Władiwostok (1966)

Władiwostok
(Владивосток)
	; „Władiwostok”, 1971
Klasa	krążownik rakietowy
Projekt	1134 (Bierkut)
Oznaczenie NATO	Kresta I
	Historia
Stocznia	im. A. Żdanowa, Leningrad
Położenie stępki	24 grudnia 1964
Wodowanie	1 sierpnia 1966
	Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	Władiwostok
Wejście do służby	1 sierpnia 1968
Wycofanie ze służby	19 kwietnia 1990
Los okrętu	złomowany
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 5335 t; pełna: 7125 t
Długość	156,2 m
Szerokość	16,8 m
Zanurzenie	6,3 m
	Napęd
	2 turbiny parowe o mocy łącznej 90 000 KM, 4 kotły, 2 śruby
Prędkość	33 w
Zasięg	5000 Mm przy 18 w
	Uzbrojenie
	• 2×II wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych P-35 (4 pociski); • 4 działa uniwersalne 57 mm (2×II); • 2×II wyrzutnie pocisków plot Wołna-M (64 pociski); • 2 miotacze rbg RBU-6000 (2×XII); • 2 miotacze rbg RBU-1000 (2×VI)
Wyrzutnie torpedowe	10 wt 533 mm (2×V), 10 torped
	Wyposażenie
	radary: Kliwier, Angara-A, artyleryjskie, nawigacyjne; stacje hydrolokacyjne Titan, Wyczegda
	Wyposażenie lotnicze
	1 śmigłowiec Ka-25PŁ/C
Załoga	312 (30 oficerów)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Władiwostok (ros. Владивосток) – radziecki, następnie rosyjski krążownik rakietowy, pierwszy okręt projektu 1134 (ozn. NATO Kresta I). Wodowany w 1966 roku, znajdował się w czynnej służbie od 1969 do 1990 roku. Wchodził w skład Floty Oceanu Spokojnego.

Budowa i skrócony opis

Główny artykuł: Krążowniki rakietowe projektu 1134.

„Władiwostok” był drugim okrętem projektu 1134 (Bierkut), określanego też jako typ Admirał Zozula^[1], a w kodzie NATO oznaczanego Kresta I^[2]. Okręt otrzymał nazwę od miasta Władywostoku. Został wciągnięty na listę floty 1 października 1964 roku^[3]. Budowany był w stoczni im. A. Żdanowa w Leningradzie pod numerem budowy 792, a Stępkę położono 24 grudnia 1964 roku^[3]. Okręt wodowano 1 sierpnia 1966 roku, a wszedł do służby 1 sierpnia 1968 roku^[a].

Okręty projektu 1134 były klasyfikowane oficjalnie początkowo jako duże okręty przeciwpodwodne (ros. bolszoj protiwołodocznyj korabl, BPK)^[4]. Były one uniwersalnymi okrętami, służącymi do zwalczania okrętów za pomocą pocisków przeciwokrętowych P-35, obrony przeciwlotniczej i tylko w ograniczonym stopniu do zwalczania okrętów podwodnych^[4]. Dlatego też w 1977 roku przeklasyfikowano je na krążowniki rakietowe^[4]. Zwalczanie okrętów podwodnych możliwe było za pomocą dziesięciu wyrzutni torped kalibru 533 mm, z których można było wystrzeliwać torpedy przeciw okrętom podwodnym. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniały dwa dwunastoprowadnicowe miotacze rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 (144 bomby kalibru 213 mm) i dwa sześcioprowadnicowe RBU-1000 (48 bomb kalibru 305 mm)^[5]. Możliwości w zakresie zwalczania okrętów podwodnych rozszerzał jeden pokładowy śmigłowiec Ka-25PŁ, który mógł być zastąpiony maszyną do wskazywania celów Ka-25C^[5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa podwójnie sprzężone działa uniwersalne kalibru 57 mm AK-725, umieszczone nietypowo w dwóch wieżach na burtach^[5]. „Władiwostok” nie otrzymał do końca służby artyleryjskich zestawów obrony bezpośredniej 30 mm AK-630M, które na innych okrętach były montowane w latach 80^[6]. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły dwie dwuprowadnicowe wyrzutnie przeciwlotniczych pocisków rakietowych średniego zasięgu M-1 Wołna-M na dziobie i na rufie, z zapasem 64 pocisków^[5].

Służba

„Władiwostok” po wejściu do służby 1 sierpnia 1968 roku został skierowany na daleką północ i w styczniu 1969 roku włączony czasowo do 120 Brygady Okrętów Rakietowych Floty Północnej^[b]. Wkrótce jednak okręt przeznaczono dla Floty Oceanu Spokojnego i 18 marca 1969 wyruszył w celu przebazowania^[7]. „Władiwostok” przeszedł na Ocean Spokojny, płynąc od 11 sierpnia 1969 roku do 11 lutego 1970 roku w zespole z niszczycielem „Strogij” (z Morza Czarnego) i okrętem desantowym BDK-66^[c]. Okręty te przeszły wokół Afryki, odwiedzając w dniach 1–4 września 1969 roku Lagos w Nigerii, a w grudniu Berbera, Kismaju i Mogadiszu w Somalii oraz Aden (27–29 grudnia)^[8]. Na Oceanie Indyjskim zespół pełnił tzw. służbę bojową^[9]. W lutym 1970 roku okręty dotarły na miejsce docelowe i „Władiwostok” został wcielony do 175 Brygady Okrętów Rakietowych 10 Eskadry Operacyjnej Floty Oceanu Spokojnego^[9]. Niektóre źródła błędnie podają o przejściu okrętu Północną Drogą Morską^[d].

Między sierpniem a październikiem 1971 roku „Władiwostok” wraz z innymi okrętami odbył rejs wzdłuż zachodniego wybrzeża USA, prowadząc m.in. rozpoznanie radiolokacyjne i fotograficzne za pomocą śmigłowca^[10]^[e]. Od grudnia 1971 roku do marca 1972 roku w składzie 10 Eskadry Operacyjnej działał w strefie wojny indyjsko-pakistańskiej^[10].

14 czerwca 1973 roku „Władiwostok” uczestniczył w akcji ratowniczej załogi okrętu podwodnego K-56 (proj. 675), staranowanego w kolizji ze statkiem badawczym „Akademik Berg”^[10]. Od 16 do 25 sierpnia 1980 roku okręt uczestniczył w wizycie w Mozambiku, gdzie trwały walki partyzanckie, w których ingerował ZSRR^[10]. W dniach 16-19 października tego roku odbył wizytę w Koczin w Indiach^[3].

W marcu 1984 roku „Władiwostok” śledził na Morzu Japońskim amerykański lotniskowiec USS „Kitty Hawk” (CV-63), naprowadzając na niego w celach ćwiczebnych okręt podwodny K-314, który 21 marca wynurzając się, uderzył w lotniskowiec i na skutek uszkodzeń musiał być odholowany do bazy^[10]^[11].

Po raz ostatni krążownik wyszedł w morze w 1987 roku, po czym 28 września 1988 roku do 23 kwietnia 1990 roku przechodził średni w stoczni Dalzawod we Władywostoku^[12]. Z uwagi na brak środków na dokończenie remontu, 19 kwietnia 1990 roku okręt został skreślony z listy floty^[12]. Według innych źródeł, został wycofany 1 stycznia 1991 roku^[3]^[13] lub 31 stycznia 1991 roku^[14]. 1 czerwca 1991 roku rozformowano załogę^[12]^[3]. 15 września 1996 roku okręt został sprzedany na złom brytyjskiej firmie, która sprzedała go do Australii^[12].

Uwagi

↑ ^a ^b Wodowanie 1 sierpnia 1966 i wejście do służby 1 sierpnia 1968 roku według Awierin 2007 ↓, s. 23, Pawłow 1994 ↓, s. 73 i Radziemski 2010 ↓, s. 19. Odmiennie Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14 i Apalkow 2010 ↓, s. 61 podają wodowanie 1 sierpnia 1969 i wejście do służby 11 września 1969 roku, co nie wydaje się prawdopodobne (wodowanie opóźnione o kilka lat z niewiadomych przyczyn i wejście do służby bezpośrednio po nim).
↑ Tak według szczegółowego źródła Awierin 2007 ↓, s. 23, 25. Odmiennie Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14 podaje, że 11 września 1969 roku został włączony do Floty Bałtyckiej, a 1 października 1969 roku do Floty Północnej, lecz autor ten podaje niewiarygodne daty związane z budową.
↑ Tak podaje Awierin 2007 ↓, s. 25-26, nie podając bliższych szczegółów trasy. Prawdopodobnie wszedł w tym celu na Morze Śródziemne, o czym świadczą wykonywane tam fotografie okrętu proj. 1134, natomiast brak jest wiarygodnych źródeł, czy „Władiwostok” wszedł na Morze Czarne – podaje tak Radziemski 2010 ↓, s. 18, jednak nie wiadomo na podstawie jakich źródeł i czy nie zachodzi sugestia z informacją o Flocie Czarnomorskiej w kontekście niszczyciela „Strogij”.
↑ Apalkow 2010 ↓, s. 61 podaje, że miało o być jesienią 1970 roku, Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14, że latem 1969 roku – przy tym równocześnie podaje wizyty „Władiwostoku” w portach Somalii i Sudanu w grudniu 1969 roku.
↑ Według Apalkow 2010 ↓, s. 61, od Alaski do Meksyku w lipcu–wrześniu 1971 roku.

Przypisy

↑ Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13.
↑ Pawłow 1994 ↓, s. 73.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14.
↑ ^a ^b ^c Apalkow 2010 ↓, s. 60.
↑ ^a ^b ^c ^d Apalkow 2010 ↓, s. 57-58.
↑ Apalkow 2010 ↓, s. 60-61.
↑ Awierin 2007 ↓, s. 25.
↑ Awierin 2007 ↓, s. 25-26.
↑ ^a ^b Awierin 2007 ↓, s. 26.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Radziemski 2010 ↓, s. 18.
↑ Władimir Iljin, Aleksandr Kolesnikow. Otieczestwiennyje atomnyje podwodnyje łodki. „Tiechnika i Woorużenije”. 5-6/2000, s. 11, maj-czerwiec 2000. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d Radziemski 2010 ↓, s. 18-19.
↑ Apalkow 2010 ↓, s. 61.
↑ Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997, s. 140. (ros.).

Bibliografia

Jurij Apalkow: Udarnyje korabli. Moskwa: Morkniga, 2010. ISBN 978-5-903080-40-3. (ros.).
Andriej Awierin: Admirały i marszały. Korabli projektow 1134 i 1134A. Moskwa: Wojennaja Kniga, 2007. ISBN 978-5-902863-16-8. (ros.).
Siergiej Bierieżnoj: Sowietskij WMF 1945-1995. Kriejsiera, bolszyje protiwołodocznyje korabli, esmincy. 1995, seria: Morskaja Kollekcyja. Nr 1/1995. (ros.).
Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945 – 1995 g. Wyd. III. Jakuck: 1994. (ros.).
Jan Radziemski. Kulawy lot Bierkuta. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11/2010. XV (107), listopad 2010. ISSN 1426-529X.

[wod-1] Wodowanie 1 sierpnia 1966 i wejście do służby 1 sierpnia 1968 roku według Awierin 2007 ↓, s. 23, Pawłow 1994 ↓, s. 73 i Radziemski 2010 ↓, s. 19. Odmiennie Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14 i Apalkow 2010 ↓, s. 61 podają wodowanie 1 sierpnia 1969 i wejście do służby 11 września 1969 roku, co nie wydaje się prawdopodobne (wodowanie opóźnione o kilka lat z niewiadomych przyczyn i wejście do służby bezpośrednio po nim).

[8] Tak według szczegółowego źródła Awierin 2007 ↓, s. 23, 25. Odmiennie Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14 podaje, że 11 września 1969 roku został włączony do Floty Bałtyckiej, a 1 października 1969 roku do Floty Północnej, lecz autor ten podaje niewiarygodne daty związane z budową.

[10] Tak podaje Awierin 2007 ↓, s. 25-26, nie podając bliższych szczegółów trasy. Prawdopodobnie wszedł w tym celu na Morze Śródziemne, o czym świadczą wykonywane tam fotografie okrętu proj. 1134, natomiast brak jest wiarygodnych źródeł, czy „Władiwostok” wszedł na Morze Czarne – podaje tak Radziemski 2010 ↓, s. 18, jednak nie wiadomo na podstawie jakich źródeł i czy nie zachodzi sugestia z informacją o Flocie Czarnomorskiej w kontekście niszczyciela „Strogij”.

[13] Apalkow 2010 ↓, s. 61 podaje, że miało o być jesienią 1970 roku, Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14, że latem 1969 roku – przy tym równocześnie podaje wizyty „Władiwostoku” w portach Somalii i Sudanu w grudniu 1969 roku.

[15] Według Apalkow 2010 ↓, s. 61, od Alaski do Meksyku w lipcu–wrześniu 1971 roku.

[CITEREFBierieżnoj199513-2] Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13.

[CITEREFPawłow199473-3] Pawłow 1994 ↓, s. 73.

[CITEREFBierieżnoj199514-4] Bierieżnoj 1995 ↓, s. 14.

[CITEREFApalkow201060-5] Apalkow 2010 ↓, s. 60.

[CITEREFApalkow201057-58-6] Apalkow 2010 ↓, s. 57-58.

[CITEREFApalkow201060-61-7] Apalkow 2010 ↓, s. 60-61.

[CITEREFAwierin200725-9] Awierin 2007 ↓, s. 25.

[CITEREFAwierin200725-26-11] Awierin 2007 ↓, s. 25-26.

[CITEREFAwierin200726-12] Awierin 2007 ↓, s. 26.

[CITEREFRadziemski201018-14] Radziemski 2010 ↓, s. 18.

[16] Władimir Iljin, Aleksandr Kolesnikow. Otieczestwiennyje atomnyje podwodnyje łodki. „Tiechnika i Woorużenije”. 5-6/2000, s. 11, maj-czerwiec 2000. (ros.).

[CITEREFRadziemski201018-19-17] Radziemski 2010 ↓, s. 18-19.

[CITEREFApalkow201061-18] Apalkow 2010 ↓, s. 61.

[19] Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997, s. 140. (ros.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[c]

[8]

[9]

[d]

[10]

[e]

[11]

[12]

[13]

[14]

projektu 1134 (Kresta I)	„Admirał Zozula” „Wiceadmirał Drozd” „Władiwostok” „Siewastopol”
projektu 1134A (Kresta II)	„Kronsztadt” „Admirał Isakow” „Admirał Nachimow” „Admirał Makarow” „Marszał Woroszyłow” („Chabarowsk”) „Admirał Oktiabrski” „Admirał Isaczenkow” „Marszał Timoszenko” „Wasilij Czapajew” „Admirał Jumaszew”
projektu 1134B (Kara)	„Nikołajew” „Oczakow” „Kiercz” „Azow” „Pietropawłowsk” „Taszkient” „Tallin” („Władiwostok”)