistycznej Międzynarodówki Robotniczej.

Organami prasowymi USDRD były: „Вільна Україна” (1921), „Соціалістична Думка” (1921-1923) і „Соціаліст-Демократ” (1925-1929).

Program

USDRD prowadziła swoją działalność niezależnie od Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji i prezentowała odmienną postawę w kwestii narodowej, zwłaszcza ukraińskiej. Ideologia organizacji bazowała na programie erfurckim Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, a także dążeniu do autonomii narodowej i kulturowej. Współpracowała z żydowskim Bundem oraz częściowo z mienszewikami.

Partia określiła jako swój priorytet rozwiązanie kwestii narodowych i zepchnięcie walki o społeczne wyzwolenie klasy robotniczej na drugi plan. Wiosną 1905 w polemice z Dmytro Antonowyczem, o której pisało partyjne wydawnictwo Pracia, Mykoła Porsz przekonywał o zależności ucisku społecznego i ekonomicznego od narodowego. Podkreślał, że do przezwyciężenia ucisku społecznego konieczne jest przede wszystkim rozwiązanie kwestii narodowej. W sowieckiej propagandzie partia była przedstawiana jako drobnomieszczańska partia nacjonalistyczna, która została przemianowana na Ukraińską Socjaldemokratyczną Partię Pracy, aby oszukiwać ludzi. Włodzimierz Lenin scharakteryzował partię jako „przedstawicieli najniższego, głupiego i reakcyjnego nacjonalizmu”, którzy zdradzają „interesy nie tylko demokracji w ogóle, ale własnej ojczyzny, Ukrainy”.