Przejdź do zawartości

Wojna domowa w Libii (2014–2020)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
II Wojna domowa w Libii (2014–2020)
Ilustracja
Tereny kontrolowane przez: Libijską Armię Narodową (Czerwony), Libya Shield Force (Zielony), Tuaregów (Żółty), Państwo Islamskie (Szary) i lokalne grupy rebelianckie (Niebieski)
Czas

16 maja 2014 – 23 października 2020

Terytorium

Libia

Przyczyna

wojna domowa w Libii 2011, konflikt wewnętrzny w Libii (2011-2014), niestabilność kolejnych rządów, dążenie różnych grup do przejęcia władzy w kraju

Wynik

Zawieszenie broni

  • Zawarcie natychmiastowego i stałego porozumienia rozejmowego 23 października 2020
  • Utworzenie Rządu Jedności Narodowej 10 marca 2021[1]
Strony konfliktu
Libia Izba Reprezentantów
  • Libijska Armia Narodowa (LNA)
  • Brygady z Zintanu

Wsparcie:
 Egipt
 Zjednoczone Emiraty Arabskie
 Jordania
 Arabia Saudyjska
 Rosja

 Libia

Wsparcie:
 Katar
 Sudan
 Turcja


Libia Powszechny Kongres Narodowy (2014-2016)


Państwo Islamskie
Rada Szury Rewolucjonistów Bengazi

Dowódcy
Libia Akila Salih Isa
Libia Abd Allah as-Sani
Libia Chalifa Haftar
Libia Fajiz as-Sarradż
Libia Sadik Al-Ghariani
Libia Salah Badi
Libia Nuri Abu Sahmajn (2014-2016)
Libia Chalifa al-Ghuwajl (2015-2016)
Libia Umar al-Hasi (2014-2015)

Abu Nabil al-Anbari †
Abu al-Baraa al-Azdi
Abu Chalid al-Madani
Muchtar Bilmuchtar

II wojna domowa w Libii – konflikt zbrojny na terenie Libii rozpoczęty w następstwie I wojny domowej (od 15 lutego do 23 października 2011) oraz konfliktu wewnętrznego mającego miejsce od 1 listopada 2011 do 16 maja 2014. U jego podstaw leży destablizacja sytuacji politycznej po obaleniu wieloletniego przywódcy kraju, pułkownika Mu’ammara al-Kaddafiego, oraz dążenie różnych grup do przejęcia władzy w kraju. 23 października 2020 Libijska Armia Narodowa oraz Libya Shield Force w Genewie zawarły natychmiastowe i stałe porozumienie rozejmowe[2][3].

Strony konfliktu

[edytuj | edytuj kod]

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Nowe władze przejściowe miały zadanie przeprowadzić transformację ustrojową oraz rozbroić rebelianckie bojówki walczące podczas wojny domowej. Cel ten nie został osiągnięty, decentralizacja władzy doprowadziła do starć pomiędzy zwalczającymi się lokalnymi grupami, zaniechanie powołania państwowych sił zbrojnych osłabiło pozycję rządu. Wybory parlamentarne 7 lipca 2012 roku wyłoniły Powszechny Kongres Narodowy, w którym większość miejsc zajęli islamiści. W następstwie wyborów parlamentarnych 25 czerwca 2014 roku sformowano nowy parlament – Izbę Reprezentantów, w której skład weszli głównie laiccy politycy. 5 sierpnia 2014 roku szefem Izby Reprezentantów i głową państwa został Akila Salih Isa. Powszechny Kongres Narodowy początkowo miał ulec rozwiązaniu, po tym jak wyłoniono Izbę Reprezentantów, która ze względu na konflikt wewnętrzny w kraju za siedzibę przyjęła Tobruk a nie kontrolowaną przez islamistów stolicę Trypolis. Przez to członkowie starego parlamentu stwierdzili, że nowy parlament jest nielegalny i to Powszechny Kongres Narodowy jest jedynym legalnym organem władzy. Ten spór przekształcił się w wojnę pomiędzy dwoma zwalczającymi się parlamentami. W trakcie jej trwania na terenie Libii własną operację rozpoczęło Państwo Islamskie[11].

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Powołanie Rządu Jedności Narodowej

[edytuj | edytuj kod]

11 grudnia 2015 specjalny wysłannik Organizacji Narodów Zjednoczonych Martin Kobler zapowiedział, że skonfliktowanym parlamentom udało się osiągnąć kompromis i uzgodniono treść porozumienia w sprawie powołania wspólnego rządu przejściowego. Rozmowy dwustronne trwały od przeszło roku, jednak nie przynosiły one żadnych konkretnych deklaracji[12]. Powołanie stabilnych władz państwowych ma pomóc społeczności międzynarodowej w pomocy w walce z Państwem Islamskim, które ma pod kontrolą kilka przybrzeżnych miast, między innymi Syrtę. Rundy negocjacyjne miały miejsce w Tunisie[13]. Ostatecznie porozumienie zostało podpisane 17 grudnia 2015.

Na podstawie ustaleń z rozmów pokojowych, na stanowisko premiera został desygnowany Fajiz as-Sarradż. 19 stycznia 2016 przedstawiono do publicznej wiadomości skład jego rządu, w którym stanowiska otrzymało 32 ministrów reprezentujących różne frakcje konfliktu[14]. 25 stycznia 2016 Izba Reprezentantów wyraziła wotum nieufności wobec gabinetu as-Sarradża stosunkiem głosów 89 do 15 oraz zerwała porozumienie pokojowe z Powszechnym Kongresem Narodowym[15]. Kolejne rundy negocjacyjne pomiędzy stronami konfliktu doprowadziły do wyłonienia nowego składu gabinetu, tym razem złożonego z 18 ministrów[16]. As-Sarradż ponadto miał objąć stanowisko przewodniczącego Rady Prezydenckiej - kolegialnego organu wykonującego zadania głowy państwa[17]. 12 marca 2016 rząd został sformowany i wezwał rywalizujące parlamenty do uznania jego władzy. Pomimo obustronnego poparcia, Izba Reprezentantów i rząd Abd Allaha as-Saniego wstrzymali się od głosowania nad wotum zaufania dla nowego gabinetu. W Bengazi doszło do protestów przeciwko rządowi jedności narodowej[18]. 17 marca 2016 premier zapowiedział przeniesienie siedziby nowego rządu z Tunisu do Trypolisu[19]. 30 marca 2016 rząd as-Sarradża powrócił do stolicy Libii[20].

5 kwietnia 2016 samozwańczy rząd Chalify al-Ghuwajla, lojalny wobec Powszechnego Kongresu Narodowego podjął decyzję o samorozwiązaniu i przekazaniu nowemu gabinetowi pełni władzy[21]. Jednocześnie nielegalny parlament rozwiązano, co umocniło pozycję premiera i otworzyło drogę do realizacji planu pokojowego zaproponowanego przez ONZ[22].

Ofensywa generała Haftara

[edytuj | edytuj kod]

4 kwietnia 2019 popierany przez Egipt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Rosję i Francję generał Chalifa Haftar wydał rozkaz dowodzonej przez siebie samozwańczej Libijskiej Armii Narodowej do zajęcia stołecznego Trypolisu, nazywając ofensywę uzasadnioną operacją antyterrorystyczną przeciwko islamistom, tj. Rządowi Zgody Narodowej, który przy poparciu ONZ, USA i Włoch kontroluje tylko stolicę i okolice. Ofensywa oznaczała zakończenie trwającej dotychczas zimnej wojny między oboma konkurencyjnymi ośrodkami władzy, z Trypolisu i Bengazi, którym za strefę buforową służyło terytorium kontrolowane jeszcze krótko wcześniej przez Państwo Islamskie[23].

W maju i czerwcu 2020 wspierane przez Turcję wojska tzw. Rządu Jedności Narodowej w Trypolisie prowadziły udaną kontrofensywę przeciwko wspieranej m.in. przez Rosję i Egipt tzw. Libijskiej Armii Narodowej generała Chality Haftara i władz z siedzibami w Bengazi i Tobruku. 18 maja przeprowadzono udany szturm na bazę lotniczą Al-Wattia, kolejnego dnia odzyskano pełną kontrolę nad północno-wschodnią częścią granicy libijsko-tunezyjskiej. 3 czerwca siły rządu w Trypolisie zajęły szturmem port lotniczy Trypolis, a 4 czerwca odzyskały pełną kontrolę nad miastem[24][25][26].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Libyan lawmakers approve gov’t of PM-designate Dbeibah [online], Al Jazeera, 10 marca 2021 (ang.).
  2. Immediate and permanent ceasefire agreement throughout Libya signed in Geneva [online], Libya Herald, 23 października 2020 (ang.).
  3. Strony wojny domowej w Libii zawarły porozumienie w sprawie stałego rozejmu [online], Polska Agencja Prasowa, 23 października 2020 (pol.).
  4. a b c d Arab Nations Strike in Libya, Surprising U.S.
  5. Libya's Haftar pledges to take imminent control of Benghazi and Tripoli
  6. Libya: Getting Geneva Right [online], International Crisis Group, 26 lutego 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-03-01] (ang.).
  7. Jordan pledges support for Libya in talks with General Haftar
  8. Ayah Aman, Egypt acts as middleman for Russia-Libya arms deal [online], Al-Monitor, 19 lutego 2015 (ang.).
  9. U.S. Kills Leader of ISIS in Libya
  10. Sudan militarily backs Libyan rebels: Bashir to Youm7 [online], The Cairo Post, 23 marca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-15] (ang.).
  11. Libyan city declares itself part of Islamic State caliphate
  12. ONZ: porozumienie ws. rządu jedności narodowej w Libii - 16 grudnia
  13. Libya's rival factions agree date to sign U.N. peace deal
  14. Libye : formation d'un nouveau gouvernement d'union nationale sous l'égide de l'ONU
  15. Libijski parlament odrzucił wspierany przez ONZ rząd jedności narodowej
  16. Libya MPs voice support for unity government, news.yahoo.com, 2016-02-24
  17. Libya’s Unity Government move to Tripoli meets serious hurdles, newsghana.com.gh, 2016-03-19
  18. Ayman Amzein, Anti-Serraj protestors in Benghazi call for military council to govern Libya as Thinni says his administration remains in power [online], Libya Herald, 18 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-19] (ang.).
  19. Libya's U.N.-backed government to move to Tripoli within days: PM, REUTERS, 2016-03-17
  20. Support grows for Libya's new unity government, dailymail.co.uk, 2016-04-01
  21. Libia.Samozwańczy parlament oddaje władzę rządowi jedności narodowej [online], Wyborcza.pl, 5 kwietnia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-04-09].
  22. Tripoli’s National Salvation Government quits, Libyan Express, 2016-04-05
  23. Wojna domowa w Libii. Wspierany po cichu przez Rosję generał Chalifa Haftar wyruszył na Trypolis [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-04-08] (pol.).
  24. Mateusz Zielonka, "Blitzkrieg" wojsk rządowych w Libii. Klęska Haftara [ANALIZA] - Defence24 [online], www.defence24.pl, 4 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  25. Libia: NATO zaangażuje się przeciw Rosji? [online], Portal STRAJK, 8 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  26. Libya government regains full control of Tripoli, „BBC News”, 4 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-10] (ang.).