Z genealogii moralności

Z genealogii moralności (1887) – jedno z nielicznych systematycznie napisanych i ukończonych dzieł Friedricha Nietzschego^[1].

Nietzsche ukazuje w nim powstanie kategorii moralnych w postaci wielowiekowego procesu przekształcania się kategorii normatywnych (regulujących funkcjonowanie społeczeństw): zanikania ich komponentu estetycznego na rzecz swoistej antyestetyki moralności, jaką ma proponować judaizm oraz chrześcijaństwo^[2].

Genealogię możemy potraktować jako esej z „historii moralności” porównywalny do Historii religii naturalnej Davida Hume'a bądź innych oświeceniowych prac tego typu. Genealogia może być również odczytana jako kontynuacja drugiego Niewczesnego rozważania a zatem praca poświęcona historyczności ukazanej tu jako element stylu myślenia i działania głęboko zakorzenionego w fundamentach kultury europejskiej^[3].

Nietzsche porównuje tutaj dwie postawy względem rzeczywistości: postawę aktywną i postawę reaktywną czyli resentyment.

Postawa aktywna, charakterystyczna dla antycznej arystokracji, wojowników i ludzi wolnych, ma płynąć „z wnętrza” i być formą samopotwierdzenia swojego miejsca w świecie.

Postawa aktywna w ujęciu Nietzschego jest charakterystyczna dla antycznej świadomości ponadhistorycznej opartej na uniwersalnych wzorcach działania (mit).

Postawa reaktywna natomiast jest skutkiem działania „świata zewnętrznego” na ludzi poddanych działaniu przemożnych sił (niewolników), a także wierzących, że są poddani działaniu przemożnych sił (kapłanów, wyznawców).

Postawa reaktywna ma być charakterystyczna, według Nietzschego, dla myślenia religijnego związanego w tym ujęciu z badaniem przeszłości jako sposobem odczytywania woli bóstwa (przemożnej siły) wyrażającej się w ingerencjach w proces historyczny^[4].

Przypisy

↑ John Richardson, Nietzsche’s System, New York, Oxford 1996, s. 109–122.
↑ Wiktor Werner, Kultura ponowoczesna: zmierzch historii i renesans historyczności. Czy diagnoza Nietzschego z drugich „Niewczesnych rozważań” realizuje się w kulturze globalnej przełomu XX i XXI wieku? „Problemy humanistyki” nr. 16 (2009), s. 175–186.
↑ W. Werner, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 25–26.
↑ W. Werner, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 28–30.

Bibliografia

Friedrich Nietzsche, Z genealogii moralności. Pismo polemiczne, tłum. Leopold Staff, Kraków 2006.
John Richardson, Nietzsche’s System, New York, Oxford 1996.
Wiktor Werner, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009.

[1] John Richardson, Nietzsche’s System, New York, Oxford 1996, s. 109–122.

[2] Wiktor Werner, Kultura ponowoczesna: zmierzch historii i renesans historyczności. Czy diagnoza Nietzschego z drugich „Niewczesnych rozważań” realizuje się w kulturze globalnej przełomu XX i XXI wieku? „Problemy humanistyki” nr. 16 (2009), s. 175–186.

[3] W. Werner, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 25–26.

[4] W. Werner, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 28–30.

[1]

[2]

[3]

[4]