Widziałem, jak umierają

Widziałem, jak umierają
Jeg så dem dø
Autor	Sven Hassel
Typ utworu	powieść wojenna
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Dania
Język	duński
Data wydania	1976
	Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	2004
Wydawca	Polski Instytut Wydawniczy
Przekład	Juliusz Wilczur-Garztecki
poprzednia; Królestwo piekieł	następna; Krwawa droga do śmierci

Widziałem, jak umierają (dun. Jeg så dem dø) – powieść wojenna duńskiego pisarza Svena Hassela z 1976. Polskie wydanie książki ukazało się w 2004 w tłumaczeniu Juliusza Wilczura-Garzteckiego.

Treść

Jest dziesiątą częścią wojennej serii, opartej w dużym stopniu na osobistych przeżyciach autora z okresu służby na prawie wszystkich frontach II wojny światowej, w tym w jednostkach karnych Wehrmachtu. Bohaterami są członkowie 27. Pułku Pancernego (który w rzeczywistości nigdy nie istniał): Sven (autor, narrator wszystkich powieści Hassela), Joseph Porta (humorystyczny gawędziarz, pochodzący z Berlina), Wolfgang Creutzfeld – Mały (olbrzym z nadanym ironicznie przezwiskiem, hamburczyk), Willie Beier – Stary (doświadczony starszy sierżant), Alfred Kalb – Legionista (były żołnierz Legii Cudzoziemskiej), Julius Heide (doświadczony żołnierz, zatwardziały nazista), Peter Blom – Barcelona (weteran wojny domowej w Hiszpanii) i inni. Ich losy autor przedstawił na różnych frontach II wojny światowej koncentrując się na brutalności i bezsensowności wojny oraz roli pojedynczego żołnierza w konflikcie. Najważniejszym wątkiem tej części są losy bohaterów na froncie wschodnim, podczas Bitwy o Moskwę. Po początkowych sukcesach, oddziały niemieckie, w tym grupa bohaterów powieści, słabo zaopatrzona i wyposażona nieadekwatnie do warunków mroźnej zimy, zaczyna się wycofywać i tracić kolejnych ludzi. Dramatyczny jest zwłaszcza opis powrotu do linii niemieckich odciętego na tyłach oddziału, kiedy to większa część żołnierzy zamarza lub wpada w ręce Rosjan i ginie. Najbardziej brawurowa jest natomiast akcja sabotażowa w samej Moskwie. Bohaterowie, w przebraniach żołnierzy NKWD wysadzają w powietrze zakłady ZIM produkujące czołgi. Ich przewodnikiem jest kolaborant Wasilij, pochodzący z pogranicza Chin i Mongolii, nazywany przez Heidego żółtą małpą.

Bibliografia

Sven Hassel, Widziałem, jak umierają, PIW, Warszawa, 2004, ISBN 978-83-89700-01-8