Ursonowate
| Erethizontidae | |||
| Bonaparte, 1845[1] | |||
 Przedstawiciel rodziny – urson amerykański (Erethizon dorsatum) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
ursonowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Erethizon F. Cuvier, 1823 | |||
| Podrodziny | |||
| |||
Ursonowate[2] (Erethizontidae) – rodzina nadrzewnych ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w rzędzie gryzoni (Rodentia) zwana „nadrzewnymi jeżozwierzami”. Są blisko spokrewnione ze świnką morską, kapibarą i nutrią.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Ursonowate występują na obszarach od północnej Argentyny poprzez Amerykę Środkową po Alaskę i Kanadę[3][4][5].
Wygląd i tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Ursonowate są przede wszystkim zwierzętami nadrzewnymi i nocnymi, dnie spędzają śpiąc w kryjówkach, w dziuplach drzew i wśród korzeni. Mają ostre, 4-centymetrowe kolce, ułożone gładko na głowie, plecach, bokach ciała i ogonie (u jednego, brazylijskiego gatunku występują jedynie na głowie). W niebezpieczeństwie zwierzęta stroszą kolce za pomocą specjalnych mięśni. Ursonowate mają silne pazury i nagie opuszki na swych szerokich stopach i dzięki temu mogą mocno obejmować gałęzie w trakcie wspinaczki po drzewach. Koniec ogona może owijać się dookoła gałęzi i pełni wtedy funkcję piątej kończyny.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzina ursonowatych obejmuje następujące podrodziny[6][3][2]:
- Chaetomyinae O. Thomas, 1897 – szczecinojeżaki – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Chaetomys subspinosus (Olfers, 1818) – szczecinojeżak brazylijski
- Erethizontinae Bonaparte, 1845 – ursony
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Vossa, Hubbard i Jansę (2013) wykazała, że gatunki tradycyjnie zaliczane do rodzaju Coendou nie tworzą kladu, do którego nie należałyby także gatunki z rodzajów Echinoprocta i Sphiggurus; według tej analizy także gatunki tradycyjnie zaliczane do rodzaju Sphiggurus nie tworzą kladu, do którego nie należałyby też gatunki z rodzajów Coendou i Echinoprocta. Na tej podstawie autorzy zsynonimizowali rodzaje Echinoprocta i Sphiggurus z rodzajem Coendou, przenosząc zaliczane do nich gatunki do tego ostatniego rodzaju[7].
Opisano też jeden rodzaj wymarły o niepewnej pozycji systematycznej i nie klasyfikowany w żadnej z powyższych podrodzin[8][9]:
- Cholamys Pérez, Arnal, Boivin, Vucetich, Candela, Busker & Mamani Quispe, 2018 – jedynym przedstawicielem był Cholamys tetralophodontus Pérez, Arnal, Boivin, Vucetich, Candela, Busker & Mamani Quispe, 2018
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ch.L. Bonaparte: Catalogue méthodique des Mammifères d’Europe. Milan: 1845, s. 5. (fr.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 287–288. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 548–560. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ E. Barthelmess: Family Erethizontidae (New World Porcupines). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 372–397. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Erethizontidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-10].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
- ↑ Robert S. Voss, Caldonia Hubbard i Sharon A. Jansa. Phylogenetic relationships of New World porcupines (Rodentia, Erethizontidae): implications for taxonomy, morphological evolution, and biogeography. „American Museum Novitates”. 3769, s. 1-36, 2013. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Erethizontidae Bonaparte, 1845, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
- ↑ M.E. Pérez, M. Arnal, M. Boivin, M.G. Vucetich, A.M. Candela, F. Busker & B. Mamani Quispe. New caviomorph rodents from the late Oligocene of Salla, Bolivia: taxonomic, chronological, and biogeographic implications for the Deseadan faunas of South America. „Journal of Systematic Palaeontology”. 17 (10), s. 833, 2018. DOI: 10.1080/14772019.2018.1471622. (ang.).