Naparstniczka stożkowata
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
naparstniczka stożkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Verpa conica (O.F. Müll.) Sw. K. svenska Vetensk-Akad. Handl.: 129 (1815) | |
Naparstniczka stożkowata (Verpa conica (O.F. Müll.) Sw.) – gatunek grzybów z rodziny smardzowatych (Morchellaceae) z klasy workowców[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Verpa, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy naukowe:
- Helvella relhanii Sowerby 1797
- Leotia conica var. relhanii (Sowerby) Pers. 1801
- Monka conica (O.F. Müll.) Kuntze, 1898
- Phallus conicus O.F. Müll. 1775
- Relhanum conicum Gray 1821[2].
Nazwa polska według M.A. Chmiel[3]. Nazwa anglojęzyczna naparstniczki stożkowatej to thimble morel, gdzie słowo thimble oznacza właśnie naparstek, natomiast słowo morel – smardz. Analogicznie jest w języku niemieckim, gdzie Fingerhut w Fingerhutverpel także oznacza naparstek.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Zbudowany z główki i trzonka. Osiąga wysokość do 10–20 cm.
Dzwonkowata, szeroko stożkowana. Gładka lub nieregularnie jamkowata, wysokość 2–4 cm, szerokość 1–1,5 cm. Barwa ochrowobrązowa do brązowej. Główka przyrośnięta do trzonu w górnej części[4].
5–10 cm długi. Bladożółty z poprzecznymi zmarszczkami i brązowymi ziarenkami. Wewnątrz pusty[4].
Kruchy, woskowaty, cienki. Smak łagodny, zapach przyjemny[4].
Gładkie, elipsoidalne, bezbarwne[4].
- Gatunki podobne
Naparstniczka czeska (Verpa bohemica), która ma większe owocniki, a powierzchnia główki jest pofałdowana[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Naparstniczka stożkowata jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej, Europie i Azji, występuje także na Nowej Zelandii[5]. W Polsce do 2020 r. podano 60 jej stanowisk w piśmiennictwie naukowym[6]. Aktualne jej stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[7]. W latach 1983–2014 objęta ochroną ścisłą, a od 2014 r. – częściową. W opracowaniu Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest zaliczona do kategorii grzybów rzadkich (R)[8].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie pojedynczo lub w grupach od kwietnia do maja na brzegach lasów i zarośli, w miejscach trawiastych[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ a b c d e f Czesław Narkiewicz, Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0.
- ↑ Mapa występowania na świecie Verpa conica na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ IAktualne stanowiska naparstniczki stożkowatej w Polsce [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.