Przejdź do zawartości

Zespół fabryki Peterseima w Krakowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zespół fabryki Peterseima
Symbol zabytku nr rej. A-962 z 17 listopada 1993[1]
Ilustracja
Zespół fabryki Peterseima
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Adres

ul. Żółkiewskiego 17–21 / al. Powstania Warszawskiego 15

Rozpoczęcie budowy

1899

Pierwszy właściciel

Cesarsko-Królewska Uprzywilejowana Fabryka Maszyn i Odlewarnia Marcina Peterseima

Kolejni właściciele

Spółdzielnia Pracy Erdal, irlandzka spółka Green Lawn[2]

Obecny właściciel

IMS Budownictwo[3]

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zespół fabryki Peterseima”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zespół fabryki Peterseima”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zespół fabryki Peterseima”
Ziemia50°03′34,5″N 19°57′30,0″E/50,059583 19,958333
Multimedia w Wikimedia Commons

Zespół fabryki Peterseima – zabytkowy kompleks fabryczny z przełomu XIX i XX wieku w Krakowie, w dzielnicy II Grzegórzki pomiędzy aleją Powstania Warszawskiego a ulicą Żółkiewskiego, na Grzegórzkach.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Budynki fabryczne powstały w 1899 roku na potrzeby działającej w Krakowie od 1860 roku Cesarsko-Królewskiej Uprzywilejowanej Fabryki Maszyn i Odlewarni Marcina Peterseima, produkującej maszyny rolnicze[4]. W tym okresie Grzegórzki (w 1910 roku włączone do Krakowa) stanowiły jeden z ważniejszych obszarów przemysłowych miasta[5] (działały tu m.in. zakłady budowy maszyn Zieleniewskiego, zakłady gumowe Semperit, fabryka czekolady Suchard). Przed I wojną światową zakłady Peterseima zatrudniały 200 robotników i należały do znaczniejszych fabryk w mieście[4].

W 1918 roku zakłady zostały przejęte przez Fabrykę Maszyn Rolniczych "Odlew", w której udziały miał także syn Marcina Peterseima, Rudolf. Z powodu problemów finansowych nie działała w 1924 roku, pracę wznowiła w 1925, ale w 1928 roku znalazła się pod zarządem przymusowym z powodu zadłużenia wobec banku[4]. Budynki wynajęto i w 1928 roku w budynkach fabrycznych rozpoczęła produkcję fabryka pasty do obuwia Erdal[6]. Jako Spółdzielnia Pracy Erdal działała do 2006 roku, kiedy to przeniosła się do Niepołomic, a kompleks zabudowań fabrycznych sprzedała irlandzkiemu inwestorowi, który planował ich przebudowę na lofty. Nie udało się wówczas zrealizować pomysłu zlokalizowania w nich muzeum sztuki współczesnej, które ostatecznie jako MOCAK powstało na terenie dawnej fabryki Schindlera na Zabłociu[7]. Inwestycja mieszkaniowa również nie doszła do skutku, a budynki od tego momentu podnajmowane są różnym podmiotom gospodarczym[2]. W 2015 roku nowy właściciel terenu poinformował o planach adaptacji budynków pofabrycznych na hotel, luksusowe sklepy lub salon samochodowy[3]. Ostatecznie na miejscu po gruntownej renowacji w 2019 roku został otworzony kompleks biurowy Loft Park[8].

Zespół budynków fabrycznych od 1993 roku wpisany jest do rejestru zabytków[9] (z błędnym zapisem jako "zespół fabryki Petersena"). Wpisem objęte są: dwie hale fabryczne, kompleks hal z kotłownią i kominem, budynek administracyjny oraz ogrodzenie. We wpisie czas powstania obiektów został określony na lata 1889-1905.

17 listopada 1993 kompleks został wpisany do rejestru zabytków[1]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[10].

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]
  • Hala fabryczna I
    Hala fabryczna I
  • Hala fabryczna II
    Hala fabryczna II
  • Hala z kotłownią i kominem
    Hala z kotłownią i kominem
  • Budynek administracyjny
    Budynek administracyjny
  • Ogrodzenie
    Ogrodzenie
  • Okno w hali fabrycznej I
    Okno w hali fabrycznej I
  • Komin
    Komin

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-02-08].
  2. ↑ a b Andrzej Banaś: Co z fabryką Peterseima? Zabytkowy budynek niszczeje. krakow.naszemiasto.pl, 2009-07-31. [dostęp 2015-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)]. (pol.).
  3. ↑ a b Co powstanie w dawnej fabryce przy Rondzie Grzegórzeckim. Wyborcza.pl, 2015-08-26. [dostęp 2015-11-27]. (pol.).
  4. ↑ a b c Peterseima Marcina Cesarsko-Królewska Uprzywilejowana Fabryka Maszyn i Odlewarnia, [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 185, ISBN 978-83-66334-92-2.
  5. ↑ Tajemnicza uliczka na Grzegórzkach - ulica Żółkiewskiego. Radio Kraków, 2014-11-03. [dostęp 2015-11-27]. (pol.).
  6. ↑ Przemysł maszynowy - cz.2 - Fabryka Peterseima [online], Upadek techniki Krakowa, 30 listopada 2020 [dostęp 2024-09-25].
  7. ↑ Anna Agaciak: Ważą się losy zabytkowej fabryki Peterseima przy ul. Żółkiewskiego. krakow.naszemiasto.pl, 2007-11-09. [dostęp 2015-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (pol.).
  8. ↑ PTWP, Branża IT w krakowskim Loft Parku. Nowe podejście w starych murach [online], www.propertynews.pl, 24 kwietnia 2023 [dostęp 2024-09-25] (pol.).
  9. ↑ Zestawienie zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2013. [dostęp 2015-11-27]. (pol.).
  10. ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-07].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zespół_fabryki_Peterseima_w_Krakowie&oldid=74980492”