Zatoka moczowo-płciowa
| sinus urogenitalis | |
 Zatoka moczowo-płciowa u dziewięcioipółtygodniowego płodu żeńskiego (zatoka moczowo-płciowa w dolnej części rysunku) | |
| Prekursor | |
|---|---|
Zatoka moczowo-płciowa (łac. sinus urogenitalis) – narząd okresu embrionalnego powstający w 6 tygodniu życia płodowego z kloaki i po 12. tygodniu przekształcający się w pęcherz moczowy, cewkę moczową oraz zależnie od płci przedsionek pochwy u kobiet i gruczoł krokowy u mężczyzn.
Powstanie zatoki moczowo-płciowej[edytuj | edytuj kod]
W okresie od czwartego do siódmego tygodnia życia płodowego[1] rozrost komórek mezenchymy w okolicy odejścia omoczni od jelita pierwotnego, w przedniej (moczowo-płciowej) części steku, powoduje przemieszczenie entodermy w stronę błony stekowej[2], stopniowo wytwarzając przegrodę moczowo-odbytową (łac. septum urorectale[3]). W trakcie wzrostu przegrody moczowo-odbytowej wyrastają z niej w kierunku palczaste wypustki tworzące zagłębienia w bocznych ścianach steku, które podczas stopniowego rozrastania łączą się ze sobą tworząc w szóstym tygodniu życia płodowego litą przegrodę dzielącą stek na dwie części, przednią zatokę moczowo-płciową (łac. sinus urogenitalis[4]) i tylną odbytnicę (łac. rectum[3]) (in. kanał prostniczo-odbytniczy[2], kanał odbytowo-odbytniczny[1])[5]. Miejsce zrośnięcia przegrody moczowo-odbytowej z błoną stekową tworzy trzon krocza (łac. corpus perinei[6])[2][6].
Budowa zatoki moczowo-płciowej[edytuj | edytuj kod]
Zatoka moczowo-płciowa jest dzielona przez wnikające przewody śródnercza[7] na trzy części[8][9]:
- część głowowa (pęcherzowo-cewkowa)[8] lub pęcherzowa[9], zlokalizowana powyżej odejścia przewodów śródnercza[8],
- część miednicza[8][9], niewielki fragment zlokalizowany w części środkowej[8],
- część ogonowa[8] lub prąciowa (płciowa)[8][9], zlokalizowana poniżej odejścia przewodów śródnercza[8].
Przekształcenia zatoki moczowo-płciowej[edytuj | edytuj kod]
Część głowowa zatoki moczowo-płciowej przekształca się u obu płci w pęcherz moczowy, który w początkowym okresie łączy się z omocznią, oraz u kobiet w dolną część cewki moczowej, natomiast u mężczyzn w górną część odcinka sterczowego cewki moczowej[8]. Trójkąt pęcherza najpierw pokrywa nabłonek pochodzący z mezodermy, który następnie zostaje zastąpiony przez nabłonek zatoki moczowo-płciowej[8]. Część ogonowa zatoki moczowo-płciowej przekształca się w przedsionek pochwy u kobiet i dolną część odcinka sterczowego oraz część gąbczastą cewki moczowej u mężczyzn[8].
Zatoka moczowo-płciowa jest prekursorem dla następujących struktur:
- u obu płci
- pęcherz moczowy[9]
- u kobiet
- mężczyzn
Wady wrodzone[edytuj | edytuj kod]
Zatoka moczowo-płciowa jest wadą wrodzoną, w której cewka moczowa i pochwa tworzą wspólny kanał[15][16]. Wada ta często towarzyszy wrodzonemu przerostowi nadnerczy[16]. Podział stopnia zaawansowania tej wady wprowadzony przez szwajcarskiego lekarza Andreę Pradera opiera się na stopniu maskulinizacji narządów płciowych[17], podział chirurgiczny na miejscu połączenia cewki moczowej i pochwy, natomiast wprowadzony w 1986 roku podział PVE opiera się na rozmiarze prącia, lokalizacji połączenia cewki moczowej i pochwy względem pęcherza moczowego i krocza oraz wyglądu zewnętrznych narządów płciowych[18][19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Bartel 2016 ↓, s. 402.
- ↑ a b c
Jan Karol Wolski. Embriogeneza wynicowanego pęcherza moczowego.. „Urologia Polska”. 47 (1a), 1994.
- ↑ a b Bochenek i Reicher 1992 ↓, s. 262.
- ↑ Bochenek i Reicher 1992 ↓, s. 483.
- ↑ Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 142-143.
- ↑ a b Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 143.
- ↑ Bartel 2016 ↓, s. 404.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Bartel 2016 ↓, s. 405.
- ↑ a b c d e f g h i Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 152.
- ↑ a b Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 161.
- ↑ Bartel 2016 ↓, s. 425.
- ↑ Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 162.
- ↑ a b Bartel 2016 ↓, s. 421.
- ↑ Bartel 2016 ↓, s. 406.
- ↑ a b JA. Leslie, MP. Cain, RC. Rink. Feminizing genital reconstruction in congenital adrenal hyperplasia.. „Indian J Urol”. 25 (1), s. 17-26, 2009. DOI: 10.4103/0970-1591.45532. PMID: 19468424. (ang.).
- ↑ a b SI. Khemchandani, Continent cutaneous diversion and external genitalia reconstruction in a child with severe variety urogenital sinus and ambiguous genitalia., „J Indian Assoc Pediatr Surg”, 20 (2), s. 84-6, DOI: 10.4103/0971-9261.151554, PMID: 25829673, PMCID: PMC4360461 (ang.).
- ↑ Andrea von Prader. Der genitalbefund beim pseudohermaproditus feminus des kongenitalen adrenogenitalen syndromes. „Helv Pediatr Acta”, s. 231–248, 1954. (niem.).
- ↑ Czesław Szymkiewicz, Mieczysław Śmigielski, Marek Pędich. Badanie endoskopowe i genitografia u dzieci.. „Urologia Polska”. 37 (3), 1984.
- ↑ RC. Rink, MC. Adams, R. Misseri. A new classification for genital ambiguity and urogenital sinus anomalies.. „BJU Int”. 95 (4), s. 638-42, 2005. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2005.05354.x. PMID: 15705095.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. I. Warszawa: PZWL, 1992. ISBN 83-200-1461-1.
- Hieronim Bartel: Embriologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016. ISBN 978-83-200-3934-4.
- Keith L. Moore, T.V.N. Persaud, Mark G. Torchia: Embriologia i wady wrodzone. Wrocław: Edra Urban&Partner, 2015. ISBN 978-83-65195-62-3.
