Wypad (hydrotechnika)
podczas wezbrania w 2010 r.
w wodzie widoczne szykany
Wypad – część budowli hydrotechnicznej obejmująca na stanowisku dolnym budowli ubezpieczenie dna i brzegów realizująca w strefie aktywnej funkcję rozpraszania energii wody przepływającej przez urządzenia upustowe[1][2]. Wypad jest nieodłączną częścią budowli, przede wszystkim dla budowli piętrzących (np. jaz, zapora, elektrownia wodna)[1], ale bywa także niezbędny dla innych budowli, np. poniżej progu lub stopnia, które należą do kategorii budowli regulacyjnych[2]. Za wypadem realizowana jest pasywna strefa tłumienia energii wody za pomocą kolejnej części budowli, którym jest tzw. poszur. Wypad formowany jest w formie niecki wypadowej, tj. odpowiednio dobranego i umocnionego zagłębienia, w którym kształtuje się tzw. odskok hydrauliczy[1][2]. Za niecką wypadową mogą występować urządzenia (odpowiednio ukształtowana konstrukcja budowlana) do rozpraszania energii (np. szykany)[1]. Rzadziej stosuje się inne ukształtowanie wypadu, tylko w uzasadnionych przypadkach, np. wypady o pochylonym i załamanym dnie[3]. Wypad wykonuje się jako konstrukcję betonową lub żelbetową. Dla niewielkich budowli o małej wysokości piętrzenia, np. dla wyżej wymienionych budowli regulacyjnych, wypad może zostać wykonany jako konstrukcja siatkowo-kamienna, a nawet drewniana, czy drewniano-kamienna[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d PYTANIA NA EGZAMIN Z BiUH 2009. www.is.pw.edu.pl – Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. s. 41. [dostęp 2010-11-15]. (pol.).
- ↑ a b c d Ewa Jędryka: Budowle wodne z naturalnych materiałów. www.imuz.edu.pl – Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Inżynierii Wodno–Melioracyjnej, 2007. s. 21. [dostęp 2010-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-18)]. (pol.).
- ↑ Adam Kisiel, Klaudia Dobosz. Ocena dokładności formuł matematycznych opracowanych na podstawie wykresów stanowiących wyniki empirycznych badań wypadów przeprowadzonych przez USBR. „Czasopismo Techniczne. Środowisko”. 2-Ś. 104 (15), s. 135-144, 2007. Kraków: Wydawnictwo PK. ISSN 1897-6336. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
- Julian Wołoszyn, Włodzimierz Czamara, Ryszard Eliasiewicz, Jerzy Krężel: Regulacja rzek i potoków. Wyd. II zmienione. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1994. ISBN 83-85582-45-2. (pol.).