Zaroślak wąsaty

Zaroślak wąsaty
	Atlapetes albofrenatus
	(Boissonneau, 1840)
	; Przedstawiciel podgatunku nominatywnego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak wąsaty
Synonimy
	Tanagra (Arremon) albo-frenatus Boissonneau, 1840; Tanagra albofrenatus Boissonneau, 1840; Atlapetes meridae (Sclater, P.L. & Salvin, 1871);
	Tanagra (Arremon) albo-frenatus Boissonneau, 1840; Tanagra albofrenatus Boissonneau, 1840; Atlapetes meridae (Sclater, P.L. & Salvin, 1871);
Podgatunki
	A. (a.) meridae (Sclater, P.L. & Salvin, 1871); A. (a.) albofrenatus (Boissonneau, 1840);
	A. (a.) meridae (Sclater, P.L. & Salvin, 1871); A. (a.) albofrenatus (Boissonneau, 1840);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania podgatunku nominatywnego
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak wąsaty^[4]^[5] (Atlapetes albofrenatus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Występuje w Kolumbii i Wenezueli. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski^[3]^[6]^[7].

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał francuski ornitolog Auguste Boissonneau w 1840 roku na łamach „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”. Autor nadał mu nazwę Tanagra (Arremon) albo-frenatus, a jako miejsce typowe podał Bogotę w Kolumbii^[8].

Obecnie (2024) systematyka zaroślaka wąsatego nadal jest sporna. Tradycyjnie wyróżnia się dwa podgatunki^[1]^[5]^[6]^[9]^[10]:

A. (a.) meridae (Sclater, P.L. & Salvin, 1871) – zaroślak wenezuelski
A. (a.) albofrenatus (Boissonneau, 1840) – zaroślak wąsaty.

Niektórzy autorzy, w tym Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny^[11] i BirdLife International^[7]^[12], traktują zaroślaka wenezuelskiego jako odrębny gatunek (Atlapetes meridae)^[13]^[14].

Etymologia

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik”, πετομαι petomai – „latać”^[15].
albofrenatus: łac. albus – „biały”; łac. frenat – „uzda, wędzidełko”^[16].

Morfologia

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady dziobem w kolorze czarnym. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki z odcieniem od kasztanowego do ciemnoczerwonego lub ciemnobrązowego. Nogi od brązowawych do różowoszarych. U podgatunku nominatywnego głowa czarna z jasną kasztanowo-rudawą koroną rozciągającą się od czarnego czoła do karku. Od nasady dzioba rozciągają się białe wąskie paski zakrzywione wzdłuż policzków. Na podgardlu i gardle wyraźna biała plama. Górne części ciała: grzbiet, skrzydła i ogon oliwkowozielone. Dolne partie ciała jaśniejsze, cytrynowożółte z oliwkowymi przybrudzeniami po bokach i na zadzie. Obie płcie są do siebie podobne. Podgatunek A. (a.) meridae ma czapeczkę rozciągającą się od nasady dzioba do karku, szersze białe wąsy, podgardle i gardło cytrynowożółte^[6]^[10].

Długość ciała z ogonem 17,5–18 cm; masa ciała około 30 g^[6]^[10].

Zasięg występowania

Zaroślak wąsaty występuje tylko na niewielkim obszarze w północnej części Ameryki Południowej. Poszczególne podgatunki występują w:

A. (a.) meridae – w Andach kolumbijskich od departamentu Norte de Santander na południe do departamentu Cundinamarca;
A. (a.) albofrenatus – w górach Cordillera de Mérida w stanie Mérida i wschodniej części stanu Táchira w zachodniej Wenezueli. Występuje m.in. w parkach narodowych Sierra de La Culata, Sierra Nevada i General Juan Pablo Peñaloza^[6]^[17].

A. (a.) albofrenatus (zaroślak wąsaty) jest zatem podgatunkiem endemicznym dla Kolumbii, a jego zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 38,3 tys. km²^[17]. Natomiast podgatunek A. (a.) meridae (zaroślak wenezuelski) jest endemitem Wenezueli. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 10,5 tys. km²^[18].

Ekologia

Jego głównym habitatem są obrzeża, dolne i środkowe warstwy lasów wilgotnych, lasów karłowatych oraz lasów z przewagą dębów. Preferuje regenerujące się przecinki leśne i pobocza dróg z gęstymi skupiskami paproci i bambusów. Występuje na wysokościach od 1500 do 2500 m n.p.m., czasami niżej – do 1000 m n.p.m.^[6]

Rozmnażanie

Nie ma wielu informacji o rozmnażaniu tego gatunku. Wszystko co wiadomo, to wnioski z obserwacji młodych ptaków, które były spotykane w styczniu w Boyacá w Kolumbii i w sierpniu w Perijá w Wenezueli; podloty obserwowano w maju i czerwcu w stanie Mérida w Wenezueli^[6].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN od 2016 roku zaroślak wąsaty i zaroślak wenezuelski (A. a. meridae) klasyfikowane są jako osobne gatunki; oba zaliczane są do kategorii najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji tych taksonów nie została oszacowana, ale ptaki te opisywane są jako dość pospolite. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla tych ptaków BirdLife International ocenia trend liczebności ich populacji jako stabilny^[17]^[19].

Przypisy

↑ ^a ^b Atlapetes albofrenatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Denis Lepage: Moustached Brush-Finch Atlapetes albofrenatus (Boissonneau, A 1840). Avibase. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Atlapetes albofrenatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850–1851 – Pasówki – New World sparrows and allies (wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-15].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alvaro Jaramillo, Josep del Hoyo, Nigel Collar & Guy M. Kirwan: Moustached Brushfinch Atlapetes albofrenatus, version 1.1. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-15] .
↑ AugusteA. Boissonneau AugusteA., Oiseaux nouveaux ou peu connus de Santa-Fé de Bogota, „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”, 3, Paryż 1840, s. 68 (fr.).
↑ Clements, J.F., P.C. Rasmussen, T.S. Schulenberg, M.J. Iliff, T.A. Fredericks, J.A. Gerbracht, D. Lepage, A. Spencer, S.M. Billerman, B.L. Sullivan & C.L. Wood: The eBird/Clements checklist of Birds of the World: v2023. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2023. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ Search results Atlapetes [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-15] (ang.).
↑ ThomasT. Donegan ThomasT. i inni, Vocal and plumage differentiation of Perijá Brush-Finch Atlapetes (latinuchus) nigrifrons and Mérida Brush-Finch Atlapetes (albofrenatus) meridae from putative related or conspecific taxa, „Conservacion Colombiana”, 21, 2014, s. 12–29 (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, Wersja 14.004 (2021.11.23) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-04-15] (ang.).
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).
↑ albofrenatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Moustached Brush-finch Atlapetes albofrenatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2024. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ Merida Brush-finch Atlapetes meridae, Data table and detailed info. BirdLife International, 2024. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ Atlapetes meridae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-04-15] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].
Nagrania głosów – zaroślak wenezuelski. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Atlapetes albofrenatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Moustached Brush-Finch Atlapetes albofrenatus (Boissonneau, A 1840). Avibase. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[iucn-3] Atlapetes albofrenatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 377, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850–1851 – Pasówki – New World sparrows and allies (wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-15].

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alvaro Jaramillo, Josep del Hoyo, Nigel Collar & Guy M. Kirwan: Moustached Brushfinch Atlapetes albofrenatus, version 1.1. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[hbwcheck8-7] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-15] .

[Pierwszy-8] AugusteA. Boissonneau AugusteA., Oiseaux nouveaux ou peu connus de Santa-Fé de Bogota, „Revue Zoologique, par la Société Cuvierienne”, 3, Paryż 1840, s. 68 (fr.).

[Clements-9] Clements, J.F., P.C. Rasmussen, T.S. Schulenberg, M.J. Iliff, T.A. Fredericks, J.A. Gerbracht, D. Lepage, A. Spencer, S.M. Billerman, B.L. Sullivan & C.L. Wood: The eBird/Clements checklist of Birds of the World: v2023. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2023. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[HBW_16-10] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[ioc-11] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[birdlife1-12] Search results Atlapetes [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[donegan-13] ThomasT. Donegan ThomasT. i inni, Vocal and plumage differentiation of Perijá Brush-Finch Atlapetes (latinuchus) nigrifrons and Mérida Brush-Finch Atlapetes (albofrenatus) meridae from putative related or conspecific taxa, „Conservacion Colombiana”, 21, 2014, s. 12–29 (ang.).

[Zoon-14] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, Wersja 14.004 (2021.11.23) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[15] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[16] albofrenatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[birdlife-17] Moustached Brush-finch Atlapetes albofrenatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2024. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[birdlife2-18] Merida Brush-finch Atlapetes meridae, Data table and detailed info. BirdLife International, 2024. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[iucn2-19] Atlapetes meridae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]