Wodnik guamski
| Hypotaenidia owstoni[1] | |||
| Rothschild, 1895 | |||
 Wodnik guamski w Cincinnati Zoo | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wodnik guamski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Wodnik guamski[3] (Hypotaenidia owstoni) – gatunek nielotnego ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Endemit wyspy Guam. Od 1994 uznawany za gatunek wymarły na wolności, od 2019 za gatunek krytycznie zagrożony.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1895. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Hypotaenidia owstoni[4]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza wodnika guamskiego w rodzaju Gallirallus[5]. Jest on gatunkiem monotypowym[4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi około 28 cm; masa ciała samców 174–303 g, samic 170–274 g[4]. Ptaki obydwu płci są podobnie upierzone. Samice są mniejsze. Głowa, szyja i przechodzący przez oko pasek brązowe. Gardło i górna część piersi szare. Skrzydła krótkie, ciemne z brązowymi kropkami i białymi paskami. Niższa część piersi, brzuch, pokrywy podogonowe i sterówki czarniawe, pokryte białymi paskami. Dziób szary, tęczówka czerwona (według innego źródła brązowa[6]), stopy ciemnobrązowe[7].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Endemit wyspy Guam, obecnie wymarły na wolności[4][6].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Wodniki guamskie są prawie całkowicie nielotne; zdołają przelecieć 1–3 m[4]. Zamieszkiwały większość dostępnych na Guam środowisk: lasy, sawannę, zakrzewienia, trawiaste obszary z roślinnością wtórną, zarośla paproci i tereny rolnicze[6]. Są wszystkożerne, ale zdają się preferować pokarm zwierzęcy. Zjadają ślimaki, scynki, gekony, bezkręgowce i padlinę, zaś z pokarmu roślinnego – nasiona, liście palm, pomidory, melony[7][4] i kwiaty[6]. Ptaki te najaktywniejsze są o świcie i o zmierzchu; pokarm zdobywają również w nocy[4]. Są to ptaki skryte. Odzywają się głośnym przeszywającym gwizdem lub serią gwizdów[7].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Wodniki guamskie gniazdują cały rok, jednak najintensywniejszy przebieg sezonu lęgowego przypada na okres od czerwca do listopada. Gniazda ulokowane są na ziemi w gęstej trawie. Zniesienie liczy 1–4 (zwykle 3–4) jaja[6]. Inkubacja trwa 20–21 dni[8], jaja wysiadywane są przez obie płci[4]. Pisklęta opuszczają gniazdo w ciągu 24 godzin od wylęgu; są karmione i znajdują się pod opieką obojga rodziców; masę ciała dorosłych osobników osiągają po 7 tygodniach[4]. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 4 miesięcy[6]. Liczba lęgów podczas jednego roku nieznana[4].
Status i zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]Od 1994 IUCN uznawała wodnika guamskiego za gatunek wymarły na wolności (EW, Extinct in the Wild), w 2019 zmieniła status gatunku na krytycznie zagrożony (CR, Critically Endangered)[2]. Katastrofalne skutki dla gatunku przyniosło pojawienie się na wyspie węża, mangrowca brunatnego (Boiga irregularis) w latach 50. XX wieku[7]. W 1984 rozpoczęto rozmnażanie wodników guamskich w niewoli. Od 1987 podejmuje się próby introdukowania wodnika guamskiego na pobliską wolną od węży wyspę Rota. W 1999 wprowadzone tam ptaki po raz pierwszy się rozmnożyły. Pod koniec 1998 niektóre ptaki wychowane w niewoli wprowadzono na objęty ochroną obszar na północy wyspy Guam, liczący 24 ha powierzchni. Ptaki wyprowadziły nawet lęgi, jednak populacja ta wymarła[6]. 15 listopada 2010[7] szesnaście osobników wypuszczono na Cocos Island. W 2012 podjęły próbę rozrodu[6]. Każdego roku na wyspie Rota wypuszcza się około 100 osobników[7]. Nie są znane przyczyny niepowodzenia niektórych introdukcji na Rota. Za wymarcie reintrodukowanej na Guam populacji odpowiada drapieżnictwo ze strony zdziczałych kotów[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Gallirallus owstoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-18] (ang.).
- ↑ a b Hypotaenidia owstoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 – chruściele – Rails and Coots (Wersja: 2020-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-16].
- ↑ a b c d e f g h i j Taylor, B: Guam Rail (Hypotaenidia owstoni). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alived [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-05].
- ↑ a b Frank Gill & David Donsker (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2019. [dostęp 2019-11-04].
- ↑ a b c d e f g h i Guam Rail Hypotaenidia owstoni. BirdLife International. [dostęp 2017-03-05].
- ↑ a b c d e f U.S. Fish & Wildlife Service: Endangered Species in the Pacific Islands. Guam Rail / Gallirallus owstoni / Ko‘ko‘. Pacific Islands Fish and Wildlife Office. [zarchiwizowane z tego adresu (6 marca 2017)].
- ↑ C. Lex Salisbury. Breeding the Guam Rail. „AFA Watchbird”. czerwiec/lipiec 1989. s. 22–25.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).