Ulica Krakowskie Przedmieście w Piotrkowie Trybunalskim
| Centrum / Krakowskie Przedmieście – Sulejowska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ul. Krakowskie Przedmieście w okolicy kościoła św. Jakuba | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
3707 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Piotrkowa Trybunalskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 51°24′12,9″N 19°41′50,9″E/51,403570 19,697470
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Krakowskie Przedmieście – ulica w Piotrkowie Trybunalskim.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Ulica Krakowskie Przedmieście biegnie od ul. Farnej do południowej granicy miasta[1]. Długość ulicy wynosi 3707 metrów[1].
Ulica dzieli się na trzy odcinki o różnym statusie[1]:
- od ul. Farnej do Al. Kopernika – droga gminna nr 162160E, dł. 171 m
- od Al. Kopernika do ul. Śląskiej – droga powiatowa nr 1556E, dł. 508 m
- od ul. Śląskiej do granicy miasta – droga krajowa nr 91, dł. 3028 m
Przy ulicy Krakowskie Przedmieście znajduje się m.in.:
- 2 – parafia św. Jakuba Apostoła[2]
- 11 – Szkoła Podstawowa nr 16 im. Polskich Olimpijczyków[3]
- 13 – Przedszkole Samorządowe nr 14[4]
- 36 – Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 6 im. Królowej Jadwigi[5]
- 73 – Miejski Zakład Komunikacyjny[6]
Historia[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości za bramą miejską, wzdłuż dawnej drogi na Przedbórz, rozciągało się przedmieście nazywane Krakowskim[7]. Przedmieście to potwierdzone jest w lustracji z 1629 i 1661[8]. Przedmieście (później także sama ulica) było określane potocznie jako Krakówka[9].
Do 1817 na fragmencie ulicy przy obecnej plebanii kościoła św. Jakuba znajdowała się brama Krakowska, będąca częścią murów miejskich Piotrkowa[10]. Obok tego miejsca położony jest jeden z zachowanych fragmentów murów[11].
Przy moście na Strawce znajdował przytułek dla ubogich oraz kaplica Świętej Trójcy, wzmiankowane w 1521[12][7][8]. Na końcu przedmieścia położony był istniejący do dzisiaj kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiony na polecenie Jana Kmity w 1372–1373[9][7]. Wedle tradycji w miejscu tego kościoła istniał wcześniej pogański gaj[9]. Obok kościoła przedmieście rozdzielało się na trzy odnogi[8].
Pod numerami 20, 26, 30a znajdują się częściowo przebudowane pozostałości drewnianych dworków wznoszonych przez szlachtę przybywającą do Piotrkowa na sejmy i posiedzenia Trybunału Koronnego[13]. W XIX w. ludność zamieszkująca ulicę zajmowała się głównie rolnictwem[14].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Początkowy fragment ulicy w obrębie Starego Miasta jest wraz z nim wpisany do rejestru zabytków pod numerem 89-IX-35 z 24.07.1948, z 1.02.1962 i z 23.02.2004 („dzielnica staromiejska – plac Trybunalski”)[15].
Do rejestru zabytków są też wpisane budynki położone przy ul. Konarskiego[15]:
- nr 2
- kościół farny św. Jakuba, XV w.
- plebania kościoła św. Jakuba, XVIII w.
- 31/33 – kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, XIV w.
- dzwonnica, 1900
- cmentarz przykościelny
Do gminnej ewidencji zabytków miasta Piotrkowa Trybunalskiego, oprócz obiektów z rejestru zabytków, są też wpisane budynki[16][17]:
- nr 1 (ul. Pijarska 1) – kamienica
- nr 22 – dom, 1850
- nr 24 – kamienica, 1910
- nr 30 – dom, 1880
- nr 42 – kamienica, XIX w.
- nr 44 – kamienica, 1850
-
Brama Krakowska (1657) -
Kościół Nawiedzenia NMP (1863) -
Widok ulicy w stronę Starego Miasta (1870) -
Kościół farny św. Jakuba -
Plebania kościoła św. Jakuba -
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny -
Ulica w sąsiedztwie kościoła Nawiedzenia NMP
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Wykaz dróg. Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta w Piotrkowie Trybunalskim. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Dane kontaktowe. Parafia św. Jakuba „Fara” w Piotrkowie Trybunalskim. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Kontakt. Szkoła Podstawowa nr 16 im. Polskich Olimpijczyków. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Kontakt. Przedszkole Samorządowe nr 14. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Kontakt. Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 6 im. Królowej Jadwigi. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Kontakt. Miejski Zakład Komunikacyjny. [dostęp 2020-01-21].
- ↑ a b c Kalinowski i Rutkowski 1954 ↓, s. 87.
- ↑ a b c Atlas historyczny Polski 1998 ↓, s. 93.
- ↑ a b c Witanowski 1923 ↓, s. 75.
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami 2014 ↓, s. 18, 22.
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami 2014 ↓, s. 18.
- ↑ Witanowski 1923 ↓, s. 78.
- ↑ Piotrków Trybunalski i okolice 2008 ↓, s. 94.
- ↑ Kalinowski i Rutkowski 1954 ↓, s. 91.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-11-21].
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami 2014 ↓, s. 36.
- ↑ Zmiana Studium zagospodarowania przestrzennego 2017 ↓, s. 115–116.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Atlas historyczny Polski. Województwo sieradzkie i łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Część II Komentarz Indeksy. Henryk Rutkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998. ISBN 83-86301-75-9.
- Gminny program opieki nad zabytkami gminy miasta Piotrków Trybunalski na lata 2015–2018, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego, 2014.
- Wojciech Kalinowski, Henryk Rutkowski. Piotrków Trybunalski. „Ochrona Zabytków”. 7/2 (25), s. 77-93, 1954.
- Piotrków Trybunalski i okolice. Przewodnik turystyczny. Piotrków Trybunalski – Łódź: Urząd Miasta Piotrkowa Trybunalskiego; Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, 2008. ISBN 978-83-927264-4-9.
- Michał Rawita Witanowski: Przewodnik po Piotrkowie Trybunalskim (z planem miasta). Piotrków: Wydawnictwo Oddziału Piotrkowskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, 1923.
- Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Piotrkowa Trybunalskiego, Urząd Miasta Piotrków Trybunalski. Biuletyn Informacji Publicznej, 2017.