Wierzchołówka wspaniała
| Choerades ignea | |||
| (Meigen, 1820) | |||
 Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Choerades ignea | ||
| Synonimy | |||
| |||
Wierzchołówka wspaniała[1] (Choerades ignea) – gatunek muchówki z rodziny łowikowatych i podrodziny Laphriinae. Zamieszkuje Europę i zachodnią część Azji.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1820 roku przez Johanna Wilhelma Meigena pod nazwą Laphria ignea[2]. W 1991 roku Pawieł Ler na podstawie budowy genitaliów samców zsynonimizował go z tym gatunkiem Choerades gilva[3]. Wyniki analiz molekularnych, jak i dane morfologiczne wskazują jednak na odrębność, choć bliskie pokrewieństwo tych gatunków[4][5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
_-_(imago),_Elst_(Gld),_the_Netherlands_-_2.jpg)
Muchówka o przysadzistym jak na przedstawiciela rodziny ciele długości od 18 do 22 mm[6][7].
Głowa ma czarny oskórek. Rejon twarzy między małym wzgórkiem czułkowym a dużym wzgórkiem twarzowym jest biało opylony. Większość owłosienia głowy, w tym to na górze potylicy ma kolor płowy. Czarne są szczecinki brwiowe i część szczecinek na wzgórku przyoczkowym[6]. Broda (mystax) składa się tylko z włosków żółtych[4] lub też zawiera kępkę czarnych szczecinek na krawędzi perystomu[6][7]. Krótkie czułki mają człon pierwszy ponaddwukrotnie dłuższy od drugiego[6], a człon trzeci maczugowaty[7].
Tułów jest czarny z lekkim opyleniem brunatnym na śródpleczu i mocniejszym opyleniem białym na bokach. Włoski i szczecinki tułowia mają kolor żółty, tylko na bokach miejscami biały[6]. Płat postpronotum jest oprószony[7]. Skrzydła mają brunatnie przyciemnione błony, a przezmianki żółte główki. Odnóża są czarne z kasztanowymi stopami, a czasem też szczytami goleni. Na odnóżach występują czarne i żółte szczecinki oraz jasne włoski[6].
Odwłok jest brunatnoczarny z czerwonożółtą plamą na wierzchu, ciągnącą się od tylnej krawędzi tergitu drugiego. Owłosienie plamy jest złociste. Pozostałe części odwłoka mają włoski białe, tylko ostatni segment ma czarne[6].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla nizinne bory sosnowe z dużą ilością martwego drewna. Może współwystępować z podobną wierzchołówką ognistą[4][7]. Imagines latają od maja do października[6], chętnie na skrajach lasu, polanach, przesiekach i poboczach szerokich duktów. Często czatują na ofiary przysiadając głową w dół na pniach sosen. Obserwowano też aktywne poszukiwanie przez nie przypłaszczka granatka poprzez lot spiralny wokół konaru[7]. Drapieżne larwy są saproksyliczne i zasiedlają martwe drewno sosen, gdzie polują na saproksyliczne chrząszcze[4].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Francji[2], Belgii, Holandii[7], Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii[2], Ukrainy[8] i europejskiej części Rosji[2]. W Azji występuje w Kazachstanie i na zachodzie Syberii[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Choerades ignea – Wierzchołówka wspaniała. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-11-10].
- ↑ a b c d Choerades ignea (Meigen, 1820). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-05-10].
- ↑ P.A. Lehr. Revision of robber flies of the genus Choerades Walker, 1851, and notes on the structure of the subfamily Laphriinae (Diptera, Asilidae). „Entomologicheskoye obozrenie”. 70 (3), s. 694-715, 1991.
- ↑ a b c d E. De Bree, R. Van den Broek, J.T. Smit. De gouden stamjager Choerades igneus nieuw voor Nederland (Diptera: Asilidae). „Nederlandse Faunistische Mededelingen”. 43, s. 47-54, 2014.
- ↑ a b Dimitry M. Astakhov, Alexander B. Ruchin, Olga D. Romadina, Ivan M. Pristrem. To robber flies fauna (Diptera: Asilidae) of Mordovia, Russia. „Biodiversitas”. 20 (4), s. 994-1005, 2019. ISSN 2085-4722.
- ↑ a b c d e f g h P. Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera z. 27 Łowiki – Asilidae. Warszawa: PWN, PTEnt., 1970.
- ↑ a b c d e f g Tamsyn, W.; Hendrix, J.; Boeraeve, M.; Mortelmans, J.; Opdekamp, W.. The discovery of three spectacular robber flies new to Belgium (Diptera: Asilidae). „Bulletin van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Entomologie = Bulletin de la Société royale belge d'entomologie. Koninklijke Belgische vereniging voor Entomologi”. 155 (2-3), s. 117-123, 2019.
- ↑ Choerades ignea (Meigen, 1820). Observations. [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network (Національна мережа інформації з біорізноманіття) [on-line]. [dostęp 2021-05-11].