Wychuchol pirenejski
| Galemys pyrenaicus[1] | |||
| (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1811) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Galemys | ||
| Gatunek |
wychuchol pirenejski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Galemys pyrenaicus rufulus Galemys pyrenaicus pyrenaicus | |||
Wychuchol pirenejski[4][5], chochoł pirenejski[5], desman pirenejski (Galemys pyrenaicus) – gatunek ziemno-wodnego ssaka z rodziny kretowatych (Talpidae). Jest nocnym drapieżnikiem wodnym, zwinnie pływa, nory kopie na brzegu. Wydaje wysoki, furkoczący dźwięk. Wychuchole pirenejskie mogą żyć co najmniej 3,5 roku. Żywi się drobnymi bezkręgowcami (ślimakami, krewetkami)[6][7]. Samica rodzi do 3 miotów w roku, po 3-4 młode w miocie. Ciąża trwa około 30 dni.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson po raz pierwszy opisany przez É. Geoffroy Saint-Hilaire'a w 1811 roku pod nazwą Mygale pyrenaica[8]. Jako miejsce typowe autor wskazał góry w pobliżu Tarbes (Pireneje Wysokie) we Francji[8][a]. Jedyny przedstawiciel rodzaju wychuchol[4] (Galemys) utworzonego przez J. J. Kaupa w 1829 roku[9]. W obrębie gatunku wyodrębniane są dwa podgatunki[2][10]:
- Galemys pyrenaicus pyrenaicus E. Geoffroy St. Hilaire, 1811,
- Galemys pyrenaicus rufulus Graells, 1897.
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: γαλή gale – „łasica” oraz μυς mys – „mysz”[11]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa Pyrenaicus – „pirenejski, z Pirenejów”[12].
Kariotyp[edytuj | edytuj kod]
Kariotyp wychuchola pirenejskiego zwyczajnej tworzy 21 par (2n=42) chromosomów (FN = 68)[10].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość głowy i tułowia to 11–16 cm, ogona 12–16 cm. Masa ciała 35–80 g. Ma bardzo ruchliwy ryjek i małe oczy. Przednie łapy małe, tylne duże wyposażone w błonę pławną. Potrafi zamykać otwory nosowe i uszne przy pomocy fałdów skórnych, żeby nie wlewała się do nich woda podczas pływania i nurkowania. Dzięki temu posiadają również zdolność echolokacji[6]. Strona grzbietowa pokryta błyszczącym, ciemnobrązowym futerkiem, strona brzuszna srebrzystoszara. Brak owłosienia na nosie i ogonie. Nos wyposażony we włosy czuciowe wykorzystywane do wyczuwania ofiar podczas grzebania w mule. Na dolnej stronie ogona gruczoły zapachowe[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla potoki górskie i zbiorniki wody stojącej w Pirenejach oraz północnych rejonach Hiszpanii i Portugalii, na wysokościach od 300 do 2700 m n.p.m.[7] Występuje na obszarach, na których roczna suma opadów wynosi więcej niż 1000 mm, w związku z czym postępujące zmiany klimatu mogę doprowadzić do jego wymarcia. Siedliska tego gatunku są obecnie zagrożone przez budowę elektrowni wodnych. Introdukcja norki amerykańskiej oraz wydry europejskiej wpłynęła negatywnie na liczebność populacji z uwagi na to, że wychuchol wchodzi w skład ich diety.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Galemys pyrenaicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Jorge M. Palmeirim, Robert S. Hoffmann. Galemys pyrenaicus. „Mammalian Species”. 207, s. 1–5, 1983. (ang.).
- ↑ L. Quaglietta, S. Aulagnier, Galemys pyrenaicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-08-19] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 76. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 421, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b Endangered Wildlife and Plants of the World. T. 4. Nowy Jork: Marshall Cavendish, 2001. ISBN 978-0-7614-7198-1. (ang.).
- ↑ a b c Rebecca Morelle. Pyrenean desman: On the trail of Europe's weirdest beast. „BBC News”, 2012-09-05. [dostęp 2012-09-08]. (ang.).
- ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire Sur les espèces des Genres Musaraigne et Mygale. „Annales du Muséum National d'Histoire Naturelle”. 17, s. 193, 1811. (fr.).
- ↑ J. J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt. Cz. 1. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 119. (niem.).
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Galemys pyrenaicus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2 listopada 2015]
- ↑ T. S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 288, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ pyrenaica, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).