Ryjkowcowate

Ryjkowcowate
Curculionidae
Latreille, 1802
Słonik orzechowiec (Curculio nucum)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	ryjkowcowate
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ryjkowcowate (Curculionidae) – rodzina owadów z rzędu chrząszczy.

Opis

Charakteryzują się aparatem gębowym przekształconym w niespłaszczony od góry ryjek o różnym kształcie i różnej długości. Na ryjku znajdują się przeważnie kolankowato zgięte i buławkowate czułki. Aparat gębowy typu gryzącego. Samice są przeważnie nieco większe od samców, mają krótszy i bardziej gładki ryjek. Nogi dość silne, u niektórych przystosowane do skakania. Postać dorosła, jak również larwy są roślinożerne.

Występowanie

Rodzina liczy ponad 40 tys. gatunków. Przedstawiciele tej licznej rodziny roślinożernych chrząszczy występują na całym świecie. W Polsce występuje ok. 770 gatunków należących do tej rodziny.

Rozmnażanie i rozwój

Samica składa jaja wewnątrz roślinnych tkanek, czasami w martwym drzewie lub pod korą. Jaja są białe, kuliste lub owalne. Larwa beznoga, biała, przeważnie zgięta łukowato, o dobrze wyróżniającej się głowie. Przeobrażenie zupełne, przepoczwarczenie następuje zwykle w miejscu żerowania larwy, czasami w glebie.

Znaczenie

Niektóre są uciążliwymi szkodnikami roślin uprawnych jak wołek ryżowy (Calandra oryzae syn. Sitophilus oryzeus), który w ciepłym klimacie atakuje rośliny zbożowe w fazie dojrzałości mlecznej, a w klimacie umiarkowanym jest szkodnikiem magazynowym. Niektóre są szkodnikami lasu, np. Innymi szkodnikami z rodziny ryjkowcowatych są:

• słonik orzechowiec (Curculio nucum)
• wołek zbożowy (Sitophilus granarius)
• wołek kukurydzowy (Sitophilus zea-mays).
• smolik sosnowiec, szkodnik lasu
• kwieciak jabłkowiec, szkodnik sadowniczy
• opuchlaki, atakujące m.in. byliny i krzewy owocowe oraz różaneczniki (larwy – system korzeniowy, osobniki dorosłe – liście)

Inne gatunki (wybór):

• Choinek szary (Brachyderes incanus)
• Kluk czarny (Otiorhynchus niger)
• Kluk owalny (Otiorhynchus ovatus)
• Krytoryjek olchowiec (Cryptorhynchus lapathi)
• Rozpucz lepiężnikowiec (Liparus glabrirostris)
• Sieciech niegłębek (Philopedon plagiatus)
• Smolik drągowinowiec (Pissodes piniphilus)
• Smolik harcyński (Pissodes harcyniae)
• Smolik jodłowiec (Pissodes piceae)
• Smolik szyszkowiec (Pissodes validirostris)
• Smolik znaczony (Pissodes castaneus)
• Szeliniak czarny (Hylobius excavatus)
• Szeliniak mniejszy (Hylobius pinastri)
• Zmiennik brudny (Strophosoma capitatum)
• Zmiennik leszczynowiec (Strophosoma melanogrammum)

Bibliografia

1. Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk: Owady. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-418-3.
2. Gołębiowska Z., Nawrot J., Szkodniki magazynowe, PWRiL, Warszawa, 1976
3. Karnkowski W., Jak odróżnić gatunki wołków. Szkodniki magazynowe, Przegląd Zbożowo-Młynarski, 1991, Nr 4
4. Sandner H., Owady. Zwierzęta świata., PWN, Warszawa, 1990
5. Robale - Serwis Entomologiczny: Ryjkowcowate. [dostęp 9 maja 2008].