Wawer (organizacja)

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 23 maj 2015, była oparta na tej wersji.

„Wawer”, Organizacja Małego Sabotażu „Wawer” – kryptonim konspiracyjnej organizacji młodzieżowej opartej przede wszystkim o konspiracyjne struktury Szarych Szeregów, założonej przez Aleksandra Kamińskiego na początku 1940 w Warszawie, podporządkowana Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej. Stawiała sobie za cel prowadzenie propagandy antyhitlerowskiej i zwalczanie propagandy niemieckiej, stosowała głównie techniki małego sabotażu.

Nazwę przyjęła od miejsca zbrodni dokonanej przez Niemców w nocy z 26/27 grudnia 1939 na 107 Polakach w podwarszawskim Wawrze.

Członkowie Wawra na wzór przyrzeczenia harcerskiego składali przyrzeczenie wawerskie.

Działalność

W 1941 połączyła się z konspiracyjną organizacją młodzieżową „Palmiry” dowodzoną przez Kazimierza Gorzkowskiego o podobnym profilu zadań. Po połączeniu przyjęto wspólną nazwę „Wawer-Palmiry”. Wawer liczył ok. 500 członków, z czego blisko połowę stanowili harcerze z Szarych Szeregów. Struktura organizacyjna „Wawra” opierała się – podobnie jak w Szarych Szeregach – o podział dzielnicowy.

Jedną z najbardziej rozbudowanych struktur posiadał mokotowski oddział Wawra dowodzony kolejno przez Stefana Mirowskiego, Stanisława Broniewskiego, Zygmunta Kaczyńskiego. Wszyscy oni przyjmowali na czas dowodzenia mokotowskim Wawrem pseudonim „Nosowicz”.^{[potrzebny przypis]}

Organizacja prowadziła akcję propagandową, polegającą na umieszczaniu antyniemieckich napisów, polskich symboli narodowych, symboli Polski Walczącej tzw. kotwicy, malowaniu liter V ang. Victory, zrywaniu niemieckich plakatów i flag, niszczeniu wystaw ze zdjęciami i symbolami hitlerowskimi, gazowaniu kin, z których dochód zasilał budżet Wydziału Propagandy Generalnego Gubernatorstwa itp.

Podejmowano także liczne akcje mające na celu nękanie ludności niemieckiej i volksdeutschów. Tym ostatnim wysyłano różnego typu spreparowane wezwania urzędowe, nakazujące im danego dnia stawienie się w określonym miejscu z metalowymi naczyniami, które jako cenny surowiec wspomogą niemiecki przemysł zbrojeniowy.

Organizacja prowadziła też akcje przemianowywania ulic – wieszano tabliczki z nowymi, antyniemieckimi nazwami: Aleje Jerozolimskie przemianowano na Aleje gen. Władysława Sikorskiego, ul. Wspólną – na ulicę Polski Podziemnej, al. Zieleniecką – na al. Winstona Churchilla, rondo Waszyngtona – na pl. Roosevelta.

Za namalowanie rekordowej liczby znaków Polski Walczącej Tadeusz Zawadzki „Zośka” otrzymał honorowy pseudonim „Kotwicki”, natomiast Aleksy Dawidowski za zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika stojącego na Krakowskim Przedmieściu – pseudonim „Kopernicki”.

Zobacz więcej w artykule Maciej Aleksy Dawidowski, w sekcji Usunięcie niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika.

Do głośnych akcji Wawra należało wydrukowanie i rozprowadzenie „Dodatku Nadzwyczajnego” do wydawanego przez władze okupacyjne "Nowego Kuriera Warszawskiego". Konspiracyjny dodatek zawierał aktualne wiadomości z walk Wojska Polskiego na Zachodzie. Dwukrotnie (27 czerwca 1942 i 27 czerwca 1943) część nakładu „szmatławca” została ostemplowana życzeniami imieninowymi dla Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza i Naczelnego Wodza Władysława Sikorskiego, a raz – 15 sierpnia 1943 – pieczęcią z tekstem „Niech żyją Polskie Siły Zbrojne”^[1].

Wydawali pisma: „Brzask”, „Wzlot”.