Jezioro Solińskie

Jezioro Solińskie
	; Jezioro z lotu ptaka
Państwo	Polska
Rzeka	San, Solinka
Data budowy	1961–1968
Data uruchomienia	1968
Typ zapory	Betonowa
Pojemność całkowita	472 mln m³
Powierzchnia	22 km²
Wysokość zapory	82 m
Głębokość	60 m
	Położenie na mapie Bieszczadów Zachodnich Jezioro Solińskie
	Położenie na mapie Karpat Jezioro Solińskie
	Położenie na mapie Beskidów Wschodnich Jezioro Solińskie
	49°23′17″N 22°26′58″E/49,388056 22,449444
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jezioro Solińskie^[1] – zbiornik retencyjny położony w województwie podkarpackim w pobliżu miejscowości Solina.

Historia

Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej). Pierwsze rozpoznanie geologiczno-hydrologiczne w dolinie Sanu przeprowadzono jednak dopiero w latach 1936–1937, a dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w roku 1955 pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego^[2]. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina. Podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina (jej historyczna lokacja, 49°23'09.8"N 22°27'04.9"E)^[3], Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi.

Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji^[2].

Generalnym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim główni projektanci - inżynierowie: J. Matwiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi^[2].

Pozostałości dawnej wsi Solina znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.

Obszar obecnego Jeziora Solińskiego podczas prac przy wznoszeniu zapory
Zapora w Solinie
Zapora widziana z północnego wschodu.

Charakterystyka

Zbiornik ma powierzchnię ok. 22 km² i największą w Polsce pojemność (472 mln m³). Jezioro ma bardzo rozwiniętą linię brzegową (ok. 166 km przy średnim stanie wody z lustrem na poziomie 420 m n.p.m.), z licznie występującymi zatoczkami – ujściami strumieni. Maksymalna głębokość zbiornika to 60 m przy zaporze. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW.

Zapora	Zbiornik
Typ betonowa z poszerzonymi fugami dylatacyjnymi Wysokość zapory 82 m Długość 664 m Kubatura 760 000 m³	Pojemność 500 000 000 m³ Powierzchnia 2200 ha Długość 26,6 km Długość linii brzegowej 166 km

Hydrologia

Średni przepływ w Sanie na wysokości zapory: 19,6 m³/s. Maksymalny zarejestrowany dopływ do jeziora: 1265 m³/s w lipcu 1984 r. (2004). Łączny wydatek urządzeń upustowych zapory wraz z elektrownią sięga przy nadpiętrzeniu 2600 m³/s. Przepływy znamionowe Q 1% – 1500 m³/s, Q 0,1% – 2250 m³/s, a Q 0,01% – 3000 m³/s.

Na skutek częstych zmian wysokości lustra wody oraz niszczącej działalności fal (abrazji) do zbiornika dostaje się ok. 200 tys. m³ materiału skalnego rocznie, powodując przyspieszone zasypywanie jeziora^[4].

Fauna zbiornika

W wodach zbiornika występuje obecnie duża rozmaitość gatunków ryb. Głównie spotykane są sandacze oraz okonie, ale również duże okazy boleni, leszczy i płoci, szczupaków, sumów, karpi i kleni. Liczne okazy dorodnych karpiowatych można obserwować w wodach jeziora z korony zapory: korzystają one tu z obfitego dokarmiania przez zwiedzających zaporę turystów.

Na skutek budowy zapory zaobserwowano liczne populacje płoci, uklei czy okonia, migrujących ze zbiornika w górę rzek i ich dopływów; gatunki te mogą stanowić zagrożenie (jako konkurenci lub drapieżcy) dla gatunków miejscowych, w tym dla pstrąga potokowego^[5].

Turystyka i rekreacja

Jezioro Solińskie odwiedzają turyści i wczasowicze. Na brzegach powstały ośrodki rekreacyjne, na zachodnim brzegu jeziora znajduje się miejscowość uzdrowiskowa Polańczyk. Poza wyznaczonymi kąpieliskami kąpiel jest niebezpieczna z powodu niedostępnych brzegów i przeszkód podwodnych. Na całym zbiorniku obowiązuje strefa ciszy (zakaz używania silników spalinowych nie dotyczy Policji i WOPR). Uprawiane jest żeglarstwo i windsurfing, jednak akwen nie należy do łatwych: jego szczególną cechą (w porównaniu z akwenami nizinnymi), spowodowaną rozczłonkowaniem tafli wody oraz wpływem wysokich brzegów, jest zmienność i nieprzewidywalność wiatrów. Większość nadających się do cumowania miejsc jest błotnista (z powodu wahań poziomu wody) lub kamienista. Poza okolicami Polańczyka na jeziorze znajduje się kilka dostępnych przystani o ograniczonej infrastrukturze. Zbiornik Soliński jest popularny wśród żeglarzy i kajakarzy ze względu na walory krajobrazowe i mniej „skomercjalizowany” charakter niż np. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. W sezonie letnim po jeziorze kursują statki wycieczkowe.

Polskie Koleje Linowe uruchomiły w 2022 roku kolej gondolową nad zaporą solińską. Górna stacja kolei znajduje się na górze Jawor, dolna stacja to Plasza. Całkowita długość trasy wynosi 1580 m, a różnica wysokości między stacjami to 100 metrów. Na zboczu góry Jawor wybudowano też wieżę widokową^[6].

Zatoki, wyspy i półwyspy

Zobacz też

Przypisy

↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 320, ISBN 83-239-9607-5 .
↑ ^a ^b ^c StanisławS. Kłos StanisławS., Bieszczady. Przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1986, s. 148, ISBN 83-217-2466-3 .
↑ Solina na mapie austriackiej z XIX wieku.
↑ WojciechW. Chełmicki WojciechW., Blaski i cienie zapór wodnych, „Poznaj Świat”, R. XXXIV, nr 2 (397), luty 1986, s. 21–22 .
↑ KrzysztofK. Kukuła KrzysztofK., AnetaA. Bylak AnetaA., Ekspansja okonia Perca fluviatilis l. w Bieszczadzkim Parku Narodowym, „Roczniki Bieszczadzkie”, 19, 2011, s. 223–230 [dostęp 2015-08-04] .
↑ PKL kolejka Solina, gondolowa kolejka nad Soliną [online], Koleje Linowe Info [dostęp 2024-09-13] (pol.).

Bibliografia

HenrykH. Nicpoń HenrykH., Tajemnice Soliny, 2010, ISBN 978-83-61746-15-7 .

Linki zewnętrzne

Ruchoma kamera internetowa LIVE z widokiem na jezioro, zaporę i Polańczyk.
Wschód słońca nad Jeziorem Solińskim. resfoto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-19)]. – fotogaleria i panoramy.

[1] Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 320, ISBN 83-239-9607-5 .

[Kłos-2] StanisławS. Kłos StanisławS., Bieszczady. Przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1986, s. 148, ISBN 83-217-2466-3 .

[3] Solina na mapie austriackiej z XIX wieku.

[4] WojciechW. Chełmicki WojciechW., Blaski i cienie zapór wodnych, „Poznaj Świat”, R. XXXIV, nr 2 (397), luty 1986, s. 21–22 .

[5] KrzysztofK. Kukuła KrzysztofK., AnetaA. Bylak AnetaA., Ekspansja okonia Perca fluviatilis l. w Bieszczadzkim Parku Narodowym, „Roczniki Bieszczadzkie”, 19, 2011, s. 223–230 [dostęp 2015-08-04] .

[6] PKL kolejka Solina, gondolowa kolejka nad Soliną [online], Koleje Linowe Info [dostęp 2024-09-13] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]