Zofia Hajduk
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
działaczka społeczna |
| Odznaczenia | |
| |
Zofia Hajduk (ur. 16 maja 1920 w Wójtowej Wsi, zm. 17 lipca 2002) – działaczka Związku Polaków w Niemczech, żołnierz Armii Krajowej, więziona w niemieckich obozach koncentracyjnych, działaczka społeczna na Opolszczyźnie.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka Franciszka Poliwody i Franciszki z domu Langosz, była najmłodsza z czternaściorga ich dzieci. W 1926 r. rozpoczęła naukę w polskiej szkole w rodzinnej wsi. Po jej ukończeniu kontynuowała naukę w Polskiego Gimnazjum Żeńskiego w Raciborzu z siedzibą w Tarnowskich Górach. Z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziców w 1936 r. przerwała naukę i powróciła do Wójtowej Wsi. Tu włączyła się w działalność społeczną. Pracowała w sekretariacie Związku Polskiej Młodzieży Katolickiej, kolportowała polską prasę, śpiewała w chórach "Lutnia" i "Halka", pracowała jako instruktorka w drużynach zuchowych, harcerskich i w grupach polskiej młodzieży. Działa też jako aktorka w Teatrze Kukiełkowym Alojzego Smolki. Jednocześnie uczyła się w trzyletniej szkole handlowej w Opolu[1]. W 1938 r. wzięła udział w I Kongresie Polaków w Niemczech[2].
Jako młoda, rzutka działaczka polonijna została zwerbowana przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych do konspiracyjnej organizacji "K-7". W sierpniu 1939 r. przeszła w Polsce kurs w zakresie prowadzenia pracy wywiadowczej. Na Śląsk powróciła już w trakcie II wojny światowej, ale już 11 września została aresztowana przez Gestapo i w październiku trafiła do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Otrzymała numer obozowy 2241. Dzięki staraniom rodziny została zwolniona z obozu 6 kwietnia 1940 r., znalazła zatrudnienie w rolnictwie, a następnie w hurtowni spożywczej. 13 maja została zaprzysiężona jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej. Przygotowywała informacje wywiadowcze o sytuacji wojskowej i ekonomicznej na Opolszczyźnie, zaopatrywała robotników przymusowych w dodatkowe kartki żywnościowe i żywność. 8 lipca 1943 r. została po raz kolejny aresztowana i trafiła do więzienia w Lublińcu[3].
Po ośmiomiesięcznym śledztwie przesłano ją do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Tu nadano jej numer 75711, oznaczono też jako recydywistkę. 18 stycznia 1945 r. wzięła udział w marszu śmierci, pieszo dotarła do Wodzisławia. Stamtąd przewieziono ją do obozu Ravensbrück, gdzie zaopiekowała się nią siostra Bronisława. Podczas kolejnej ewakuacji zbiegła z siostrą do lasu, gdzie 1 maja doczekały nadejścia oddziałów Armii Czerwonej[4].
16 maja powróciła do Opola, gdzie znalazła zatrudnienie w Zarządzie Miasta. Działała społecznie w rodzinnej Wójtowej Wsi, gdzie przyczyniła się do reaktywowania działalności chórów "Lutnia" i "Halka", amatorskiego zespołu teatralnego, drużyny ZHP. Z jej inicjatywy w lipcu 1945 r. w Opolu stworzono koło Związku byłych Więźniów Politycznych. W następnych latach aktywnie działała w środowiskach kombatanckich. W 1955 r. została zatrudniona w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę w 1978 r.[5] W 1985 r., wspólnie z mężem, wydała książkę poświęconą okresowi II wojny światowej zatytułowaną Nieznana karta tajnego frontu[6].
Zmarła 17 lipca 2002 r., została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym w Półwsi[7]. W 2023 r. została upamiętniona na wystawie przygotowanej z okazji Święta Niepodległości przez Archiwum Państwowe i Galerię Sztuki Współczesnej. Tematem wystawy były wybitne kobiety, które marzyły o Śląsku należącym do Polski[8].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
10 listopada 1945 r. wyszła za Ryszarda Hajduka, miała dwie córki i syna[5].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Medal Rodła,
- Zasłużonemu Opolszczyźnie,
- Zasłużony Obywatel Miasta Opola[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kabzińska 2003 ↓, s. 123.
- ↑ Historia, rodzina i pamięć. Opowieść o życiu Zofii Hajduk z rodu Poliwodów. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych. [dostęp 2024-03-11]. (pol.).
- ↑ Kabzińska 2003 ↓, s. 124.
- ↑ Kabzińska 2003 ↓, s. 124-125.
- ↑ a b Kabzińska 2003 ↓, s. 125.
- ↑ Nieznana karta tajnego frontu. WorldCat. [dostęp 2024-03-11]. (pol.).
- ↑ Aleja zasłużonych Opole-Półwieś. Zakład Komunalny Sp. z o.o.. [dostęp 2024-03-12]. (pol.).
- ↑ Święto Niepodległości w Opolu. Będzie impreza plenerowa i koncert. Jako gwiazda wieczoru zagra zespół Kombii. Nowa Trybuna Opolska. [dostęp 2024-03-12]. (pol.).
- ↑ Zasłużeni Obywatele Miasta Opola. Urząd Miasta Opola. [dostęp 2024-03-12]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krystyna Kabzińska (red.), Sylwetki kobiet-żołnierzy, Toruń: Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 2003 (Służba Polek na frontach II wojny światowej), ISBN 83-88693-02-6, OCLC 65187508, 7.