Tekst źródłowy strony Uran (pierwiastek)

{{Pierwiastek infobox
 |nazwa                                   = Uran
 |symbol                                  = U
 |liczba atomowa                          = 92
 |radioaktywność                          = tak
 |poprzedni w okresie                     = [[protaktyn]]
 |następny w okresie                      = [[neptun (pierwiastek)|neptun]]
 |poprzedni w grupie                      = [[neodym|Nd]]
 |następny w grupie                       = Uqb
 |wygląd                                  = srebrzystobiały
 |1. grafika                              = HEUranium.jpg
 |opis 1. grafiki                         = 
 |2. grafika                              = 
 |opis 2. grafiki                         = 
 |3. grafika                              = Uranium spectrum visible.png
 |opis 3. grafiki                         = [[Widmo emisyjne]] uranu
 |nazwa łacińska                          = uranium
 |grupa                                   = –
 |okres                                   = [[Pierwiastki siódmego okresu|7]]
 |blok                                    = [[blok f|f]]
 |stopień utlenienia                      = III, IV, V, '''VI'''<ref name="Greenwood2" />
 |właściwości metaliczne                  = aktynowiec
 |właściwości tlenków                     = [[moc zasady|słabo zasadowe]]
 |masa atomowa                            = 238,03 ± 0,01<ref name="uwaga1" group="uwaga" /><ref name="CIAAW" />
 |stan skupienia                          = stały
 |gęstość                                 = 19 050 [[kilogram na metr sześcienny|kg/m³]]
 |temperatura topnienia                   = 1135
 |tt źródło                               = <ref name="CRC" />
 |tt warunki niestandardowe               = 
 |temperatura wrzenia                     = 4131
 |tw źródło                               = <ref name="CRC" />
 |tw warunki niestandardowe               = 
 |numer CAS                               = 7440-61-1
 |PubChem                                 = 23989
 |promień atomowy                         = 175 [[pikometr|pm]]
 |promień walencyjny                      = 
 |promień van der Waalsa                  = 186 pm
 |konfiguracja elektronowa                = {{Konfiguracja elektronowa|Rn|5f|3|6d|1|7s|2}}
 |zapełnienie powłok                      = 2, 8, 18, 32, 21, 9, 2
 |elektrony walencyjne                    = 
 |elektroujemność w skali Paulinga        = 1,38
 |elektroujemność w skali Allreda         = 1,22
 |I potencjał jonizacyjny                 = 597,6 kJ/mol
 |II potencjał jonizacyjny                = 1420 kJ/mol
 |III potencjał jonizacyjny               = 
 |punkt potrójny                          = 
 |temperatura krytyczna                   = 
 |ciśnienie krytyczne                     = 
 |tk i ck źródło                          = 
 |ciepło parowania                        = 477 [[Kilodżul na mol|kJ/mol]]
 |ciepło topnienia                        = 15,48 kJ/mol
 |ciśnienie pary nasyconej                = 
 |prędkość dźwięku                        = 3155 m/s (293,15 K)
 |rezystywność                            = 
 |konduktywność                           = 3,8{{E|6}} [[Simens|S]]/m
 |ciepło właściwe                         = 120 [[Dżul na kilogram-kelwin|J/(kg·K)]]
 |przewodność cieplna                     = 27,6 [[Wat na metr-kelwin|W/(m·K)]]
 |układ krystalograficzny                 = rombowy
 |twardość w skali Mohsa                  = 4,5
 |twardość w skali Brinella               = 
 |moduł Younga                            = 
 |moduł Kirchhoffa                        = 
 |współczynnik sprężystości objętościowej = 
 |właściwości magnetyczne                 = 
 |objętość molowa                         = 12,49{{E|−6}} m³/[[mol]]
 |izotopy                                 = 
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|232|syn.|68,9 [[rok]]u|[[rozpad alfa|α]]|5,414|<sup>228</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|233|syn.|1,592{{E|4}} [[rok|lat]]|[[rozpad alfa|α]]|4,909|<sup>229</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|234|0,006%|2,455{{E|5}} [[rok|lat]]|[[rozpad alfa|α]]|4,859|<sup>230</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|235|0,72%|7,038{{E|8}} [[rok|lat]]|[[rozpad alfa|α]]|4,679|<sup>231</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|236|syn.|2,342{{E|7}} [[rok|lat]]|[[rozpad alfa|α]]|4,572|<sup>232</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
{{Pierwiastek infobox/izotop|U|238|'''99,275%'''|4,468{{E|9}} [[rok|lat]]|[[rozpad alfa|α]]|4,270|<sup>234</sup>[[tor (pierwiastek)|Th]]}}
 |zewnętrzne dane MSDS                    = 
 |zagrożenia GHS źródło                   = {{CLI|9749|CLP=tak|data dostępu=2021-07-01|nazwa=uranium}}
 |piktogram GHS                           = {{Piktogram GHS|06|08}}
 |hasło GHS                               = Niebezpieczeństwo
 |zwroty H                                = {{Zwroty H|300|330|373|413}}
 |zwroty EUH                              = {{Zwroty EUH|brak}}
 |zwroty P                                = {{Zwroty P|?}}
 |NFPA 704                                = 
 |NFPA 704 źródło                         = 
 |temperatura zapłonu                     = 
 |tz źródło                               = 
 |tz warunki niestandardowe               = 
 |temperatura samozapłonu                 = 
 |ts źródło                               = 
 |ts warunki niestandardowe               = 
 |numer RTECS                             = 
 |dawka śmiertelna                        = 
 |commons                                 = 
 |wikisłownik                             = uran
}}
'''Uran''' ('''U''', {{łac.|uranium}}) – [[pierwiastek chemiczny]] z grupy [[Aktynowce|aktynowców]] w [[układ okresowy pierwiastków|układzie okresowym]]. Wśród pierwiastków występujących naturalnie na Ziemi ma największą [[liczba atomowa|liczbę atomową]] – 92 (nie licząc śladowych ilości [[neptun (pierwiastek)|{{chem2|_{93}Np}}]] i [[pluton (pierwiastek)|{{chem2|_{94}Pu}}]])<ref name="neptun" />.

== Właściwości ==
=== Właściwości atomowe ===
W uranie naturalnym występuje głównie słabo promieniotwórczy [[izotopy|izotop]] {{chem2|^{238}U}} (około 99,3%), któremu towarzyszy {{chem2|^{235}U}} (około 0,7%) i ślady {{chem2|^{234}U}}. Jądra wszystkich izotopów uranu ulegają [[Atom#Rozpad radioaktywny|rozpadowi radioaktywnemu]]. Jądra izotopów {{chem2|^{235}U}} i {{chem2|^{233}U}} ulegają samoistnemu i wymuszonemu [[rozszczepienie jądra atomowego|rozszczepieniu]].

Przykładowe reakcje rozszczepienia wymuszonego (tj. następującego w wyniku zderzenia jądra np. z [[neutron]]em, ''n'') {{chem2|^{235}U}}<ref name="Physics" />:
: {{chem2|^{235}U + ''n'' -> ^{144}[[Bar (pierwiastek)|Ba]] + ^{90}[[Krypton|Kr]] + 2''n'' + ok. 200 M[[Elektronowolt|eV]]}}
: {{chem2|^{235}U + ''n'' -> ^{141}Ba + ^{92}Kr + 3''n'' + 170 MeV}}
: {{chem2|^{235}U + ''n'' -> ^{139}[[Tellur|Te]] + ^{94}[[Cyrkon (pierwiastek)|Zr]] + 3''n'' + 197 MeV}}
W reakcjach tych generowanych jest więcej neutronów niż jest zużywanych. Średnio 1 zużyty neutron powoduje uwolnienie 2,45 neutronów potomnych. W odpowiednich warunkach – gdy co najmniej jeden neutron potomny wywołuje rozpad kolejnego jądra – proces ten może mieć charakter samopodtrzymującej się lub wybuchowej [[Reakcja łańcuchowa|reakcji łańcuchowej]]<ref name="Physics" /><ref name=EPWN />.

=== Właściwości fizyczne ===
Czysty uran jest srebrzystobiałym [[metale]]m o dużej [[gęstość|gęstości]] – 65% większej niż gęstość [[ołów|ołowiu]] – lecz w odróżnieniu od niego jest jednym z [[Twardość metali|najtwardszych metali]] ([[Skala twardości Brinella|HB]] = 2400 MN/m²)<ref name="Brinell" />. Jest plastyczny i kowalny, jest słabym [[paramagnetyzm|paramagnetykiem]] i przewodnikiem elektrycznym ([[Rezystywność|opór właściwy]] 28{{e|-8}} Ω·m; 16 razy większy od [[miedź|miedzi]])<ref name="Morss" />.

Tworzy formy [[alotropia|alotropowe]]<ref name="Morss" />:
* alfa (rombowa) stabilna do 668&nbsp;°C;
* beta (tetragonalna) stabilna w zakresie od 668 do 775&nbsp;°C;
* gamma (regularna centrowana objętościowo b.c.c) od 775&nbsp;°C do temperatury topnienia.

=== Właściwości chemiczne ===
Jest silnie [[Elektrododatniość|elektrododatni]]. Reaguje z prawie wszystkimi pierwiastkami [[niemetale|niemetalicznymi]] i z wieloma ich związkami. [[Kwas solny]] i [[Kwas azotowy|azotowy]] roztwarzają uran, ale kwasy nieutleniające poza kwasem solnym roztwarzają go bardzo powoli. Silnie rozdrobniony jest [[piroforyczność|piroforyczny]] i reaguje z zimną wodą. Na powietrzu pokrywa się ciemną warstwą [[Tlenki uranu|tlenku]]. Ze względu na reaktywność z rud ekstrahuje się go w układach wodnych i przekształca w [[tlenek uranu(IV)]] lub inne formy używalne w przemyśle<ref name="Morss" />.

== Występowanie ==
[[Plik:Uranium ore square.jpg|thumb|200px|Bryłka rudy uranu]]
Uran występuje na Ziemi naturalnie w postaci [[związek chemiczny|związków chemicznych]], w skorupie ziemskiej w ilości 1,8 [[Sposoby zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości|ppm]], zajmując 51. miejsce wśród pierwiastków. Można znaleźć go w skałach (w granicie 2 – 10 mg/kg skały), glebie, wodzie (w oceanie 0,0033 ppm), roślinach, zwierzętach, a także w ciele ludzkim<ref name="oneill" />. Występuje w większym stężeniu w rudach uranu. Tworzy [[minerał]]y; najważniejszymi minerałami uranu są:
* [[blenda uranowa]]
* [[uraninit]] {{chem2|UO2 + UO3}}
* [[karnotyt]] {{chem2|K2(UO2)2(VO4)2*2H2O}}

Złoża rud uranu klasyfikuje się głównie według kosztów wydobycia 1 [[Funt (masa)|funta]] uranu. Najniższe koszty wydobycia wynoszą poniżej 80 $/lb, takie zasoby stanowią kilkanaście procent znanych zasobów. Znane i realnie rozpoznane złoża, w 2013 roku, o kosztach wydobycia poniżej 130 $/lb sięgają 5,9 mln ton. Największe zasoby znajdują się na terenie Australii (28% zasobów światowych), Kazachstanu (15%), Kanady (9%), Rosji (8%) i Namibii (7%)<ref name="Supply" />.

{| class="wikitable" align=center
!colspan=2| Państwa o największym wydobyciu rud uranu w 2014 roku<br />(w tys. ton U)
|-
| {{Państwo|KAZ}} ||align="right"| 23,1
|-
| {{Państwo|CAN}} ||align="right"| 9,1
|-
| {{Państwo|AUS}} ||align="right"| 5,0
|-
| {{Państwo|NER}} ||align="right"| 4,1
|-
| {{Państwo|NAM}} ||align="right"| 3,3
|-
| {{Państwo|RUS}} ||align="right"| 3,0
|-
| {{Państwo|UZB}} ||align="right"| 2,4
|-
| {{Państwo|USA}} ||align="right"| 1,9
|-
| {{Państwo|CHN}} ||align="right"| 1,5
|-
| {{Państwo|UKR}} ||align="right"| 0,9
|-
| Łącznie na świecie ||align="right"| 56,2
|-
|colspan=2 style="font-size:90%"| ''Źródło: World Uranium Mining''<ref name="World Uranium Mining" />
|}

Najwięksi wydobywcy uranu (przedsiębiorstwa) w 2022 roku<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/mining-of-uranium/world-uranium-mining-production.aspx | tytuł = World Uranium Mining Production | data = sierpień 2023 | opublikowany = World Nuclear Association | język = en | data dostępu = 2024-03-03}}</ref>:
# [[Kazatomprom]] (11&nbsp;373 ton; 23% produkcji światowej)
# [[Cameco]] (5675 ton; 12% produkcji światowej)
# [[Orano]] (5519 ton; 11% produkcji światowej)

Syntetyczny rozszczepialny izotop {{chem2|^{233}U}} otrzymuje się przez bombardowanie [[tor (pierwiastek)|toru]] {{chem2|^{232}Th}} neutronami.

=== Występowanie w Polsce ===
Niezbyt wydajne złoża uranu występują w Polsce w [[Rudawy Janowickie|Rudawach Janowickich]] ([[Miedzianka (województwo dolnośląskie)|Miedzianka]], [[Kowary]]), w okolicach [[Masyw Śnieżnika|Masywu Śnieżnika]] ([[Kletno]]), w [[Góry Świętokrzyskie|Górach Świętokrzyskich]] oraz w [[Góry Izerskie|Górach Izerskich]] ([[Kromnów (województwo dolnośląskie)|Kromnów]], [[Kopaniec (województwo dolnośląskie)|Kopaniec]]<ref name="Boją się, że znajdą uran" />), zostały one jednak w znacznym stopniu wyeksploatowane na potrzeby [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] do lat 50. XX wieku. W latach 60. XX w. złoża uranu odkryto w okolicach wsi [[Rajsk]] niedaleko od [[Bielsk Podlaski|Bielska Podlaskiego]].

Rabunkowe wydobycie rud uranu w Miedziance doprowadziło do zniszczenia i wysiedlenia miasta. W [[Kowary|Kowarach]] u stóp [[Karkonosze|Karkonoszy]] dla turystów otwarta jest kopalnia uranu Podgórze. W latach 1974–1989 działało w Kowarach Inhalatorium Radonowe; zamknięto je po 15 latach działalności, po zawaleniu się nieeksploatowanej części kopalni stanowiącej źródło radonu. Później uruchomiono nowe, komercyjne inhalatorium [[radon]]owe w dawnej kopalni uranu i [[fluoryt]]u „[[Kopalnia Liczyrzepa|Liczyrzepa]]”. Po poprowadzeniu tam podziemnej trasy turystycznej kompleks nazwano „[[Sztolnie Kowary]]”<ref name="jeleniastruga" />. Występująca tam koncentracja radonu jest bardzo niska. Jest to jedna z pięciu tego typu atrakcji na świecie. Wyrobisko ''[[Kopaliny (kopalnia uranu)|Kopaliny]]'' w pobliżu [[Kletno|Kletna]] jest także udostępnione do zwiedzania przez turystów.

== Związki chemiczne uranu ==
[[Plik:Electron shell 092 uranium.png|thumb|200px|Konfiguracja elektronowa uranu]]
Uran reaguje z tlenem z powietrza, pokrywając się stopniowo najpierw złotożółtą, a następnie czarną warstwą [[tlenki|tlenków]]. W podwyższonych temperaturach jest reaktywny. Podgrzany do 450&nbsp;°C reaguje z azotem, tworząc [[azotki]], ogrzany w wodorze tworzy wodorek {{chem2|UH3}}, a w temperaturze wrzenia wydziela z wody wolny wodór. Uran roztwarza się łatwo w rozcieńczonych kwasach. Zapala się w powietrzu już po umiarkowanym ogrzaniu, a sproszkowany nawet w temperaturze pokojowej. Reaguje z kwasami, [[siarka|siarką]], [[chlor]]em, [[fluor]]em. Wszystkie rozpuszczalne związki chemiczne uranu są trujące.

Najtrwalszym ze stopni utlenienia uranu jest VI. Tlenek uranu(VI) ({{chem2|UO3}}) to proszek o barwie od żółtej do pomarańczowej. W temperaturze powyżej 500&nbsp;°C przechodzi on w oliwkowozielony {{chem2|U3O8}}, który jest najtrwalszym z tlenków uranu i występuje w przyrodzie jako minerał [[uraninit]]. {{chem2|UO3}} jest tlenkiem [[Amfoteryczność|amfoterycznym]]. W wyniku gotowania {{chem2|UO3}} z wodą powstaje [[wodorotlenek uranylu]] {{chem2|UO2(OH)2}}. Stabilne w roztworze wodnym jony uranu to czerwone {{chem2|U(3+)}}, zielone {{chem2|U(4+)}} oraz żółte {{chem2|UO2(2+)}}.

== Zastosowania ==
Głównym zastosowaniem jest użycie [[izotopy|izotopu]] {{chem2|^{235}U}} jako materiału rozszczepialnego w [[reaktor jądrowy|reaktorach jądrowych]], które znalazły zastosowanie w [[elektrownia jądrowa|elektrowniach jądrowych]] oraz w napędzie [[okręt podwodny|okrętów podwodnych]]<ref name="Emsley2001" />. Ponadto jest wykorzystywany do produkcji w [[Broń jądrowa|broni jądrowej]]. Zawartość izotopu {{chem2|^{235}U}} w uranie naturalnym wynosi 0,7% i jest ona zbyt niska do wielu zastosowań. W związku z tym wymaga on przetworzenia zwiększającego zawartość tego izotopu w procesie zwanym wzbogacaniem. W efekcie uzyskuje się tzw. [[uran wzbogacony]] oraz produkt uboczny zwany [[uran zubożony|uranem zubożonym]]. Do wzbogacania uranu używać można np. [[wirówka wzbogacająca|wirówek wzbogacających]].

Rozszczepienie jądra {{chem2|^{235}U}} uwalnia energię całkowitą rzędu 200 M[[Elektronowolt|eV]]<ref name="Physics" /><ref name="Sharma" /> (dla porównania, reakcja {{chem2|C + O2 -> CO2}} podczas spalania [[Węgle kopalne|węgla kopalnego]] dostarcza 4 eV/atom [[Węgiel (pierwiastek)|węgla]]<ref name="Physics" />). Teoretycznie jeden gram tego izotopu (czyli kulka o średnicy ok. 0,5&nbsp;cm) może więc dostarczyć ok. 82–87 giga[[dżul]]i energii<ref name="Physics" /><ref name="Sharma" />, co odpowiada spaleniu ok. 2,5&nbsp;t [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]] lub wybuchowi 33 ton [[trotyl]]u<ref name="Sharma" />. Pomimo że rozszczepialny izotop uranu stanowi jego niewielką część, a w reaktorach rozszczepieniu ulega tylko jego część i niewielka część uranu 238, to uran jest obecnie najbardziej skondensowanym źródłem energii wykorzystywanym przez człowieka do wytwarzania energii cieplnej<ref name="Emsley2001" /><ref name="Jak to jest" />.

Inne zastosowania uranu:
* Uranu używano do barwienia [[Szkło|szkła]] i [[Ceramika|ceramiki]], obecnie ze względu na strach przed promieniowaniem, zaniechano tego zastosowania.
* {{chem2|^{238}U}} jest przetwarzany na [[Pluton (pierwiastek)|pluton]] w [[FBR|reaktorach powielających]]<ref name="CRC" />: {{chem2|^{238}U}} (n, γ) → {{chem2|^{239}U}} → {{chem2|^{239}Np}} + β → {{chem2|^{239}Pu}} + β

* Metaliczny uran ze względu na dużą [[liczba masowa|liczbę masową]] jest używany jako tarcza w generatorach [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania X]] o dużej energii.
* {{chem2|^{238}U}} jako izotop o bardzo długim okresie rozpadu (4,468{{e|9}} lat) oraz produkty rozpadu służą do [[Datowanie izotopowe|określania wieku skał]].
* Uran (w praktyce [[uran zubożony]]) jako metal o bardzo dużej [[Gęstość|gęstości]] używany jest jako rdzeń przeciwczołgowych [[Pocisk podkalibrowy|pocisków podkalibrowych]].
* Stosowany jest też w [[Fotografia|fotografii]] oraz [[Analiza chemiczna|analizie chemicznej]].

== Historia ==
Uran w postaci naturalnego tlenku był używany od co najmniej 79 roku n.e. do barwienia na żółty kolor wyrobów szklanych. Żółte szkło z zawartością 1% tlenku uranu znaleziono niedaleko [[Neapol]]u we [[Włochy|Włoszech]].
{{osobny artykuł|Szkło uranowe}}

Uznanie uranu za pierwiastek przypisuje się chemikowi [[Martin Heinrich Klaproth|Martinowi Heinrichowi Klaprothowi]], który ogłosił to odkrycie w 1789 roku, nadając nowemu pierwiastkowi nazwę ''uranium'', nawiązując do wcześniejszego o 8 lat odkrycia planety [[Uran]] przez astronoma niemieckiego pochodzenia [[William Herschel|Williama Herschela]]. Pierwiastek ten w formie czystej został wyodrębniony po raz pierwszy przez [[Eugène-Melchior Péligot|Eugène-Melchiora Péligota]] w 1841 roku.

Izotop {{chem2|^{235}U}} oznaczano dawniej przez AcU i nazywano aktynouranem<ref name="Ryszard Szepke1982" />.

== Zobacz też ==
* [[minerały metamiktyczne]]
* [[minerały promieniotwórcze]]
* [[minerały uranylu]]

== Uwagi ==
{{Uwagi|
<ref name="uwaga1">{{IUPAC-SAW2021|uwaga=pgm|wartość = 238,02891 ± 0,00003}}</ref>
}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Boją się, że znajdą uran">{{cytuj stronę |url = http://dolnyslask.naszemiasto.pl/artykul/1120343,boja-sie-ze-znajda-uran-w-gorach-izerskich,id,t.html |tytuł = Boją się, że znajdą uran w Górach Izerskich |data = 2011-10-12 |opublikowany = naszemiasto.pl |data dostępu = 2011-10-25}}</ref>
<ref name="Brinell">{{cytuj stronę |url = http://www.webelements.com/periodicity/hardness_brinell/ |tytuł = Hardness – Brinell: periodicity |praca = WebElements |data dostępu = 2015-01-12}}</ref>
<ref name="CIAAW">{{IUPAC-SAW2021}}</ref>
<ref name="CRC">{{CRC90|s='''4'''-39}}</ref>
<ref name="Emsley2001">{{cytuj książkę |nazwisko = Emsley |imię = John |tytuł = Nature’s building blocks: an A–Z guide to the elements |url = {{Google Books|j-Xu07p3cKwC|strony = 479|link=tak}} |rok = 2001 |wydawca = Oxford University Press |miejsce = Oxford |isbn = 0198503407 |strony = 479}}</ref>
<ref name=EPWN>{{Encyklopedia PWN | tytuł = Reakcja jądrowa łańcuchowa | id = 3934848 | data dostępu = 2022-10-06}}</ref>
<ref name="Greenwood2">{{cytuj książkę |nazwisko = Greenwood |imię = N.N. |nazwisko2 = Earnshaw |imię2 = A. |tytuł = Chemistry of the elements |data = 1997 |wydawca = Butterworth-Heinemann |miejsce = Oxford |isbn = 978-0-7506-3365-9 |wydanie = 2 |strony = 1265}}</ref>
<ref name="Jak to jest">{{cytuj książkę |tytuł = Jak to jest? |data = 1998 |wydawca = Przegląd Reader’s Digest |miejsce = Warszawa |isbn = 83-909366-1-5}}</ref>
<ref name="jeleniastruga">{{cytuj |tytuł = Sztolnie Kowary |data dostępu = 2022-10-06 |opublikowany = Jelenia Struga Medical SPA |url = https://www.jeleniastruga.pl/sztolnie/o-nas}}</ref>
<ref name="Morss">{{cytuj książkę |tytuł = The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements |inni = Lester R. Morss, Norman M. Edelstein, Jean Fuger (red.) |wydawca = Springer |miejsce = Dordrecht, Holandia |data = 2006 |strony = 253–698 |isbn = 978-1-4020-3598-2 |tom = 1 |rozdział = Uranium |autor r = Ingmar Grenthe, Janusz Drożdżyński, Takeo Fujino, Edgar C. Buck, Thomas E. Albrecht-Schmitt, Stephen F. Wolf |doi = 10.1007/1-4020-3598-5_5 |adres rozdziału = http://link.springer.com/chapter/10.1007/1-4020-3598-5_5}}</ref>
<ref name="neptun">{{cytuj książkę |tytuł = CRC Handbook of Chemistry and Physics |wydawca = CRC Press |miejsce = Boca Raton |wydanie = 83 |data = 2003 |strony = '''4'''-20, '''4'''-23 |rozdział = The Elements |nazwisko r = Hammond |imię r = C.R.}}</ref>
<ref name="oneill">{{cytuj |autor = Peter O’Neill |tytuł = Environmental Chemistry |wydanie = 3 |wydawca = CRC Press |data = 1998 |isbn = 0751404837}}</ref>
<ref name="Physics">{{cytuj |tytuł = Physics of Uranium and Nuclear Energy |data dostępu = 2022-10-06 |opublikowany = World Nuclear Association |url = https://world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/introduction/physics-of-nuclear-energy.aspx |język = en}}</ref>
<ref name="Ryszard Szepke1982">{{cytuj książkę |autor = Ryszard Szepke |tytuł = 1000 słów o atomie i technice jądrowej |wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |rok = 1982 |język = pl |isbn = 8311067236}}</ref>
<ref name="Sharma">{{cytuj |autor = B.K. Sharma |tytuł = Nuclear and Radiation Chemistry |wydanie = 7 |wydawca = Krishna Prakashan Media |data = 2001 |s = 171 |data dostępu = 2022-10-06 |isbn = 9788185842639 |język = en}}</ref>
<ref name="Supply">{{cytuj |url = https://www.world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/uranium-resources/supply-of-uranium.aspx |tytuł = Supply of Uranium |opublikowany = World Nuclear Association |data = czerwiec 2022 |data dostępu = 2022-10-06 |język = en}}</ref>
<ref name="World Uranium Mining">{{cytuj |url = http://www.world-nuclear.org/info/inf23.html |tytuł = World Uranium Mining |opublikowany = World Nuclear Association |data dostępu = 2016-01-01 |język = en}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Bielański |imię = Adam |tytuł = Chemia ogólna i nieorganiczna |wydawca = PWN |data = 1970}}

{{Pierwiastki chemiczne}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Uran (pierwiastek)| ]]
[[Kategoria:Teratogeny]]
[[Kategoria:Alotropia]]
[[Kategoria:Pierwiastki radioaktywne]]
[[Kategoria:Niemieckie odkrycia]]