Ulica Bohaterów UPA we Lwowie
| Nowy Świat | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Tzw. stalinki przy ulicy Bohaterów UPA. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1400 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Cmentarna boczna, Pillerówka, Polna, Lwowskich Dzieci, Turgieniewska, Hindenburgstrasse, Turgieniewa[1][2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Lwowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 49°50′07,3″N 24°00′18,7″E/49,835353 24,005192
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Bohaterów UPA (ukr. Ву́лиця Геро́їв УПА, Wułycia Herojiw UPA) – ulica w rejonie frankowskim Lwowa, łącząca ulice Stepana Bandery i Kulparkowską. Zabudowana w stylu modernizmu, konstruktywizmu polskiego lat 30. i radzieckiego lat 50–70. XX w.[3] oraz tzw. stalinkami[4]. Na ulicy obowiązuje ruch jednostronny w kierunku ulicy Kulparkowskiej[5].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
- do 1870 – ul. Cmentarna boczna z powodu znajdującego się w pobliżu Cmentarza Gródeckiego oraz Pillerówka na cześć rodziny lwowskich drukarzy Pillerów.
- ul. Polna (1871-1919).
- ul. Lwowskich Dzieci (1919-1940) – nazwa przyjęta na cześć młodych lwowian, którzy polegli podczas I wojny światowej jako żołnierze armii austro-węgierskiej.
- ul. Turgieniewska (1940-1941) – nazwa przyjęta przez radzieckie władze okupacyjne na cześć rosyjskiego pisarza Iwana Turgieniewa.
- ul. Lwowskich Dzieci (1941-1943) – nazwa przywrócona na początku okupacji niemieckiej.
- Hindenburgstrasse (1943-1944) – nazwa przyjęta przez niemieckie władze okupacyjne na cześć Prezydenta Rzeszy Niemieckiej Paula von Hindenburga.
- ul. Lwowskich Dzieci (1944) – nazwa przywrócona w lipcu 1944 w czasie powstania lwowskiego.
- ul. Iwana Turgieniewa (1944-2008) – nazwa przyjęta w grudniu 1944, po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej.
- ul. Bohaterów UPA (od 2008) – nazwa przyjęta 17 kwietnia 2008 na cześć żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii[6][3].
Za przyjęciem przez Radę Miejską we Lwowie uchwały o zmianie nazwy ulicy Iwana Turgieniewa na ulicę Bohaterów UPA zagłosowało 69 z 90 radnych, przeciwko nie zagłosował żaden, a pozostałych 16 radnych, którzy przebywali w sali obrad, nie brało udziału w głosowaniu[7].
Przeciwko przyjęciu uchwały wystąpili miejscowi komuniści oraz część mieszkańców budynków, położonych przy ulicy, którzy zarzucili Radzie Miejskiej przyjęcie uchwały z pominięciem konsultacji społecznych[8].
Zmiana nazwy została skrytykowana przez konsula Rosji we Lwowie, który nazwał uchwałę nieprzyjaznym krokiem w stosunku do Rosji[9] oraz przez Rosyjskie Centrum Kulturalne we Lwowie, w którym zaznaczono, że jest to celowe działanie władz ukraińskich, skierowane przeciwko Rosji i Rosjanom[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na początku bitwy o Lwów w budynku żeńskiej szkoły ludowej im. Henryka Sienkiewicza[11] przy ul. Polnej 21 znajdował się jeden z dwóch głównych punktów mobilizacji i obrony sił polskich, obok Domu Technika przy ul. Issakowicza 18[12], dowodzony przez kpt. Zdzisława Trześniowskiego[13].
1 listopada 1918 na ulicy Polnej odbyło się jedno z pierwszych starć polsko-ukraińskich, kiedy żołnierze polscy odpowiedzieli Ukraińcom ogniem na próbę rozbrojenia[14].
Budynki[edytuj | edytuj kod]
Żaden z budynków, położonych przy ulicy Bohaterów UPA, nie otrzymał statusu zabytku architektury[15].
Nr 25. Budynek dawnych polskich przedsiębiorstw branży elektrotechnicznej – Fabryki Regeneracji Lamp "Żareg"[3] (1921-1927) oraz Małopolskiej Fabryki Żarówek "Tantris" (1928-1936)[16][17].
Nr 49. Budynek parterowy, zbudowany pod koniec XIX w. W latach 1906–1913 mieściła się w nim pracownia rzeźbiarska Teobalda Orkasiewicza[18].
Nr 72. Miejsce nieistniejącej już piętrowej willi, zbudowanej w latach 30. XX w. prawdopodobnie według projektu Józefa Awina w stylu art déco. Autorem pierwotnej płaskorzeźby nad balkonem mógł być lwowski rzeźbiarz Józef Starzyński, który współpracował z Józefem Awinem i często wykonywał w jego projektach dekoracje rzeźbiarskie.
W okresie radzieckim willa przeszła znaczną przebudowę wnętrz na potrzeby lwowskich zakładów telegraficznych. Od lat 90. XX w. willa znajdowała się w stanie ruiny[19]. Budynek nie został uznany za zabytek architektury, mimo że posiadał wszelkie podstawy dla uzyskania tego statusu.
27 grudnia 2019 zarząd miasta Lwowa przyjął decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla wybudowania przez Hotel Business Development Sp. z o.o. hotelu, zgodnie z którą willa została w znacznej części rozebrana, natomiast cześć jej elewacji była wykorzystana jako fasada budynku hotelu[20][21].
Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Trasy komunikacji miejskiej (stan na 17 lutego 2024):
- Linie trolejbusowe: 22, 30.
- Linie marszrutek: 7.
- Linie autobusów podmiejskich: 138, 171, 133A, 349.
Przystanki komunikacji miejskiej:
- Pł[oszcza] Łypnewa.
- Wuł[ycia] Smal-Stoćkoho.
- Wuł[ycia] Kopystynśkoho[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Projekt „Ulice Lwowa”: ulica Bohaterów UPA. Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Melnyk B.: Довідник перейменувань вулиць і площ Львова. XIII-XX століття. Lwów: wyd. Світ, 2001, s. 64. ISBN 966-603-115-9.
- ↑ a b c Łemko I., Mychałyk W., Behlarow H.: 1243 вулиці Львова (1939-2009). Lwów: wyd. Апріорі, 2009, s. 334-335. ISBN 978-966-2154-24-5.
- ↑ Popowa S.. Особливості житлової забудови Львова повоєнного періоду. „Серія Архітектура”, s. 180, 2019. Lwów: Politechnika Lwowska. ISSN 2523-4757. (ukr.).
- ↑ a b Trasy komunikacji miejskiej we Lwowie. eway.in.ua. [dostęp 2024-02-15]. (ukr.).
- ↑ Uchwała Lwowskiej Rady Miejskiej z 17 kwietnia 2008 nr 1767 o zmianie nazwy ul. I. Turgieniewa na ul. Bohaterów UPA. Oficjalna strona internetowa Lwowskiej Rady Miejskiej, 2008-04-17. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Ulicę Turgieniewa przemianowali na ul. Bohaterów UPA. zaxid.net, 2008-04-17. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Kilka tysięcy lwowian podpisało petycję przeciwko zmianie nazwy ul. Turgieniewa na ul. Bohaterów UPA. zaxid.net, 2008-10-29. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Ulicę Turgieniewa we Lwowie przemianowali na ulicę Bohaterów UPA. korrespondent.net, 2008-04-17. [dostęp 2024-04-14]. (ros.).
- ↑ Ulica Bohaterów UPA we Lwowie, Rosjanie oburzeni. wprost.pl, 2008-04-17. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
- ↑ Księga adresowa Król. Stoł. Miasta Lwowa. Rocznik 17. 1913 = Adress u. Geschäfts-Handbuch von Lemberg. 17. Jg. 1913. Śląska Biblioteka Cyfrowa. s. 638 (skan 640). [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
- ↑ Agnieszka Werens: Wojskowa służba sanitarna we Lwowie. Listopad 1918 roku (plik PDF). [w:] Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego [on-line]. 2018. s. 153. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
- ↑ Artur Leinwand: Obrona Lwowa w listopadzie 1918. lwow.com.pl. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
- ↑ Michał Klimecki: Lwów : w obronie miasta i południowo-wschodniej granicy 1918-1920 i 1939 r. (plik PDF). [w:] Niepodległość i Pamięć 13/3 (24) [on-line]. Muzeum Historii Polski, 2006. s. 43. [dostęp 2024-04-14]. Cytat: Gorące dyskusje nad charakterem odpowiedzi na ukraińską akcję przerwała wiadomość. Wynikało z niej, że na ul. Polnej polscy żołnierze odpowiedzieli Ukraińcom ogniem na próbę rozbrojenia (pol.).
- ↑ Lista zabytków dziedzictwa kulturowego, wpisanych do Państwowego Rejestru Zabytkowych Nieruchomości Ukrainy jako obiekty o znaczeniu lokalnym w obwodzie lwowskim. Oficjalna strona internetowa Lwowskiej Rady Miejskiej. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Smoluchowski W.: Przemysł źródeł światła. W: Historia Elektryki Polskiej. T. IV: Przemysł i instalacje elektryczne. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1972, s. 186.
- ↑ Małopolska Fabryka Żarówek S.A. (Lwów). lighting.pl, 2015-07-01. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
- ↑ Biriulow J.: Львівська скульптура. Lwów: wyd. Апріорі, 2008, s. 383. ISBN 978-966-7022-77-8.
- ↑ Myrosława Lachowycz: Nieznany projekt Awina? Co czeka willę w stylu art déco na ulicy Bohaterów UPA. modernism.lviv-online.com, 2020-02-21. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Decyzja Komitetu Wykonawczego Lwowskiej Rady Miejskiej z 27 grudnia 2019 nr 1210 o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla wybudowania przez Hotel Business Development Sp. z o.o. hotelu przy ul. Bohaterów UPA 72 we Lwowie z zachowaniem elewacji budynku nr 8a litera „A-2” od strony ul. Bohaterów UPA. Oficjalna strona internetowa Lwowskiej Rady Miejskiej, 2019-12-27. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).
- ↑ Natalia Dulaba: W historycznej części Lwowa zburzą willę, żeby zbudować jeszcze jeden hotel. portal.lviv.ua, 2019-12-27. [dostęp 2024-04-14]. (ukr.).