Przejdź do zawartości

Valle de los Caídos

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Valle de los Caídos
Ilustracja
Państwo

 Hiszpania

Typ obiektu

architektoniczno-rzeźbiarski

Całkowita wysokość

152,4 m

Data budowy

1940–1959

Położenie na mapie wspólnoty autonomicznej Madrytu
Mapa konturowa wspólnoty autonomicznej Madrytu, po lewej znajduje się punkt z opisem „Valle de los Caídos”
Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Valle de los Caídos”
Ziemia40°38′31,38″N 4°09′08,77″W/40,642050 -4,152436

Valle de los Caídos[1] (pol. Dolina Poległych[2][3]), właściwie Monumento Nacional de Santa Cruz del Valle de los CaídosNarodowy Pomnik Świętego Krzyża w Dolinie Poległych) – mauzoleum upamiętniające ofiary wojny domowej w Hiszpanii, położone w paśmie Sierra de Guadarrama.

Budowę mauzoleum zadekretował Francisco Franco 1 kwietnia 1940 – w pierwszą rocznicę zakończenia wojny domowej. Położone w górach miejsce wybrał sam Franco[4]. Prace trwały do 1959. Mauzoleum zostało wykonane między innymi rękami więźniów-ochotników (pojawiają się różne oceny co do ich liczby[5]), w tym i więźniów politycznych (w myśl polityki pojednania każdy dzień pracy oznaczał skrócenie wyroku o dwa dni, a za rok pracy darowano 10 lat więzienia). Zgodnie z zamiarami Franco mauzoleum miało być monumentalne, by uczcić skalę wojny – uznawanej przez frankistów za krucjatę – i nawiązywać do imperialnej przeszłości Hiszpanii Królów Katolickich. Wymagania te zostały zrealizowane przez twórcę projektu i kierownika budowy – architekta Pedro Muguruzę oraz jego następcę Diego Mendeza. Rzeźby zdobiące bazylikę i 18-metrowe figury czterech ewangelistów oraz czterech cnót u podstawy krzyża wykonał Juan de Avalos.

Mauzoleum mieści się w dolinie Cuelgamuros w górach Guadarrama, 12 km na północ od pałacu Escorialu, 50 km na północny zachód od Madrytu. Kompleks składa się z podziemnej bazyliki, wykutej w skale, oraz z ogromnego krzyża stojącego na szczycie wzgórza Risco de Nava. Po przeciwnej stronie wzgórza mieści się klasztor benedyktynów. Bazylika ma formę podziemnej krypty, długiej na 262 metry i wysokiej na sześć pięter. Na kopule bazyliki znajduje się kolorowa mozaika przedstawiająca wędrówkę zmarłych do nieba. Ołtarz główny wykonany został z litego bloku granitowego. Wobec protestu papieża, który nie godził się, aby świątynia przewyższyła bazylikę św. Piotra, przedzielono ją bramą – przepierzeniem. Do bazyliki prowadzi krótki tunel o kolebkowym sklepieniu, na którego drzwiach z kutego żelaza widnieje frankistowski orzeł. W zamkniętych ossuariach bazyliki zostało złożonych 40 tysięcy urn z prochami żołnierzy i innych osób pomordowanych podczas wojny. Rejestr obejmuje 33 847 ciał, z tego 12 421 niezidentyfikowanych, ale wskazuje się, że jest on niedokładny[4]. Pierwotnie, zgodnie z założeniem, mauzoleum miało gromadzić jedynie ciała ofiar ze strony frankistowskiej, uważanych za męczenników i bohaterów krucjaty przeciw komunizmowi. W 1958 roku jednakże zdecydowano, w ramach oficjalnej polityki pojednania, że będą w nim chowane także ciała ofiar ze strony republikańskiej, pod warunkiem, że były wyznania katolickiego[4]. W kolejnych latach do mauzoleum zwożono szczątki ekshumowane z pobojowisk i miejsc egzekucji. W Dolinie znajduje się grób rozstrzelanego przez republikanów w 1936 roku lidera Falangi José Antonio Primo de Rivery a do 24 października 2019 roku także grób Francisco Franco. Grób dyktatora przykrywała płyta ze złotymi literami "Francisco Franco Bahamonde", którą oświetlało światło z wykutego w skale okienka. Znajdował się również drewniany krucyfiks, wykonany osobiście przez dyktatora z drzewa jałowcowego. Przez wiele lat środowiska lewicowe dążyły do ekshumacji trumny ze szczątkami Franco i przeniesienia ich w inne miejsce. Po licznych bataliach prawnych, przy sprzeciwie rodziny generała, przeora Bazyliki oraz środowisk prawicowych 24 października 2019 roku grób dyktatora został zlikwidowany, a jego ciało pochowane na podmadryckim cmentarzu Mingorrubio.

Przed wejściem do bazyliki znajduje się wielki plac, z którego rozciągają się widoki na dolinę i na przedmieścia Madrytu.

Kamienny krzyż na wzgórzu ma 152,4 m wysokości, 46 m rozpiętości i 6 m szerokości, waży 201 tysięcy ton i jest widoczny z odległości prawie 50 kilometrów. Jest to najwyższy pamiątkowy krzyż na świecie.

Dolina Poległych jest obecnie celem pielgrzymek i wycieczek. Odbywają się tam również spotkania falangistów w rocznicę śmierci Franco i José Antonio Primo de Rivery (20 listopada) i w rocznicę wybuchu powstania (18 lipca). Kolejne socjalistyczne rządy Hiszpanii planowały przebudowę mauzoleum.

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2010.
  2. Dolina Poległych – świętych i zbrodniarzy. dorzeczy.pl. [dostęp 2023-05-02].
  3. Dolina Poległych znów w centrum uwagi. Hiszpański episkopat: tematów polemicznych lepiej nie ruszać. tvn24.pl. [dostęp 2023-05-02].
  4. a b c Katarzyna Kobylarczyk. Kości niezgody. „Tygodnik Powszechny”. 33/2018, 2018-06-08. 
  5. Dolina Poległych, „Christianitas 2006, nr 26”, Rozmowa z bratem Santiago Canterą OSB przeprowadzona przez Pawła Skibińskiego.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]