Wałczyk wiązowiec
| Magdalis armigera | |||
| (Geoffroy in Fourcroy, 1785) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Magdalis (Odontomagdalis) | ||
| Gatunek |
wałczyk wiązowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Wałczyk wiązowiec[1] (Magdalis armigera) – gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny Mesoptiliinae. Zamieszkuje Palearktykę, od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są fitofagami wiązu pospolitego.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1785 roku przez Étienne Louisa Geoffroy’a w publikacji autorstwa Antoine’a-François Fourcroy’a pod nazwą Curculio armiger[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 2,5 do 4,5 mm, ubarwionym matowo czarno z częściowo ciemnobrunatnymi czułkami i stopami. Głowę ma stożkowatą, a ryjek dłuższy od niej i zakrzywiony. U samca ryjek ma w części nasadowej boki równoległe, przy nasadach czułków jest rozszerzony, a ku szczytowi zwężony. U samicy ryjek jest trochę dłuższy i ku szczytowi nieco rozszerzony. Punktowanie ryjka u samca jest bardzo gęste, u samicy stosunkowo rzadkie. Przedplecze jest w zarysie kwadratowawe, niewiele szersze niż dłuższe. Boki przedplecza są proste do bardzo lekko zaokrąglonych, w częściach przednich mają ostry ząb i kilka drobniejszych ząbków za nim malejących ku tyłowi. Punktowanie przedplecza jest dość gęste, niezbyt grube, a przestrzenie między punktami matowe. Tarczka jest dość duża, w przedniej części pochylona w dół, w tylnej leżąca na poziomie pokryw. Pokrywy są dość krótkie i wyraźnie szersze od przedplecza. Ich rzędy są wąskie, niewgłębione i wyraźnie zwężone ku tyłowi, międzyrzędy zaś są znacznie szersze, płaskie do nieznacznie wypukłych, pokryte delikatną, łuskowatą rzeźbą, niepunktowane. Odnóża przednie pary stykają się biodrami. Uda wszystkich par mają ząbki, szczególnie duże na parze przedniej[3].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla lasy (zwłaszcza łęgowe) i ich skraje, parki, ogrody, nasadzenia przydrożne i żywopłoty. Najchętniej bytuje na stanowiskach wilgotnych. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są fitofagami wiązu pospolitego. Owady dorosłe żerują od kwietnia do lipca na liściach rośliny żywicielskiej. W kwietniu samice składają jaja pod korę gałęzi i pni wiązu[3][4]. Larwy są ksylofagami i żerują na drewnie bielastym drążąc krótkie chodniki o esowatym kształcie. Tam też zimują, a przepoczwarczają się w drugiej połowie marca[4].
Parazytoidami wałczyka wiązowca są Doryctes undulatus i Ecphylus silesiacus, błonkówki z rodziny męczelkowatych[5].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier[2], Ukrainy[6], Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[2]. W Azji zamieszkuje azjatycką część Turcji[7] i Syberię[3][4]. W Polsce jest owadem pospolitym[1], częstszym na nizinach, rzadszym na wyżynach i podgórzach[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Magdalis armigera – Wałczyk wiązowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-09-22].
- ↑ a b c Magdalis (Odontomagdalis) armigera (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-07-14].
- ↑ a b c Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98d. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1972, s. 23-25.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
- ↑ Ahmet Beyarslan. Checklist of Turkish Doryctinae (Hymenoptera, Braconidae). „Linzer biol. Beitr.”. 49 (1), s. 415-440, 2017.
- ↑ Magdalis armigera. [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network [on-line]. [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Niyazi Lodos, Feyzi Önder, Esat Pehlivan, Ruşen Atalay: Faunistic studies on Curculionidae (Coleoptera) of Western Black Sea, Central Anatolia and Mediterranean Regions of Turkey. Bornova, İzmir: Meta Basım, 2018. ISBN 975-288-720-1.